Бутралын үеийн Монгол: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 134:
Лигдэн хааны хүү Эжээ Хонгороос хойш Халхыг хан цолтой ноёд буюу Түшээт хан, Цэцэн хан, Засагт Хан гурав толгойлон харийн түрэмгийллийн эсрэг тэмцсээр байсан тул эн үеийн Монгол улсыг 1635 онд биш 1691 он хүртэл оршин тогтносон гэж үзэж болох юм. Бутралын үеийн Халхыг Халхын ханлиг, Халхын хант улс гэж нэрлэдэг ба Халхын удирдагчид бүх Монголыг удирдаж байсан ч 17-р зууны дунд үе гэхэд захиргаанд нь байсан Ойрад, Буриад, Өвөр Монгол бүгд захиргаанаас нь гарч зөвхөн Халхын нутаг л тэдний захиргаанд үлджээ.
Чахундорж 1688 онд Галданг довтлох хүртэл Манжид дагаар орох бодолгүй байсаныг Манжийн хааны хэлсэн үг гэрчилдэг. Тэрээр галт зэвсэгтэй Оростой Буриадыг буцааж авахын төлөө
Чахундорж Манжтай харилцаж Оростой дайтаж байсан бол Галдан Оростой харилцаа тогтоож Манжаас Монголыг чөлөөлөхийг зорьж байв. Ийм ч учираас Чахундоржид нэгэнт дайтаж байсан Орост дагах бодол огт байсангүй. Галдан Цэвээнравданд Зүүнгарын төрийн эрхийг алдсаны дараа Оросоос зэр зэвсэг авахыг оролдсон ч эхэн үедээ Галданг дэмжиж байсан Орос шинэ хаан Цэвээнравданг дэмжин элчээ илгээсэн бөгөөд мөн манж нар ч Цэвээнравданг дэмжин элч илгээжээ. Учир нь Зүүнгарын хүч бутран хуваагдах нь Халхыг эзлэхийг зорьж байсан Манж, Буриадыг эзлэхийг зорьж байсан Орос хоёрт ашигтай байв.
Галдан Өвөр Монголчуудад хандан захиа илгээж Манжийн эсрэг тулалдан Монголын тусгаар тогтнолыг хамгаалахыг уриалж байсан ба зарим Өвөр Монгол ноёд түүнийг дэмжин хүнс, бусад бараа илгээж байв. Мөн [[Моголистан]]ы зарим ноёд түүнийг дэмжиж байв. Төвдүүд мөн түүнийг дэмжин зөвлөгөө өгч байсан ч Галдан дан ганц Төвдийн ятгалга, саналыг дагах бус өөрийн гэсэн зорилгоор үйл ажиллагаа явуулж байжээ. Төвдүүд нэгэнт тулан ирсэн манжийн түрэмгийллийг зогсоохын тулд Монголыг халхавч болгон ашиглахыг зорьж байсан гэж одоо үзэх болжээ.
Цэвээнравдангийн хувьд түүний захиргааны үед Зүүнгар хүчирхэгжсэн нь түүнийг зарим талар цайруулах боломж олгожээ. Зүүнгарын дараагийн хаад Монголыг чөлөөлөхөөр тулдалдаж байсан бөгөөд тэд Халхийн ард иргэдэн хандан захиа илгээж байв.
|