Монголын удирдагч Ю.Цэдэнбалыг зайлуулах ажиллагаа: Засвар хоорондын ялгаа

Монголын'''[[Монгол]]ын удирдагч '''Ю.Цэдэнбалыг''' зайлуулах ажиллагаа'''- [[ЗХУ]]-ын удирдагч [[М.ГорбачёвынГорбачёв]]ын өгсөн зааврын дагуу [[ЗХУ-ын Нийгмийн аюулаас хамгаалах яамныяам]]ны зохион байгуулж, [[БНМАУ]]-ын удирдагын зарим хэсгээр хийлгэсэн тусгай үйл ажиллагаа юм. Зарим судлаач нар [[төрийн тайван эргэлт]] гэж үздэг.

ЗХУ-ын нам болон төрийн удирдагчаар М.С.Горбачёвыг сонгосны дараа түүний шууд санаачлага, удирдлагаар социализмыг зөв болгож засаж сайжруулах зорилго бүхий "[[Перестройка]]" буюу "[[Өөрчлөн байгуулалт]]"-ыг ЗХУ-д хэрэгжүүлж эхэлсэн юм. Энэ бодлого нь цаашид хүчээ авч хөгжсөөр [[социалист]] лагерийг задлан бутаргаж, социализмыг[[социализм]]ыг булшилсан төдийгүй социалист ба [[капиталист]] системийн дунд болж байсан "[[Хүйтэн дайн]]"-д [[АНУ]] тэргүүтэй капиталист улсуудыг ялуулсан билээ.

ЗХУ-ын удирдагч Горбачёвыг[[Горбачёв]]ыг удирдлагад гарч ирэхэд [[БНМАУ]], [[БНСРУ]], [[БНАГУ]] зэрэг социалист улсуудын нам, төрийн тэргүүнүүд нь тасралтгүй 30-40 жил ажилласан Ю.Цэдэнбал, [[Чаушески]], [[Э.ХоннеккерХоннекке]]р зэрэг олон жил төрийн удирдагч хийсэн ахмадууд байсан бөгөөд тэд нар Брежневийн[[Брежнев]]ийн үеийн [[аядуу социализмыгсоциализм]]ыг талархагч нар байсан нь үзэл бодол, зарчмын хувьд Горбачёвтай зөрчилдөж байжээ.

БНМАУ-д Ю.Цэдэнбал 40 жилийн турш нам, төрийн тэргүүний үүргийг гүйцэтгэжээ. Социализмын үед [[монголчууд]] түүнийг оройн дээд шүтээнээ болгон хүндэтгэж байв. БНМАУ-ын удирдагч Ю.Цэдэнбал нь [[социалист улсуудулс]]ууд болон [[[Дэлхийн олон улсуудадулсууд]]ад нэр хүнд бүхий удирдагч байсан бөгөөд социализмын нэг [[онолч]] гэсэн тодотголтой байсан зэрэг нь Горбачёвын хувьд тэр бүр үл тоомсорлож болохгүй хүчин болж ойлгогдсон бололтой байдаг.

Түүнээс гадна Цэдэнбалын эхнэр [[Филатова]] нь нөхрийнхөө өмнөөс Монголын удирдлагын асуудлуудад оролцон түүний нөлөө асар их байснаас түүнийг эсрэг үзэл санаа бүрэлдэн аажмаар энэ нь [[зөвлөлтийн эсрэг үзэл]] бодлыг үүсгэн хөгжүүлэгч хүч болж байсан байна. Мөн Монголын удирдагчдын зарим хэсэг болох [[БНМАУ-ын Сайд нарын зөвлөлийнзөвлөл]]ийн дарга [[Ж.Батмөнх]], [[Улс төрийн товчоонытовчоо]]ны гишүүн [[Д.Моломжамц]] нарын хэсэг зөвлөлт-Монголын хооронд байгуулсан [[эдийн засгийн гэрээ]], хэлцлүүд нь Зөвлөлтийн талыг хэт барьсан Монголын талд эдийн засгийн үр ашиггүй дээрмийн шинж чанартай байгааг удаа дараа гарган эдгээрийг шинэчлэх тухай асуудлыг дэвшүүлж эхэлсэн байна. тухайлбал: [[Эрдэнтийн уулын баяжуулах үйлдвэрийнүйлдвэр]]ийн ашгийн асуудал, монголоос ЗХУ-д нийлүүлж байгаа уул уурхайн болон мал аж ахуйн түүхий эдийн үнэ нь дэлхийн нийтийн жишгээс хэт доогуур байхад ЗХу-аас нийлүүлж байгаа өргөн хэрэглээний барааны чанар муу хэрнээ зах зээлийн үнээс хэт өндөр байсан, [[зөвлөлтийн мэргэжилтнүүдынмэргэжилтнүүд]]ын зарим хэсэг нь монголын мэргэжилтнээс доогуур мэдлэг, чадвартай байсан зэрэг асуудлууд юм.

