Квант механик: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
[[Файл:Max Planck (1858-1947).jpg|thumbnail|Герман физикч Макс Планк. "Квант механикийн загалмайлсан эцэг" ]]
'''Квант механик''' (КМ, мөн квант физик, квант онол) бол микроскопоор харагдах төдий өчүүхэн хэсэгт өрнөж буй [[Планкийн тогтмолийнтогтмол]]ын хэмжээний [[физик]]ийн үзэгдлийг судалдаг физикийн салбар шинжлэх ухаан юм. Квант механик нь [[атом]] болон дэд атомын хэмжээний муждмужид сонгодог механикийн онолоос хазайдаг байна. Квант механик нь өчүүхэн жижиг эгэл хэсгүүд ба цацраг долгионуудын төлөв байдал мөн [[энерги]] ба маттерынматерийн харилцан уялдаа холбооны талаарх математик тодорхойлолтыг гаргаж ирдэг. Квант механик Квант орны онлынонолын харьцангуйн хязгааргүй хэлбэр юм. Квант орны онол нь Квант механик болон [[Харьцангуйн онол]] хоёрыг нэгтгэснээр Квантбий орны онолыгболон хөгжүүлсэнхөгжжээ.
Квант механикийн шинэ санаагаар зарим үйл явц энгийн нүдээр ажиглаж болохоор ба гэхдээ зөвхөн энерги болон температурын онцгой (маш өндөр ба маш бага) утгуудад ажиглагдах юм. Квант механик гэдэг нэр нь зарим физик тоо хэмжээсүүд (Латинаар quanta) зөвхөн дангаараа тогтмол биш байдлаар хамааралгүй өөрчлөгдөж байхыг ажиглаж судалснаар гарч ирсэн. Жишээлбэл, атом болон тоон хэлбэрт шилжүүлсэн [[молекул]]ын электрон хүрээний өнцөг хурд. Квант механикт долгион нь энерги болон маттерматер гэсэн хоёрдмол шинжтэй байх ба тодорхойгүй байдлын зарчим нь фотон, [[электрон]] болон бусад атомын хэмжээний объектын төлөв байдлыг тодорхойлох боломж олгодог.
 
Квант механикийн математик томъёололууд нь хураангуй тодорхой бус байдаг. Математик томъёолол буюу долгионы фунц нь байрлалын боломжит далайц, өнцөг хурд гэх мэт бусад эгэл биетын физик шинж чанарыг илэрхийлэн тооцоолдог. Долгионы функцын математик нарийн төвөгтэй хэсэг болох индексийг ойлгохын тулд [[комплекс тоо]]г болонойлгох шаардлагатай. Квантын гармоник осцилотар нь объектын долгионы функцыг боловсруулах ба математик нь дуу авианы эсэргүүцлийг тайлбарладаг. Квант механикийн олон гаргалгаа нь сонгодог механикийн томъёололтой тэр бүр тохирдоггүй байна. Тухайлбал, квант механик загварт огт энерги үгүй муж гэж байхгүй ба системийн зөвшөөрөгдсөн хамгийн бага энергийн муж гэж байдаг гэдэг нь сонгодог механикийн кинетик энерги нь тэгтэй тэнцүү байгаа бие тайван байдалд байна гэдэгтэй зөрчилддөг. Сонгодог статикийн үл өөрчлөгдөх тэг мужийн оронд квант механикийн Жон Вийлерийн эмх замбараагүйн зарчмыг хүлээн зөвшөөрөх болсон байна.
 
