Anonymous user
"Гамлет"-ны өөр хувилбарууд
засварлах хураангуй байхгүй
б Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q41567 (translate me) |
No edit summary |
||
Мөр 3:
Шекспир энэ зохиолдоо [[Англи]]йн нийгмийн амьдралыг дүрсэлж энэ үеийн Английн хамаг бузар булхай болгоныг нэг дор үзүүлсэн. Энэ жүжигт гол дүр Гамлет, түүний авга ах Клауди, эх Гертугта, хайрт бүсгүй Опелиа болон ядуу оюутан Гродизя Лиарт нарын үйл явдал гардаг.
Жүжигт гарах үйл явдал: Данийн хааны ордны орчим, өөд болоод удаагүй байгаа хаантай тун адилхан нэгэн этгээд олон цэрэгтэй учирсан тухай яриа хан хүү Гамлетийн чихэнд хүрнэ. Хан хүү эцгийнхээ сүнс гэмээр тэр этгээдтэй учирахыг хүснэ. Учиртал аав-сүнс нь байх бөгөөд хан хүүд “Өнөөгийн хан буюу Гамлетийн авга ахын гарт үрэгдсэнээ ярьж, өш хонзон ав” гэж даалгана. Үүнийг сонсоод мэгдэж, цочирдон хэрхэхээ мэдэхгүй болсон Гамлет галзуу хүн болж хувирна. Ингэх зуураа авга Клавдийгийн гэмт явдлыг хөдөлшгүй нотлох баримт хайж эхэлнэ. Харин авга ах нь хар цохин, Гамлетийг ухаан самуурсанд үл итгэн, туршуул явуулна. Үүнийг мэдсэн Гамлет асууж тандсан яриа хөөрөөнд нь бүр ч солиотой хариулан цаг хожсоор байна. Энэ үед Эльсинор хотод нүүдлийн театр ирэхэд Гамлет “Гонзагог хороосон нь” хэмээх жүжиг тоглож өгөхийг хүснэ. Хүсээд зогсохгүй зохиолд эцэг-сүнсний ярьж өгсөнийг нэмж бичиж өгнө
Хан-авга нь жүжгийг анхааралтай үзэж байгаад аллагын дараа босож явна. Тэрээр Гамлетыг хажуудаа байлгах аюултай боллоо гэж санаад Англи руу явуулах бөгөөд очмогц баривчлан хороох тухай захиа дайлгана. Угсаа залгах хан хүү Гамлет зам зуураа тэр захиаг олж үзэн, өөрчлөн бичин амь гарч улмаар буцаж ирнэ. Хан авга нь мэргэшсэн аргаараа ач дүү дээ хор өгнө. Гамлет гэнэгүй ууж, амьсгаа хураахынхаа өмнө авгыгаа хороож амжина. Хан авга, угсаа залгамжлах хан хүү Гамлет хоёр бие биеэ хороосноор Данийн хан ширээ Норвегийн эрх баригч Фортинбраст шилжиж байгаагаар зохиол өндөрлөнө.
Жүжигт өгүүлэгддэг үйл явдал товч доо энэ. Гэтэл яагаад 400 гаруй жилийн турш найруулагч, жүжигчдийн чадал чансааг шалгадаг нэгэн хэмжүүр болон дэлхийн улс орны тайз, дэлгэцээр өртөөлөн дахин давтан шинэ бүтээл төрсөөр байдаг юм бол? Үүний учрыг хөөх гээд үзье.
Үе үеийн судлаачид янз бүрээр бичдэг байжээ. Судлаачдаас гадна үе үеийн агуу сэтгэгчид ч үнэлэлт дүгнэлт өгсөн байна.
Шекспирийн зохиолын баатрын энэлэл шаналлын учрыг хүний хувьд сэтгэлийн тэнхээ сул, хувь заяаны эрхээр ногдсон ачааны хүндийг үүрэх тэсвэр тэвчээргүй, эрмэг зоримог алхам хийх чадваргүйтэй холбон тайлбарласан нь их ажээ. Энэ үнэн бол Гамлетийн санаа бодлыг хүчирхийлэн дарангуйлж, хүсэл зоригийг нь мөхөөж, арчаагүй байдалд оруулсан хүчин зүйл байсан байж таарна. Зохиолыг хөөн унших аваас Гамлет харин ч бүр аливаа зүйлд хариу өгөх ялангуяа дотоод сэтгэлийн хувьд шийдвэр гаргах чадвар өндөртэй хүн болох нь тодорхой байдаг. Түүнээс гадна зохиолоос үзэхэд Гамлет харин ч бүр сэтгэлийн их тэнхээтэй, эзэмшсэн өндөр боловсрол, хүмүүнлэг энэрэнгүйг дээдэлсэн хүмүүжил нь сонссон муу муухайг нягтлан мухарлахыг шаардаад байгаа нь тодорхой байна. Чухам ийм л учраас Гамлет хэмээх баатрын дүрийг бүтээхэд амаргүй, олон янзаар гялалзан харагддаг хэмээн судлаачид тодорхойлдог ажээ. У.Шекспирийн “Гамлет” жүжгийн гол баатрын талаар нийгмийн зүтгэлтэн, судлаачид дотроос санаа бодлоо илэрхийлж хэлээгүй хүн байхгүй гэдэг юм байна.