* 3. [[БНХАУ]]-тай харилцаа сайжруулахын үүднээс БНМАУ-ыг хаях нөхцлийг бүрдүүлэхийн тулд эдийн засгийн тэгш байдлыг шаардаж байгаа Монгол удирдагч нарыг дэвшүүлэн гаргах замаар энэ асуудлыг шийдвэрлэх зэрэг асуудлууд байжээ.

1983 оноос эхлэн БНМАУ-ын удирдагч нарын дунд Филатоваг аргадан долигногч нарын буюу [[Сайд нарын зөвлөлийн орлогч]] [[Д.Майдар]] тэргүүтэй хэсэг болон Ж.Батмөнх. Д.моломжамц тэргүүтэй "[[Эдийн засгийн шинэчлэгч]]" Бүлгийн хоорондын зөрчилдөөн эрс хурцдаж эхэлсэн байна. Ю.Цэдэнбал энэ үед дундыг баримталж байсан боловч аажимдаа эхнэр Филатовагийн нөлөөгөөр Д.Майдар тэргүүтэй хэсгийг дэмжиж эхэлсэн байна. Гэвч түүний биеийн байдал тархины судасны хатуурлаас болж эрс муудаж эхэлсэн байна. Энэ тааламжтай үеийг ашиглан ЗХУ-ын удирдлага БНМАУ-ын удирдлагад эрс өөрчлөлт хийхээр шийджээ. Юуны өмнө Цэдэнбалын нөлөөнд орсон [[БНМАУ-д ЗХУ-аас суугаа онц бөгөөд бүрэн эрхт Элчин сайд СмирновыгСмирнов]]ыг [[С.П.ПавловоорПавлов]]оор солисон байна. Мөн БНМАУ дах ЗХУ-ын НАХЯ буюу КГБ-ын төлөөлөгчөөр маш их туршлагатай генерал [[Всеволод РадченкогРадченко]]г томилон ирүүлжээ.

Филатова Цэдэнбалын биеийн байдал муудаж байгаагаас шалтгаалан эрх мэдлээ алдахаас айж, Монголын бүх салбарын ажилд хутгалдан оролцохоо эрс нэмэгдүүлсэн бөгөөд Хятадын[[Хятад]]ын талыг баримтлагч гэдэг нэрээр Монголын зарим удирдагч нарыг албан тушаалаас нь зайлуулахад өөрийн нөхөртөө нөлөөлөх нөлөөг ашиглаж чаджээ. Ж: [[Жагварал]], [[Б.Ширэндэв]] нарыг албан тушаалаас нь огцруулсан асуудлууд.

Түүнээс гадна 1984 оны 8-р сард хийхээр товлосон [[МАХН-ын Төв хорооныхороо]]ны Бүгд хурлаар Улс төрийн товчооны "Эдийн засгийн шинэчлэгч" бүлгийг бут ниргэн толгойлогч нарыг нь албан тушаалаас огцруулахаар урьдчилан төлөвлөж байсан байна. Энэ талаар хангалттай мэдээллийг [[КГБ]]-ын төлөөлөгч генерал Радченко авсан байна.

Иймд 1984 оны 2 сард ЗХУ-ын гол удирдагч нарын нэг болох [[А.Громыко]] даргатай [[ЗХУКН-ын Төв хорооныхороо]]ны [[Улс төрийн товчоонытовчоо]]ны [[Олон улсын асуудал хариуцсан комисс]] хуралдаж монголын асуудлыг хэлэлцжээ. Хуралд А.Громыко, [[Батлан хамгаалах яамныяам]]ны сайд [[Д.Устинов]], КГБ-ын дарга [[Чебриков]], [[Төв хорооны нарийн бичгийн дарга]] Чебриков, КГБ-ын орлогч, [[Тагнуулын албаны дарга]] [[Крючков]], [[Элчин сайд Павлов]], КГБ-ын монгол дах төлөөлөгч Радченко нар оролцжээ. Тэд нар монголын удирдлагыг эрүүлжүүлэх хүч монголд өөрт нь байгаа эсэх дээр санал солилцсоны үндсэн дээр нэмэлт мэдээлэл цуглуулах шийдвэр гаргасан байна.

Цэдэнбалыг нам төрийн эрх мэдлээс зайлуулахын тулд тайван замаар шийдвэрлэхийншийдвэрлэхийг зорьжээ. Үүний тулд Ю.Цэдэнбалын биеийн байдал муу байгаа бөгөөд энэхүү тархины судасны хатуурлаас болж удирдах албан тушаалд ажиллах чадваргүй болсоныг [[Монголын удирдлага]]д сайтар ойлгуулсны үндсэн дээр монголчуудаар өөрсдөөр нь үүнийг хийлгүүлэхээр төлөвлөсөн байна.