Библи: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Мөр 11:
 
[[Тора]] гэдэг нь сургаал, заавар, хууль гэсэн утгатай бөгөөд [[Мосе]]гийн таван ном, [[Хуулийн ном]], [[Пентатух]] гэж нэрлэгддэг Библийн эхний таван ном үүнд багтана.
[[Неби'им]] гэдэг нь [[эш үзүүлэгчидүзүүлэгч]]ид, зөнчид[[зөнч]]ид, Бурханы[[Бурхан]]ы үгийг дамжуулагчид гэсэн утгатай үг бөгөөд ерөнхийдөө бол зөгнөлийн[[зөгнөл]]ийн номууд юм.
[[Кетуб'им]] гэдэг нь бичээсүүд гэсэн утгатай үг бөгөөд түүх, дуу, шүлэг гэх мэтээр утга зохиолын олон төрлөөр бичигдсэн байна.
[[Еврей]]чүүд [[Вавилон]]чуудын нутагт цөллөгдөх үед тэдний дунд [[арамей хэл]] дэлгэрсэн. Учир нь [[арамей хэл]] бол тухайн үеийн --[[Вавилон]], [[Ойрхи ДорнодынДорнод]]ын албан ёсны [[хэл]] байсан байна. Тэр үед бичигдсэн Библийн хэсгүүд буюу [[Даниел ном]], [[Езра ном]]ын нэлээд хэсэг [[Иеремиа ном]]ын нэг ишлэл [[арамей хэл]] дээр бичигдсэн байдаг.
[[Шинэ Гэрээ]]ний хувьд анх бичигдсэн хэл нь [[койне грек хэл]] буюу хар ярианы [[грек хэл дээр]] анх бичигдсэн.
* Танах библи (Мазор) Массорах буюу өв уламжлал, гар дамжсан гэх еврей үгнээс гаралтай. Учир нь бичээч нар нь цуцахыг үл мэдэн бичээсийн уламжлагдсан утгыг хадгалахыг тулд ажилдаг байв. Эртний болон ховор үгс нь анхны эх бичигтээ эгшгийн тэмдэглэгээ байхгүй болон бусад үсгийн бичигдэх байдалтай холбоотойгоор гээгдсэн байдаг. Энэхүү эх бичвэр нь 3 хэсгээс бүрдэнэ. (1) Эхний 5 ном буюу [[Торах]] ("Заах" эсвэл "Хууль") - Израйль үндэстэний гарал үүсэл, дагаж мөрдвөл зохих хууль зэргийг багтаасан номууд. (2) [[Нэви'им]] ("Мэргэд") - Израйлийн түүх, аж байдлын талаар дурддаг номууд. (3) [[Кэтувим]] ("Бичигч") - [[Шүлэг]] найраг, [[гүн ухаан]], [[амьдрах ухаан]] зэргийг дурддаг номууд юм. [[Дуулал]], [[Иов]] гээд нэлээн хэдэн ном орно.[[Танах]] (Мазор) эх бичвэрийг МЭ 4-р зууны үед [[Грек]] хэлнээ орчуулан хөрвүүлсэн.
* Септуагинт бол [[еврей хэл]] дээр бичигдсэн [[Хуучин Гэрээ]] ба МЭӨ 300 оны орчим Александрт[[Александр]]т амьдарч байсан грек хэлтэй иудей судлаач [[грек хэлнээхэл]]нээ орчуулсан хувилбар. Энэ нэр нь латинаар[[латин]]аар далын тооноос гаралтай, учир нь [[Еврей]] библийг грек хэлнээ орчуулахад далан судлаач оролцсон хэмээн уламжлагдсан яриа байдаг ажээ. Түүнийг LXX гэж тэмдэглэдэг нь [[Ром тоо]]гооор 70-н тооны тэмдэглэгээ юм.
* Самари Пентатух нь Самаричуудын (Израйлийн хойд хэсэгт амьдарч байсан иудей гаралтай харь хүмүүс) хадгалж үлдсэн Хуучин Гэрээний эхний 5 номын эртний хувилбар. Гар бичмэлүүдийн хувилбарууд нь [[Вавилон]]ы булаан эзлэлтийн өмнө нийтийн хэрэглээнд байсан эртний [[еврей]] болон Фойнихийн бичигтэй төстэй үсэгнүүдтэй. Энэхүү эх бичвэр нь МЭӨ 600-700 оны үед бичигдсэн.
* Вулгат бол МЭ 400 оны үед Жеромын гаргасан [[Латин хэл]] дээрх стандарт Библи. МЭ 200-аад оны үед нийтийн хэрэглээний хэл грек хэлнээс [[латин хэл]] уруу шилжсэн юм. Олон нийтийн хүртээл болгохын тулд энэхүү эх бичгийг бий болгох шаардлага урган гарсан.
 
== Орчин цагийн Библи ==