Нармай Монгол: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б Bot: Migrating 1 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q2593895 (translate me)
No edit summary
Мөр 1:
[[Хүн төрөлхтөн|Хүн төрөлхтний]] түүхэн үйл явцын үр дүнд урьд нэгэн [[улс]]ад хамаарч асан [[үндэстэн]] [[угсаатан]] [[хэлтэн]] өдгөө хоёр эсвэл хэд хэдэн улсад хуваагдан тархсан байх нь түгээмэл байдаг. Харин тэдний дундаас [[тусгаар тогтнол|туурга тусгаар]] [[бүрэн эрхт улс|бүрэн эрхт нэг улс]]ад газар нутагтайгаа [[эргэн нэгдэхийн төлөөх санаархал]] тоотой хэд илэрч байгаа. Чухам яг ийм тэмүүлэлт үзэгдэл сүүлийн [[зуун]] жилийн дотор [[Монгол үндэстэн]], [[Монгол үндэстэн|Монгол угсаатны]] дотор их бага хэмжээгээр өрнөсөөр ирлээ.<ref>Kaplonski, Christopher (2004). Truth, History, and Politics in Mongolia. Psychology Press. p. 15.</ref><ref>Naby, Cyril; Dupree, Louis; Endicott-West, Elizabeth (1991). The Modernization of Inner Asia. M.E. Sharpe. p. 193.</ref>
 
'''Нармай Монгол''' ({{lang-ru|Панмонголизм}}; {{lang-en|Pan-Mongolism}}) хэмээн нэрлэгдэх энэхүү үзлээр бол хаяа залган байрласан [[Монгол Улс|Монгол]], [[Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орон|Өвөр Монгол]],[[Шинжаан]], Хөх нуур, [[Бүгд Найрамдах Буриад Улс|Буриад]], Тува, Алтайн бүгд найрамдах улс, Алтайн гурванхязгаарт [[Даяар Монгол|Монгол орон]]д суух [[Монголчууд]] газар нутагтайгаа хамтдаа бүрэн эрхт нэгэн улс болох учиртай аж. Голд нь орших [[Монгол Улс|Монгол]] хэдийнээ тусгаар тогтнож чадсан боловч [[Хятадын Монголчууд|Хятадын мэдэлд үлдсэн Монголчуудаас]] цөөхүүлээ юм.<ref>Hodder, Dick; Lloyd, Sarah; McLachlan, Keith (1998). Land-locked States of Africa and Asia. 2. Taylor & Francis. p. 150.</ref> Харин Өвөр Монгол [[Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс]]ын [[өөртөө засах орон]] болдог бол Буриад [[Оросын Холбооны Улс]]ын [[холбооны этгээд]] болдог.<ref name="Steiner-Khamsi">Steiner-Khamsi, Gita; Stolpe, Ines (2006). Educational Import: Local Encounters with Global Forces in Mongolia. Macmillan. p. 12. </ref> Хааяа түүхэн ба газрын ойроос зарим талаар дотноссон өнөөгийн [[ОХУ]]-ын бүрэлдэхүүн дэх [[Бүгд Найрамдах Тува Улс]], [[Алтайн Бүгд Найрамдах Улс]], [[Алтайн хязгаар]]ын [[Түрэг хэлний бүлэг|Түрэг бүлгийн хэлт]] хэд хэдэн ард түмний уугуул нутгийг Нармай Монголын зорилгод хамруулан үзэх нь байдаг.<ref>Garthoff, Raymond (1994). The Great Transition: American-Soviet Relations at the End of the Cold War. Brookings Institution Press. p. 670.</ref> Одоо цагт дээрх бүх газар орны дундаас [[Монгол Улс]]аас бусдад нь Монголчууд олонх үндэстэн нь биш ажээ.<ref name="Steiner-Khamsi"/>
 
Дийлэнх Монголчуудыг эрхшээн байсан [[Манж Чин улс|Чин улс]] [[20-р зуун]]ы эхэнд мөхөхөд тусгаар тогтносон улс байгуулах боломж бүрдсэнээр Монголчуудын үндсэрхэг хөдөлгөөн үүссэн. [[Зөвлөлт Холбоот Улс|Зөвлөлтийн]] [[Улаан цэрэг|Улаан цэргийн]] тусламжтайгаар [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]] байгуулагдаж чадсаны дараах хэдэн арван жилд [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс|Монголын]] гадаад бодлого бусад нутгийг гадуур үлдээж олдсон ганц орондоо тусгаар тогтнолоо бэхжүүлэхэд чиглэжээ. [[1990]] оны хувьсгалаар [[коммунизм|эв хамт дэглэмээс]] татгалзаж, [[угсаатны үндсэрхэг үзэл|үндсэрхэг үзлийг]] хориглодоггүй болсноор [[Монгол Улс|Монголд]] Нармай Монгол үзэлт олон байгууллагууд байгуулагдсан боловч өргөн хүрээний дэмжлэг олж чадахгүй л байна.