08:03, 18 Долоодугаар сар 2014-ий байдлаарх засвар кодоор харах 182.160.32.173 (хэлэлцүүлэг) 180.149.95.90 (Яриа) хэрэглэгчийн 398852 засварыг цуцлах ← Өмнөх өөрчлөлт		19:06, 30 Долоодугаар сар 2014-ий байдлаарх засвар кодоор харах 94.233.148.143 (хэлэлцүүлэг) No edit summary Дараагийн ялгаа →
Мөр 80: 9.6 сая км<sup>2</sup> газар нутагтайгаараа [[Улс орнуудын жагсаалт\|дэлхийн улс орнуудаас]] [[Орос улс\|Орос]] [[Канад улс\|Канад]] хоёрын ард [[Америк улс\|Америктай]] [[Улс орнуудын газар нутгийн хэмжээ\|зэрэгцэж]], 1.3 тэрбум хүнтэйгээрээ [[Улс орнууд хүн амын тоогоор\|тэргүүн байранд]] бичигддэг гээд юм юмаараа хүчирхэгжсэн [[гүрэн]] мэт нөлөөтэй '''Хятад улс''' ({{mongolUnicode\|ᠬᠢᠲᠠᠳ ᠤᠯᠤᠰ\|h}}, хитад улус) [[Ази тив]]ийн [[Төв Ази\|төв]] [[Дорно Ази\|дорнод]] биед оршдог. Үндсэн хүн ам нь [[Хятад үндэстэн]], албан ёсоор хэрэглэдэг улсын хэл нь [[Хятад хэл]]. Түүхэн [[бурангуй нийгэм\|бурангуй нийгмийн]] үед өөр өөр нэртэй маш олон "[[хятад улс]]" ээлж дараалан халагдаж өнгөрсөн бөгөөд яг одоогийн газар нутаг бүхий '''Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс''' ([[товчлол\|үгээр хурааж]] '''БНХАУ''' гэж бичдэг) 1949 онд байгуулагдаж, хэдэн жил хүлээсний дараа 1971 онд [[Нэгдсэн Үндэстний Байгууллага\|НҮБ]]-ийн гишүүн [[бүрэн эрхт улс\|бүрэн эрхт улс]] болж чаджээ. [[Хятадууд]] энэ улсаа товчоор 中国 гэж бичиж [жун<sup>ъ</sup>гуо] гэж дууддаг. Үүнээс тус улсын [[Өвөр Монгол]] оронд [[монголоор]] Монгол улсынхаас ялгаатайгаар [дундад улс] гэж үгчлэн орчуулж, «{{mongolUnicode\|ᠳᠤᠮᠳᠠᠳᠦ ᠤᠯᠤᠰ\|h}}» (думдаду улус) гэж бичиж байгаа. Өргөн уудам Хятад орны 9,640,821 км<sup>2</sup> талбайд байгаль олон янзаар бүрэлдэн тогтжээ. Өрнөд хил, хязгаарт [[Хималай]], [[Каракорум]], [[Памир]], [[~~Тянь-Шань~~Тэнгэр Уул]] (Тэнгэр уул), [[Кунь-Лунь]], [[Хөхнуур–Төвөдийн өндөрлөг]] зэрэг уулархаг орон, өрнө умард хязгаараар [[Таклакаман]], [[Говь]] зэрэг говь цөл байдаг бол дорнод өмнөд нутгаар [[Хөх мөрөн]], [[Шар мөрөн]] гэж дэлхийн хоёр том мөрний сав газар байна. Дорнод эрэг, хэдэн хэдэн тэнгисээрээ [[Номхон далай]]д тулж, нар зөв тойруулвал [[Вьетнам улс\|Вьетнам]], [[Лаос улс\|Лаос]], [[Бирм улс\|Бирм]], [[Бутан улс\|Бутан]], [[Энэтхэг улс\|Энэтхэг]], [[Балба улс\|Балба]], [[Пакистан улс\|Пакистан]], [[Афган улс\|Афган]], [[Тажик улс\|Тажик]], [[Хиргис улс\|Хиргис]], [[Хасаг улс\|Хасаг]], [[Монгол улс\|Монгол]], [[Орос улс\|Орос]], [[Умар Солонгос улс\|Умар Солонгос]] гэсэн 14 улстай газраар хил залгадаг. Хятад улс өөрийн хэсэг гэдгээс болж [[Тайвань орон\|Тайвань]] 1971 оноос хойш олон улстай эрх дутуу харилцаж байна. Мөн Энэтхэгийн харъяалж буй уулын буйд хэдэн газрыг өөрийнх гэж маргадаг. Тиймээс 1962 онд дайтаж байсан. [[ЗХУ]]-ын туршлагаар БНХАУ Хятадуудаас цөөн [[Хятадын ард түмэн\|55 нэрийн ард түмэнд]] [[өөртөө засах эрх]]т газар зааж өгч тайтгаруулдаг хэдий ч нэг [[үндэстэн]] давамгайлсан улсын жишгээр [[нэгдмэл улс\|нэгдмэл]] [[төрийн байгууламж]]тай юм. [[Коммунизм\|Коммунист]] (эв хамт) улс төрийн дэглэмтэй учраас [[Хятадын эв хамт нам\|ганц нам]]аас бүх түвшний төр засгийн удирдлагыг томилж байна. Харин эхэндээ [[Социализм\|социалист]] (нийгэм журамт) эдийн засагтай байж байгаад 1978 оноос аажмаар [[зах зээлийн эдийн засаг]]т шилжиж өдгөө [[Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн\|ДНБ]]-ийн хэмжээгээр дэлхийд [[Америкийн Нэгдсэн Улс\|АНУ]]-ын дараа ордог болчихоод байна. Орон нутгаа 5 түвшин, бас зүг чигийн орон гээд ойлгоход төвөгтэй олон нэгж болгон хуваасан байдгаас нэгдүгээр түвшинд 23 [[муж]], [[Өөртөө засах орон\|өөртөө засах 5 орон]], [[хот\|төвөөс захирдаг 4 хот]], [[орон\|онцгой захиргаат 2 орныг]] харъяалж байна. 1,339,724,852 хүнээс нийслэл [[Бээжин]]д 18 сая, тэргүүн хот [[Шанхай]]д 23 сая нь амьдардаг.

Хятад: Засвар хоорондын ялгаа