Агаарын даралт: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Мөр 4:
1638 онд [[Тоскан]]ы гүн [[Флоренци]]йн цэцэрлэгт хүрээлэнг усан оргилууруудаар чимхийг хүссэн ба тэрээр усыг 10,3 метрээс өндөрт гаргаж чадаагуй байна. Ус яагаад илүү өндөрт гарахгүй байгаа шалтгааныг илрүүлэх ажил эхэлсэн. 1643 онд [[Эванджелиста Торричелли]], нэлээд хүнд бодис болох мөнгөн усаар туршилт хийснээр, агаар өөрийн гэсэн жинтэй гэдгийг баталсан. [[Винченцо Вивиани]]тэй хамт Торричелли агаарын даралтыг хэмжих анхны туршилтыг хийхдээ, анхны [[мөнгөн ус]]ны [[барометр]]ийг зохиун бүтээсэн (Торричеллигийн хоолой гэж мөн нэрлэдэг).
 
== Стандарт даралт ==
== Агаарын даралтын тухай ойлголт ==
Химид 1982 оноос IUPAC зөвлөмжийн дагуу '''''агаарын стандарт даралтыг''''' яг 100 кПа гэж үзэх болсон. Агаарын даралт нь агаар мандлын шинж чанарыг илтгэдэг чухал үзүүлэлт.
Бүх төрлийн хий нь орчиндоо тодорхой хэмжээний даралт үзүүлж байдаг. Хийн мандал дахь агаарын нийт жин 5х1012 г буюу 5х1015 т байдаг. Энэ нь ойролцоогоор манай дэлхийн жингээс 1 сая дахин бага юм. Агаарын жингийн 50% нь 5 км-ийн доторхи үе давхаргад, дөрөвний гурав нь 10 км 95% нь 20 км-ийн дотор оршино. Нэгж талбайд үзүүлж буй энэ хүчийг агаарын даралт гэж нэрлэнэ. Нэг үгээр хэлбэл даралт гэдэг нь агаарын молекулууд тухайн цэгт "бөмбөгдөж" байгаа хэрэг юм. Хийн мандалд тодорхой нэг хэсэг агаарыг сонгож авбал тэр нь зэргэлдээх хэсгээс даралтын хүчинд автагдахын зэрэгцээ өөрөө мөн зэргэлдээх хэсэгтээ даралтын хүч үзүүлж байдаг. Эндээс үзвэл хийн мандлын аль ч давхаргад даралтыг хэмжиж болно. Агаарын даралт нь задгай болон байрны орчинд онц ялгардаггүй учир цаг уурын станц дээр даралт хэмжих багажийг байшингийн дотор байрлуулдаг.
[[СИ систем]] даралтыг хэмждэг үндсэн нэгж нь паскаль (Па) юм. 1 Па = 1 Н/м<sup>2</sup>. СИ системийн дагуу бол 760 мм мөнгөн усны баганатай тэнцүү даралт нь 101325 Па эсвэл 101.3 кПа эсвэл 0,1 МПа даралттай тэнцэнэ.
Агаарын массыг түүний эзлэхүүнд нь харьцуулсан үзүүлэлтийг агаарын нягт гэдэг. Хийн төлөв байдлын тэгшитгэлээс хуурай агаарын нягтыг дараах байдлаар тодорхойлж болно:
 
Р = Р/RT = P/R(273+t)
Статикийн тэгшитгэл нь өндрөөс хамаарсан даралтын өөрчлөлтийг илтгэдэг: -∆p=gρ∆z, үүнд: p — [[даралт]], g — [[чөлөөт уналтын хурдатгал]], ρ — агаарын нягт, ∆z — үеийн зузаан. Статикийн үндсэн томъёоноос дүгнэхэд, өндрийг нэмэгдүүлэхэд (∆z>0) даралт өөрчлөлт эсрэг байна, ө.х. даралт буурна. Статикийн үндсэн тэгшитгэл нь, ∆z -ийн маш бага утгад үнэн байдаг. Иймд амьдрал дээр түүнийг агаарын даралтын өөрчлөлтийг хэмжихэд, агаарын үеийн зузаан нь [[агаар мандал|агаар мандлын]] зузаантай харьцуулахад маш бага үед л ашиглаж болдог.
R - хуурай агаарын хувийн хийн тогтмол, м2/с2*К
р - агаарын даралт, гПа
t - агаарын температур, °С
Р = 1000 гПа, t=0°С байхад агаарын нягт р = 1276 г/м3 байна.
 
== Далайн 6а станцын түвшин дэх агаарын даралт ==