Сайшаалт ерөөлт: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б Bot: Migrating 22 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q333178 (translate me)
No edit summary
Мөр 1:
{{Хаан
[[Файл:清 佚名 《清仁宗嘉庆皇帝朝服像》.jpg|right|200px]]
|name=Сайшаалт Ерөөлт
|image=[[Файл:清 佚名 《清仁宗嘉庆皇帝朝服像》.jpg|right|200px300px]]
|succession=
|title=[[Чин улс]]ын эзэн хаан<br/> [[Хятад]]ын эзэн хаан<br/> [[Монгол]]ын эзэн хаан
|reign=1796 оны 2 сарын 9 - 1820 оны 9 сарын 2
|predecessor=[[Тэнгэр тэтгэгч хаан]]
|successor=[[Түгээмэл Элбэгт]]
|coronation=1796
|full name= Манж: Айсин Гиоро хала и ЁньЯнь<br/> Хятад:Айшин Жуэло Ёнян 愛新覺羅永琰
|era name= Сайшаалт Ерөөлт 1796-1820
|temple name= Рэнзун
|posthumously name=
|regent=
|spouse=[[Сяошуруй]]<br/> [[Сяохэруй]]
|father=[[Тэнгэр тэтгэгч хаан]]
|mother=[[Сяоичун]]
|date of birth=1760 оны 11 сарын 13
|place of birth=[[Хориотой хот]]
|date of death=1820 оны 9 сарын 2
|place of death=[[Хориотой хот]]
|place of burial=Чин улсын баруун бунхан
}}
 
[[Манж]]ийн Чин улсын Жиачен 清仁宗 хааны(1760 - 1820) төр барьсан 1796 - 1820 оныг Сайшаалт Ерөөлтийн үе гэдэг. 1760 онд Бээжингийн Хуучин Зуны Ордонд (圆明园) төрсөн. [[Тэнгэрийн тэтгэсэн]] 乾隆 хааны 15 дахь хүү, Хятад эхтэй байжээ. Багын нэр нь Ёнян (永琰, 顒琰) байсан. 1789 онд нэгдүгээр зэргийн жиа вангийн 嘉親王 хэргэм хүртэж төрийн албанд зүтгэж эхэлжээ.
 
[[Манж]]ийн Чин улсын Жиачен 清仁宗 хааны(1760 - 1820) төр барьсан 1796 - 1820 оныг Сайшаалт Ерөөлтийн үе гэдэг. 1760 онд Бээжингийн Хуучин Зуны Ордонд (圆明园) төрсөн. [[ТэнгэрийнТэнгэр тэтгэсэнтэтгэгч хаан]]ы 乾隆 хааны 15 дахь хүү, Хятад эхтэй байжээ. Багын нэр нь Ёнян (永琰, 顒琰) байсан. 1789 онд нэгдүгээр зэргийн жиа вангийн 嘉親王 хэргэм хүртэж төрийн албанд зүтгэж эхэлжээ.
1796 онд 36 настайдаа хаан ширээнээ залагдсан боловч эцгийгээ нас барсаны дараа л 39-тэйгээсээ эхлэн бие дааж төр барьж эхлэсэн. Эцэг Тэнгэрийн Тэтгэсэн (1735–1796 төр барьсан) хааныг таалал болсон дараа хамгийн түрүүнд эцгийнхээ дотны түшмэл байсан тэр үеийн Чин улсын төрийн бусармаг явдал бүхний эзэн болж явсан [[Хөшэн]] (和珅) хэмээх сайдыг бариулж, гэр оронд нь нэгжлэг хийлгэхэд Манжийн төрийн 20 жилийн орлоготой тэнцэхүйц нэг живаа мөнгөн зоос идсэн байсан нь илэрч, түүний бүх хөрөнгийг нь хураан авч цаазаар хороосны дараа Хөшэний бүлгийнхэнийг төрөөс зайлуулж, тэдний дарж байсан хүмүүсийг төрийн албанд тохоон томилжээ. Гэсэн хэдий ч Сайшаалт Ерөөлтийн үеэс Чин улсын хүчин доройтож эхэлсэн гэдэг бөгөөд хээль хахууль, байгалийн гамшигт идэгдэж, бослого хөдөлгөөн тасрахаа байжээ. Түүний төр барьсан үеээс Европийн худалдаачид тэр үеийн Хятад орны нийгэм эдийн засгийг сүйтгэж байсан хар тамхийг оруулж эхэлсэн. Хар тамхины наймаанаас үүдэж Чин улсын төрийн сан хоосорход хүрч, хичнээн бослого хөдөлгөөнийг намжаах гэж оролдсон ч нэгэнт дийлдэхээ байсан байв.
 
1796 онд 36 настайдаа хаан ширээнээ залагдсан боловч эцгийгээ нас барсаны дараа л 39-тэйгээсээ эхлэн бие дааж төр барьж эхлэсэн. Эцэг ТэнгэрийнТэнгэр Тэтгэсэнтэтгэгч (1735–1796 төр барьсан) хааныг таалал болсон дараа хамгийн түрүүнд эцгийнхээ дотны түшмэл байсан тэр үеийн Чин улсын төрийн бусармаг явдал бүхний эзэн болж явсан [[Хөшэн]] (和珅) хэмээх сайдыг бариулж, гэр оронд нь нэгжлэг хийлгэхэд Манжийн төрийн 20 жилийн орлоготой тэнцэхүйц нэг живаа мөнгөн зоос идсэн байсан нь илэрч, түүний бүх хөрөнгийг нь хураан авч цаазаар хороосны дараа Хөшэний бүлгийнхэнийг төрөөс зайлуулж, тэдний дарж байсан хүмүүсийг төрийн албанд тохоон томилжээ. Гэсэн хэдий ч Сайшаалт Ерөөлтийн үеэс Чин улсын хүчин доройтож эхэлсэн гэдэг бөгөөд хээль хахууль, байгалийн гамшигт идэгдэж, бослого хөдөлгөөн тасрахаа байжээ. Түүний төр барьсан үеээс Европийн худалдаачид тэр үеийн Хятад орны нийгэм эдийн засгийг сүйтгэж байсан хар тамхийг оруулж эхэлсэн. Хар тамхины наймаанаас үүдэж Чин улсын төрийн сан хоосорход хүрч, хичнээн бослого хөдөлгөөнийг намжаах гэж оролдсон ч нэгэнт дийлдэхээ байсан байв.
 
1820 онд хааны зуны эдлэн [[Жихол]] ([[Жэхэ]] буюу Чэндэ, 熱河行宫)-д ан авлаж явахдаа гэнэт бие нь муудаж мөн оны 7 сарын 25-нд таалал төгсчээ. Зарим түүхэнд аянганд ниргүүлж нас барсан гэдэг.
 
Түүнийг түүний хүү [[Түгээмэл Элбэгт Вэн Зүн хаа]]н хаан 清宣宗(1851-1861) залгамжлан хаан ширээнд залагдсан.
 
[[Ангилал:Манж]]