Дагуур ястан: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 8:
|related=[[Хятан]], [[Монгол үндэстэн|Монгол]]
}}
[[Зураг:Mongol 17.png|thumb|right|200px|Дагуурчууд 14-17-р зууны үед]]▼
[[Зураг:Aldan.png|thumb|right|200px|Зарим дагуурчууд бусад дагуурчуудаасаа алс хол хойд зүгт [[:ru:Амга|Амга]] голын адаг хавиар суурьшиж байжээ.]]▼
[[File:Zeyarivermap.png|thumb|right|150px|Зея гол]]▼
[[File:Zeya.png|thumb|right|150px|Зея гол]]▼
[[File:Peoples Siberia XVI.jpg|right|thumb|16-р зууны Сибирь. Энэ зургийг алдаатай зуржээ. Балагад- буриадын нэг бүлэг. Калмыки-ойрдууд. 16-р зууны сүүлээр ойрадууд Сибирь рүү газраа тэлж халимагууд нүүж эхэлжээ. Телес, телеут нь Алтайчуудтай ойр төрөл угсаатан. Тэр үед Тэнгэр уулын киргиз, Сибирийн киргиз гэсэн 2 [[киргиз үндэстэн]] байв. Мөн энэ зурганд монголчуудын зарим хэсгийг Байгаль нуураас зүүн хойш, Лена мөрний дунд урсгал хавиар байсан гэж тэмдэглэжээ. Дауры-дагуур монголчууд]]▼
'''Дагуур''' ({{lang-zh|达斡尔族}} ''Dáwò'ěr zú'') — [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[Өвөр Монголын ӨЗО]], [[Хармөрөн]] муж, [[Шиньжян Уйгурын ӨЗО]]-д тархан суурьшсан [[угсаатны нийтлэг]]. Хятадын засгийн газраас тэднийг [[Монгол үндэстэн|Монголчуудын]] тоонд оруулдаггүй. 2000 онд 132,394 Дагуур хүн тоологдсноор бол [[Хятад]]ын [[Хятад улсын угсаатны бүтэц|56 угсаатнаас]] тоогоороо 34-д орно.<ref>[http://www.stats.gov.cn/english/statisticaldata/yearlydata/yarbook2003_e.pdf Хятадын статистикийн эмхэтгэл 2003]</ref>
Line 20 ⟶ 15:
'''Дагуурууд''' [[Алтай хэлний язгуур]]ын [[Монгол хэлний бүлэг]]т харъяалагддаг хэлтэй. 1999 оны нэгэн тооцоогоор 96,085 (дөрөвний гурав нь) нь [[Дагуур хэл]]ээрээ хэлэлцэж чаддаг ажээ.<ref name="Ethnologue"/>
==Түүх ==
▲[[Зураг:Mongol 17.png|thumb|right|200px|Дагуурчууд 14-17-р зууны үед]]
▲[[File:Peoples Siberia XVI.jpg|thumb|right|
Киданы Дахэ овог Дагуур болсон гэж түүхэнд тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг. Дагуурчууд нь жижиг ард түмэн байсан боловч баргууд Байгаль хавиар байх үед тэднийг захирч байв. Баргууд хожим нь дагуурчуудын захиргаанаас гарч одоогийн нутаг болох Хөлөнбуйрт нүүн ирсэн ба барга нь буриадтай гарал нэг учир хэл яриа, ёс заншил ойр байсан ч буриадаас холдож өвөрмонгол, халхтай хамт удаан сууснаас хэл аялга нь халх, өвөрмонгол, буриадын завсрын шинжтэй болжээ.
Дагуурчууд 17-р зуунд [[:en:Agin-Buryat Okrug|Агийн Буриадын тойргоос]] Амар мөрний 2 эргийн дагуу түүний дунд урсгал хүртэл нутаглаж байв. Нутгийнх нь зүүн зах нь Амар мөрөнд хойд талаас нь цутгадаг [[:en:Zeya River|Зея]], [[:ru:Бурея (река)|Бурея]] гэсэн 2 голын дунд урсгалд хүрч байжээ. Орос 17-р зууны эхээр Буриадыг довтолсоны дараа дагуурын нутгийг эзэлж эхэлжээ. Цөөхөн хүнтэй дагуурчууд Оростой удаа дараа хүч тэнцвэргүй тулалдаан хийн энгийн номхон олон иргэнээ алдан урагш Амар мөрөн
[[Бөөгийн шашин|Бөөгийн]] болон [[Буддын шашин]] шүтдэг. Саяхан Дагуурыг өвөг Монгол хэлт [[Хятан]]ы хамгийн ойр угсааны хойчис гэж үзэх генетикийн судалгаа хийгджээ.<ref>Li Jinhui (08/02/2001). "DNA Match Solves Ancient Mystery". china.org.cn</ref> Монгол угсаатантай хамгаас ойр төрөл, Монголын дотор багтах учиртай гэдгээс бас '''Дагуур Монгол''' гэж нэрлэгддэг.
Line 40 ⟶ 38:
Дагуурын Монголчууд нь [[Монгол хэл]]ний төрөл болох [[Дагуур хэл]]ээр ярина. Дагуур хэл нь Батхаан, [[Хайлаар]], [[Цэцхар]] гэсэн аялгуунуудтай болно.
==Зураг==
<gallery>
▲
File:John-Tallis-1851-Tibet-Mongolia-and-Manchuria-NE.jpg|1851 оны англи газрын зураг.
Daoria-Дагуурын нутаг. Гогоол дагуурчууд Мэргэн (Merghen)[[en:Aigun|Айгун]] (Aihom) хотын дунд.
File:Lisle - Carte de Tartarie (Detail).jpg|1706 оны зураг
File:CEM-44-La-Chine-la-Tartarie-Chinoise-et-le-Thibet-1734-Amur-2572.jpg|1734 оны франц газрын зураг. Jaxa-Даурын Албазин хот.
</gallery>
== Эх сурвалжууд ==
| |||