Гамлет эрх мэдэл, эд хөрөнгийн эзэн болон суусан авга ах-ханыхаа эсрэг хөдлөөгүй гэж үү? Эцгийнхээ буртаглагдсан нэр төрийг цэвэрлэх гэж, “боловсон шорон” гэмээр бусармаг орчин, булай явдлын эсрэг сөрөн өндийгөөгүй гэж үү? Хөдлөсөн. Сэтгэлийнхээ гүнд оршин байсан эргэлзээ тээнэгэлзээг таягдан ялж, үнэнд хүрэх итгэл найдвар байхгүй байгааг ч умартан тэмцсэн.
Гамлетад ямар найдвар байсан хэрэг вэ? Ердөө л зуун зууныг дамнуулан ирэх цаг үеийнхэнд “боловсон шорон” гэгч юу болох тухай л хэлж мэдээлэх явдал байж! Өөрөөр хэлбэл Гамлет тэмцэж эцсийн дүндээ ялахыг л хүсэж! Өөрөө ялагдвал яах билээ гэж бодож байсангүй.
Энд, хойч үеийн бидэнд ч бодох юм байна... Клавдий хан, Гамлетийн эцгийн аминд хүрсэн гэмт хэрэгтэн үхлээ гээд “боловсон шорон нурах уу... гэтэл эрхэмийн дээд эрхэм сэнтийд ёстой л өнөө чоно борооноор гэгч болон харийн Фортинбрас заларч байна. Нэг янзын шорон нөгөө янзынхаар л солигдож байна. Байдал бүр дордсон гэсэн үг.
Үүнийг Гамлет харж ухаараагүй байсан гэж үү? Үгүй бололтой. Боловсрол гэгээрлийн хувьд хэнээс ч үл дутах Гамлетийн эргэлзэж тээнэгэлзэн, аймхай хулчгар мэт харагдуулаад байсны учир нь Клавдийг хороолоо гээд Данийн там диваажин болж хувирахгүй, шорон хэвээрээ л хоцорно гэдгийг мэдэхийн дээдээр мэдэж байсантай холбоотой хэмээн нэлээд судлаачид үздэг ажээ. Тэмцэх л хэрэгтэй, тэгэхгүйгээр бурангуй, булай дэг ёсноос салахгүй гэдгийг л номлож байна. Сайн сайхны төлөө, шудрага үнэний ялалтын төлөө тэмцэх ёстой гэсэн өөдрөг үзлийг номлож байна. Ингэснээрээ жүжгийн гол амин санаа тухайн жүжгийн тайзнаас халин хүмүүн төрөлхтний амин хүсэл тэмүүллийн хязгаарт дүүлэн гарч ирж байна хэмээн судлаачид үздэг юм байна.
Ирэх цагийн сайн сайхны төлөө ялагдал сөхрөлөөс айлгүй цээж тэнэгэр толгой гэдгэр сөрөн тэмцэгчдийн магтдуу гэж У.Шекспирийн “Гамлет”-ийг зүгээр ч нэг үздэггүй учраас л ийнхүү цаг хугацаа, орон зайг даван хүн ардын итгэл зүтгэлийн очийг бадраан өртөөлдөг бололтой.
Жүжгийн зохиолын товч агуулга энгийн, байдаг л нэг зүйл санагдаж байгаа тухай дээр миний нэгэнтээ хэлснийг уншигч Та санаж байгаа байх. Би тэр хэлснээсээ буцах гэж үүнийг хэлж байгаа юм биш. Ердөө л “агуу юм энгийн байдаг” гэдэг мэргэн үгийг л сануулах гэсэн юм.
Манайд, энэ алдарт жүжиг Д.Нацагдоржийн нэрэмжит УДЭТ-ын тайзан дээр 1980 онд, өөрөөр хэлбэл өнгөрсөн зуунд тавигдаж. Дан ганц сайн сайхан үг ч сонсоогүй бололтой. Тэгэх ч ёстой биз. Эргэж харахаас илүү урагш ширтэж, “хашир хаширт хашигдан” биеэ оторлохоос илүү хийж бүтээхийг шаардаж буй цаг болохоор шинэ үеийн уран бүтээлчид хийх л ёстой.
Сонсоход шинээр түрэн гарч ирж байгаа найруулагч Н.Наранбаатар, зураач Т.Ганхуяг, хөгжмийн зохиолч С.Сансаргэрэлтэх нар энэ жүжгийг урлах ажилд ханцуй шамлан ороод, жүжигчдээ сонгон сургуулилаад тун удахгүй үзэгч түмний мэлмийд толилуулах гэж байна хэмээн сонсогдоно. Бас У.Шекспирийн “Гамлет” жүжгийн орос хэлээр дамжуулан хийсэн Чойжилын Чимид гуайн орчуулгын зэрэгцээ эх (англи) хэлнээс нь Х.Мэргэнээр орчуулуулсан тухай ч сонсогдож байна. Энэ бол шинэ цагийн бас л нэг боломж.
Залуус минь хийхтүн. Цаг үеийн шаардлага ч, дуудлага ч тэр. Харин “яарахгүй л яарах”-аа бүү март! Бас энгийн нь дэндүү агууг, шудрага үнэний төлөөх тэмцлийн дэлгэр их санааг энэ цаг үеийн будилуу нийгэм, заримдаа ч бүр учраа мэдэхгүй болохдоо хүрээд байгаа монгол түмэнд хэрхэн тайлж зураглахыг тань л хүлээх үлдэж. Энэ цаг үед “Монгол улс орон орших уу, эс орших уу?” гэсэн асуулт тулгамдаад байна хэмээх улс олон болж. Та бүгдийн бүтээл нэгэн хариулт байгаасай хэмээн борог орчуулагч би хүсэж байгаагаа эцэст нь хэлье.
| |||