Квант механикийн эхний загваруудыг 20-р зууны эхныэхний арван жилүүдэд томъёолсон байна. Зэрэг шахуу дэвшүүлсэн Атомын онол болон гэрлийн бөөмлөг чанарын онолууд шинжлэх ухааны баримтаар батлагдаж эхэлж байсан ба эдгээр нь тус тусдаа квантын онолын маттерматер болон цахилгаан соронзон долгион цацралтын талаарх дүр зургийг гаргаж ирсэн. Эхэн үеийн квантын онолонолыг 1920-оод оны дундуур WernerВернер HeisenbergХайзенберг, MaxМакс Born баБорн, матриц механикийг бүтээсэн PascualПаскуал JordanЖордан,; LouisЛуи deде BroglieБрогли, баЭрвин Erwin SchrödingerШрөдингер (Механик долгион);, баВольфганг WolfgangПаули, Pauli баСатендра SatyendraНэт NathБозе Bose(дэд атомын тоон үзүүлэлт) зэрэг эрдэмтэдээрэрдэмтэд дахин тооцлогдсонтооцоолов. Мөн Niels[[Нильс Bohr-ийнБор]]ын Копенхагены тайлбар нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөнзөвшөөрөгджээ. 1930 онд ofДэвид David HilbertХильберт, PaulПол DiracДирак, баЖон Johnфон vonНойманн Neumannу-ийннар кванмквант механикт хэмжилтийг илүү нарийн тэмдэглэх, бодит байдлын талаарх бидний статикийн мэдлэг, ажиглагчийн үүргийн талаарх гүн ухааны эргэцүүлэл зэрэг ажлуудаараа квант механикийг улам нэгдмэл тодорхой хэлбэрт оруулан томъёолсон байна. Квант механик 20-р зуунд физик болон мэргэжлийн бүхий л салбарууд руу салааалан хөгжсөн, квант хими, квант электроник, квант оптик, мөн квант мэдээллийн шинжлэх ухаан гэх мэт... дэд салбаруудад хуваагдан хөгжжээ.
ыг ойлгох шаардлагатай. Квантын гармоник осцилотар нь объектын долгионы функцыг боловсруулах ба математик нь дуу авианы эсэргүүцлийг тайлбарладаг. Квант механикийн олон гаргалгаа нь сонгодог механикийн томъёололтой тэр бүр тохирдоггүй байна. Тухайлбал, квант механик загварт огт энерги үгүй муж гэж байхгүй ба системийн зөвшөөрөгдсөн хамгийн бага энергийн муж гэж байдаг гэдэг нь сонгодог механикийн кинетик энерги нь тэгтэй тэнцүү байгаа бие тайван байдалд байна гэдэгтэй зөрчилддөг. Сонгодог статикийн үл өөрчлөгдөх тэг мужийн оронд квант механикийн John Wheelerе-ийн эмх засбараагүйн зарчимыг хүлээн зөвшөөрөх болсон байна.
 
Квант механикийн эхний загваруудыг 20-р зууны эхны арван жилүүдэд томъёолсон байна. Зэрэг шахуу дэвшүүлсэн Атомын онол болон гэрлийн бөөмлөг чанарын онолууд шинжлэх ухааны баримтаар батлагдаж эхэлж байсан ба эдгээр нь тус тусдаа квантын онолын маттер болон цахилгаан соронзон долгион цацралтын талаарх дүр зургийг гаргаж ирсэн. Эхэн үеийн квантын онол 1920-оод оны дундуур Werner Heisenberg, Max Born ба матриц механикийг бүтээсэн Pascual Jordan,; Louis de Broglie ба Erwin Schrödinger (Механик долгион); ба Wolfgang Pauli ба Satyendra Nath Bose(дэд атомын тоон үзүүлэлт) зэрэг эрдэмтэдээр дахин тооцлогдсон. Мөн Niels Bohr-ийн Копенхагены тайлбар нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн. 1930 онд of David Hilbert, Paul Dirac ба John von Neumannу-ийн кванм механикт хэмжилтийг илүү нарийн тэмдэглэх, бодит байдлын талаарх бидний статикийн мэдлэг, ажиглагчийн үүргийн талаарх гүн ухааны эргэцүүлэл зэрэг ажлуудаараа квант механикийг улам нэгдмэл тодорхой хэлбэрт оруулан томъёолсон байна. Квант механик 20-р зуунд физик болон мэргэжлийн бүхий л салбарууд руу салааалан хөгжсөн, квант хими, квант электроник, квант оптик мөн квант мэдээллийн шинжлэх ухаан гэх мэт...
==Түүх==
==Математик томъёолол==
Line 27 ⟶ 26:
==Мөн...==
==Тэмдэглэл==
==ИшлэлЭшлэл==
==Цааш нь унших==
==Гадаад холбоос==
[[en:Quantum_mechanics]]