Википедиа

Цацраг идэвхт задрал: Засвар хоорондын ялгаа

Browse history interactively
← Өмнөх өөрчлөлтДараагийн ялгаа →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Мөр 3:
{{Цөмийн физик}}
 
'''Цацраг идэвхт задрал''' ({{lang-la|radius}} - цацраг, туяа ба {{lang-la|āctīvus}} - идэвхтэй, үйлчилгээтэй) — тогтворгүй [[атом]]ууд дахь [[Атомын цөм|цөмүүдийн]], гадны нөлөөгүйгээр ([[спонтан задрал]]), бүтэц ба дотоод зохион байгуулалтын, эгэл бөөмүүдийг ([[гамма-квант]] эсвэл [[Кластер цацраг идэвхжил|цөмийн жижиг хэсгүүдкластер]]) ялгаруулан гадны нөлөөгүйгээр ([[спонтан задрал]]) хувирах өөрчлөлт. Цөмийн энэ өөрчлөлтийг цөмийн [[цэнэгийн тоо]] {{math|''Z''}} ба [[жингийн тоо]] {{math|''A''}} хоёрын өөрчлөлт гэж хэлж болно. Цацраг идэвхт задралын процессийг мөн '''цацраг идэвхжил''' гэж нэрлэдэг ба түүнд хамаарах цөмүүдийг ([[нуклид]]ууд, [[изотоп]]ууд ба [[Химийн элемент|химийн элементүүд]]) '''цацраг идэвхт''' гэдэг. Цацраг идэвхт цөмүүдийг агуулсан бодисуудыг '''цацраг идэвхт бодисууд''' гэнэ.
 
82-с дээш дугаартай химийн элементүүд ([[висмут]]аас эхлэн) бүгд цацраг идэвхтэй, [[прометий]] ба [[технеций]] гэх хөнгөн элементүүд тогтвортой [[изотоп]]ыг агуулдаггүй, [[индий]], [[калий]], [[кальций]] зэрэг элементүүдийн байгаль дахь [[изотоп]]уудын зарим нь тогтвортой, зарим нь тогтворгүй байдаг гэдэг нь тус тус тогтоогдсон байна.
Мөр 13:
Цацраг идэвхт задралд өртөж байгаа цөм ба задралын үр дүнд үүсэж байгаа цөм хоёрыг, эх цөм ба охин цөм гэж нэрлэдэг. Охин цөмийн жингийн тоо ба цэнэгийн өөрчлөлтийг, эх цөмийн эдгээр үзүүлэлтүүдэд харьцуулсан харьцааг Соддигийн шилжилтийн хууль ({{lang-ru| правило смещения Содди}}, {{lang-en|Radioactive displacement law of Fajans and Soddy}}) гэдэг.
 
Альфа-бөөмүүдийг ялгаруулан задрах задралыг [[альфа задрал]], бета-бөөмүүдийг ялгаруулан задарч байгаа задралыг [[бета задрал]] гэж нэрлэдэг. Одоо цагт бета-бөөмийг ялгаруулдаггүй бета задралын төрөлүүдтөрлүүд байдаг гэдэг нь мэдэгдсэн. Гэхдээ бета задрал нь ямагт [[нейтрино]] эсвэл [[антинейтрино]]г ялгаруулж байдаг. Гамма задрал гэдэг ойлголт ховор хэрэглэгддэг. Гамма-квантуудыг ялгаруулах задралыг ихэвчлэн [[изомер шилжилт]] гэж нэрлэдэг. ГаммаДийлэнх цацрал нь ихэвчлэнтохиолдолд бусад төрлийн задралыгзадрал гамма цацралыг дагуулдаг. Энэ Гамма-излучениетохиолдолд частоэхний сопровождаетзадралаас другиеидэвхтэй типыохин распада,цөм когдаүүсээд вдараа результатень первогогамма-квантыг этапаялгаруулан распадаүндсэн возникаеттөлөвт дочернее ядро в возбуждённом состоянии, затем испытывающее переход в основное состояние с испусканием гамма-квантовшилжинэ.
 
Цацраг идэвхт цөмүүдээс ялгарах α-бөөмүүд ба γ-квантуудын энергийн спектр нь тасалдалтай («дискрет»), харин β-бөөмүүдийнх тасралтгүй байдаг.
Энергетические [[спектр]]ы α-частиц и γ-квантов, излучаемых радиоактивными ядрами, прерывистые («дискретные»), а спектр β-частиц — непрерывный.
 
Одоогийн байдлаар альфа, бета, гамма задралуудаас гадна дараах задралууд (бета задралын төрлүүд гэж үздэг) мэдэгдээд байна:
В настоящее время, кроме альфа-, бета- и гамма-распадов, обнаружены распады с испусканием [[нейтрон]]а, [[протон]]а (а также [[двухпротонная радиоактивность|двух протонов]]), [[кластерная радиоактивность]], [[спонтанное деление]]. [[Электронный захват]], [[позитронный распад]] (или β<sup>+</sup>-распад), а также [[двойной бета-распад]] (и его виды) обычно считаются различными типами бета-распада.
* [[нейтрон]] ялгаруулан задрах;
* [[протон]] ялгаруулан задрах;
* [[Хоёр протоны цацраг идэвхжил|хоёр протон]] ялгаруулан задрах;
* [[Кластер цацраг идэвхжил|кластер]] ялгаруулан задрах;
* [[Спонтан хуваагдал]];
* [[Электоны булаалт]];
* [[Позитроны задрал]] (эсвэл β<sup>+</sup>-задрал);
* [[Давхар бета задрал]] ба түүний төрлүүд;
 
Некоторые изотопы могут испытывать одновременно два или более видов распада. Например, [[висмут-212]] распадается с вероятностью 64 % в [[таллий-208]] (посредством альфа-распада) и с вероятностью 36 % в [[полоний-212]] (посредством бета-распада).
"https://mn.wikipedia.org/wiki/Цацраг_идэвхт_задрал"-с авсан