Content deleted Content added
|
|
|
Пептидийн холбоо нь хоёр [[Резонанс (хими)|резонанс]] хэлбэртэй ба эдгээр холбоо нь [[Хосолсон холбоо|хосолсон (давхар) холбооны]] зарим шинж чанарыг агуулж, тэнхлэгүүдээ тойрон эргэхийн хориглосноор альфа нүүрстөрөгчийн атомуудыг бараг [[копланар]] (нэг хавтгайд) байрлалд оруулдаг. Пептидийн холбооны нөгөө хоёр [[Хоёр талт өнцөг|хоёрталт өнцгүүд]] нь тухайн уургын нурууны хэлбэрийг тодорхойлдог. Уургын чөлөөтэй карбоксил бүлэгтэй төгсгөлийг [[Карбоксил төгсгөл|С-төгсгөл]] эсвэл карбоксил төгсгөл, чөлөөтэй амин хүчилтэй төгсгөлийг нь [[Амин төгсгөл|N-төгсгөл]] буюу амин төгсгөл гэдэг. ''Уураг'', ''[[полипептид]]'' болон ''[[пептид]]'' гэдэг үгс нь давхар утгатай ба тэдгээрийн утгууд нь заримдаа давхацдаг. ''Уураг'' гэдгээр ерөнхийдөө бүтэн бүрэлдсэн, тогтвортой байгаа биологийн молекулуудыг илэрхийлдэг байхад, ''пептид'' гэдэг нь ерөнхийдөө богино, 3D тогтвортой бүтэцгүй [[амин хүчил|амин хүчлийн]] [[олигомер]]ийг хэлдэг. Хэдийгээр энэ хоёрын хоорондын заагийг сайтар тайлбарлаагүй ч, ойролцоогоор 20-30 үлдэгдлээр ялгагддаг. ''Полипептид'' нь ямар нэгэн амин хүчлийн шугаман хэлхээ ба ямар ч урттай байж болдог.
== Нийллэгжүүлэлт ==
== Нийлэгжүүлэлт ==
===Бионийллэгжүүлэлт===
===Бионийлэгжүүлэлт===
УурагуудУургууд нь генүүдэд кодчлогдсонкодчилогдсон байгаа мэдээллийг ашиглан амин хүчлүүдээс угсардаг. Уураг болгон нь тэдгээрийг кодчложкодчилж байгаа ген дээр орших нуклеотидын дарааллын дагуу бүрддэг амин хүчлийн тодорхой дараалалтай байдаг. Генетик код нь 3 нуклеотидын бүрдэл буюу кодоноос бүрддэг ба 3 нуклеотид болгон нь нэг амин хүчлийг кодчлодогкодчилдог, жишээлбэл AUG(аденин-урацил-гуанин) нь метионины код болно. ДНХ нь 4 нуклеотид агуулдаг учраас нийт байж болох кодоны тоон нь 64 юм. Үүнээс болоод генетикийн кодод нэг буюу түүнээс дээш тооны кодон нь нэг амин хүчлийн тодорхойлдог. ДНХ дээр кодчлогдсонкодчилогдсон байгаа генүүд нь эхлээд РНХ полимеразэполимераза гэх мэтийн уургуудаа урьдчилсан мэссэнжэр РНХ болон транскрипцлагддаг. Ихэнх организмууд урьдчилсан мРНХ-гээ янз янзын транскрипцын-өмнө сайжруулалтын хэлбрүүдийг ашиглан боловсорсон мРНХ болгодог ба дараа нь энэ нь уурагынуургын нийлэгжилднийллэгжилд рибосомууд ашиглагддаг. Прокариотуудад мРНХ нь хийгдсэнийхаахийгдсэнийхээ дараа шууд хэрэглэлтэнд ордог эсвэл нуклеойдоос гараад рибосом дээр очин холбогддог. ТовчилволТовчилбол эукариотууд мРНХ-г эсийн бөөм дотор хийснийхаа дараа бөөмийн мембраныг нэвтрүүлэн цитоплазм руу транслокайтладаг ба дараа нь цитоплазмд уурагын нийлэгжил явагддаг. УурагынУургын нийлэгжлийннийллэгжлийн хурд нь прокариотуудад илүү байдаг ба дээд талдаа секундэндсекундэд 20 амин хүчил хурдтай болдог.
мРНХ-г загвар болгон ашиглан уурыгуургыг нийлэгжүүлэлтнийллэгжүүлэлт явуулах процессийг трансляц гэдэг. Тухайн мРНХ нь рибосом дээр сурилсанысуурилсаны дараа рибосом нь кодон кодоноор уншигдаж уншигдсан кодоныг нь тРНХ(антикодонтой, тухайн кодоны заадаг амин хүчлийг зөөвөрлөгч РНХ) дээр орших антикодонтой тааруулдаг. Аминоацил тРНХ синтэтазусинтэтаза нь тРНХ молекулуудыг зөв амин хүчлээр хангадаг. Томорч байгаа полипедтид нь ихэнхдээ nascent гинж гэж нэрлэгддэг. УурагуудийгУургуудийг дандаа N-төгсгөлөөс C-төгсгөл-рүү чиглэлтэй бионийлэгжүүлдэгбионийллэгжүүлдэг.
НийлэгжлийнНийллэгжлийн үр дүнд үссэнүүссэн уурагийнуургийн хэмжээг түүний агуулж байгаа амин хүчлийн тоогоор болон түүний молекулын массаар(ихэвчлэн ДалтоныДальтоны (Да) нэгжээр(атомын массын нэгжтэй төстэй) илэрхийлэгддэг эсвэл уламжлалт нэгж болох килодалтонкилодальтон (кДа)) тодорхойлж болдог. Хөрөнгийн уурагуудуургууд нь дунджаар 466 амин хүчлийн урттай бөгөөд 53 кДа масстай. Мэдэгдэж буй уурагуудаасуургуудаас хамгийн том нь 3000 кДа масстай болон ойролцоогоор 27000 амин хүчлийн урттай титинууд (булчингийн сакромерийн нэг бүрэлдхүүнбүрэлдэхүүн хэсэг) юм.
===Химийн нийлэгжилнийллэгжил===
Богино уурагуудыгуургуудыг пептидийн нийлэгжилнийллэгжил(эдгээр аргууд нь органик нийлэгжлийннийллэгжлийн аргууд дээр суурилдаг) гэсэн бүлэг аргуудаар химийн нийлэгжлээр бүтээж болдог. Химийн нийлэгжилнийллэгжил нь полипептидийн гинжинд байгалбайгаль дээр оршдгүйоршдоггүй амин хүчлүүдийг залгах аргыг нээж өгсөн, жишээлбэл: амин хүчлүүдийн хажуу гинжинд флуоресцент probe-уудыг залгах. Эдгээр аргууд нь биохимийн лаборатори болон эсийн биологид хэрэгцээтэй аргууд юм, гэвч өргөн хэрэглээнийх биш. Химийн нийлэгжилнийллэгжил нь 300 амин хүчлийн урттай полипептидийн гинжинд хэрэгцээгүй болдог ба үүссэн уураг нь ихэнхдээ өөсдийнөөрсдийн 4-дөгч бүтэцдээ ордоггүй. Нилээд ихОлон химийн нийлэгжилийннийллэгжилийн аргууд нь биологийн нийлэгжлийннийллэгжлийн эсрэг C-төгсгөлөөс N-төгсгөлрүү чиглэдэг.
== Бүтэц ==
|
