Дөрвөлжин булш: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
Дөрвөлжин булшны соёл нь Монгол орон дахь [[
▲Дөрвөлжин булшны соёл нь Монгол орон дахь [[Хүрэл зэвсгийн үе]]ийн сүүл, Төмөр зэвсгийн эхэн үеийн буюу МЭӨ 1100-300 жилийн өмнөх [[археологийн соёл]] юм.Гадны зарим судлаачид энэ соёлыг Байгаль хавиар байсан Тунгусуудын Глазковын соёлын үргэлжлэл хэмээн үздэг.Л.Гумилевийн үзэж буйгаар тунгусууд өмнө зүгээс Байгаль нуур руу нүүн ирж тэнд байсан палеосибирь хэлт Юкагируудыг хойд зүгт шахан суурьшжээ.
==Тархац==
Дөрвөлжин булшны соёл нь Монгол орны төв, зүүн хэсэг,
Дөрвөлжин булш нь Монгол улсын нутаг болон Өвөр Байгалийн нутагт голчлон тархсан дурсгал бөгөөд [[Манжуур]] ([[Гирин]], [[Хармөрөн]], [[Ляонин]] мужууд), Өвөр Монгол, Шинжааны нутагт бас тодорхой хэмжээгээр мэдэгдэж байна.<ref name="history"/>
* МЭӨXII-IV зуунд хамаарна.
* Дөрвөлжин булшны тархалтын хүрээ нь Алтай, Соёны уулсаас Их, [[Бага Хянган]]ы нуруу ([[Хармөрөн]] мужийн хойд хэсэг), Байгаль нуураас их говь хүртэл хамарна.
* Дөрвөлжин булшинд талийгаачийг зүүн тийш нь хандуулан, дээш харуулан, нуруу тэнэгэр, хөл шулуун байдлаар хэвтүүлж, гарыг нь бие дагуулан тавьж оршуулах бөгөөд түүний эдэлж хэрэглэж байсан эд зүйлсийг дагалдуулахаас гадна оршуулгын ёслол үйлддэг байжээ.
==Дөрвөлжин булшны зохион байгуулалт==
Line 12 ⟶ 17:
Ихэнх дөрвөлжин булш эрт цагт тоногджээ.Эндээс олдсон хувцаснууд нь төрөл бүрийн өнгө, чимэглэлтэй байдаг.Мөн зүү, сүх, хутга, нум, аяга зэрэг эдлэл гардаг ба ихэнх нь хүрэл, цөөн хэсэг нь төмрөөр хийгджээ.
Оршуулах ёслолын зан үйлийг газар сонгох, зүг эрхэмлэх, эд өлөг дагалдуулах, хойллого үйлдэх ёс голлон бүрдүүлдэг байв.<ref name="history"/>
==Байгаль нуурын зүүн хэсгийн Дөрвөлжин булшны соёл==▼
Хүрэл зэвсгийн үеийн дөрвөлжин булшнаас илрэн олдож буй эд өлгийн зүйлсийг ерөнхийд нь :
Зэр зэвсэг байлдааны хэрэгсэл
Аж ахуй хөдөлмөрийн багж хэрэгсэл
Гоёл чимэглэлийн зүйлс
Ваар, сав суулганы төрөл гэж ангилна.
Дөрвөлжин булшийг хэлбэрээр нь :
Дөрвөн буландаа өндөр шонтой, дөрвөн өнцөгт хүрээтэй
Дөрвөн талын хүрээ нь намхавтар, хавтгай чулуун дараас бүхий
Дөрвөн тал хүрээ чулуутай боловч хойд, урд хашлага нь дотогшоо хонхойсон булш хэмээн ангилан ялгасан байна.
Дөрвөлжин булшийг гүйцэтгэсэн зан үйл, ёслолын зориулалтаар нь оршуулах ёслолын байгууламж,
тахилга ёслолын байгууламж гэж ангилна.<ref name="history"/>
Эндхийн зарим дөрвөлжин булшны гадуур чулуугаар дугариг эсвэл тэгш өнцөгт хүрээ үүсгэсэн байдаг.Голчлон өндөрлөг газар байрлуулсаныг нарыг шүтэх үзэлтэй холбон тайлбарладаг.
==Угсаатны хамаарал==
Дөрвөлжин булшны соёлын хүмүүс нь монголжуу төрхтэй байсан ба харин цөөн хэсэг нь буюу Тува, баруун хойд Монголоос сүүлд ирсэн дөрвөлжин булшны хүмүүс нь кавказ төрхтөн байжээ.
Өмнөд Байгаль, зүүн Монголын хүрлийн үеийн хүмүүстэй дөрвөлжин булшны хүмүүс угсаа гарал нэг байсан байна.Монгол эрдэмтэд дөрвөлжин булшны соёл нь дараа үеийн Хүннү, Сяньби зэрэг монгол угсаатнуудын соёлтой ижил, дөрвөлжин булшны хүмүүс нь Монгол төрхтний өмнөд Сибирийн дэд бүлэг буюу монголчууд байсан гэж баталдаг бол гадны зарим судлаачид тэднийг гарал үүсэл нь бүрхэг тодорхойгүй гэх буюу Монгол төрхтний умард Сибирийн дэд бүлгийн угсаатан, монголчууд [[:en:Urheimat#Mongolic_homeland|Карасукийн соёлыг мөхсөний дараа]] энд ирсэн гэж үздэг.
== Ишлэл ==
{{reflist}}
==Ном зүй==
Line 26 ⟶ 47:
==Нэмж унших==
*[[Монголын түүх]]
*[[Монголчуудын гарал үүсэл]]
*[[Хүрэл зэвсгийн үе]]
==Зураг==
<gallery>
</gallery>
== Гадны холбоос ==
| |||