Чөлөөт уналтын хурдатгал: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
Хуудас үүсгэв: "Чөлөөт уналтын хурдатгал (g) - вакуум дахь биетэд хүндийн хүчний нөлөөллөөр үүсэх хурдатгал..."
 
No edit summary
Мөр 1:
'''Чөлөөт уналтын хурдатгал''' (g) - вакуум дахь биетэд хүндийн хүчний нөлөөллөөр үүсэх хурдатгал, ө.х. гаригийн гравитацын хүч ба түүний эргэлтээс үүсэх [[инерцийн хүчнүүдийнхүч]]нүүдийн ([[кориолисын инерцийн хүчнээсхүч]]нээс бусад) [[геометр нийлбэр]]. [[Ньютоны хуулиуд|Ньютоны II-р хуулийн]] дагуу чөлөөт уналтын хурдатгалын тоон утга нь, нэгж жинтэй биетэд үзүүлэх хүндийн (таталцалын) хүчтэй тэнцэнэ.
 
Дэлхийн гадаргууд унах чөлөөт уналтын хурдатгал 9,8 м/с<sup>2</sup> -тай тэнцэнэ. Хэмжих нэгжийг тодорхойлох үед хэрэглэдэг стандарт утга нь g = 9,80665 м/с<sup>2</sup>, техникийн тооцоололд арай хөнгөвчлөн g = 9,81 м/с<sup>2</sup> утгыг ашигладаг.
g-ийн стандарт утга нь Дэлхийн гадаргууд чөлөөтэй унах дундаж хурдатгал гэж тодорхойлогдсон ба 45,5<sup>0</sup> өргөрөгт[[өргөрөг]]т, [[далайн түвшиндтүвшин]]д чөлөөтэй унах хурдатгалтай ойролцоогоор тэнцэнэ.
 
Дэлхийн гадаргууд унах чөлөөт уналтын хурдатгалын бодит утга нь өргөрөг, хугацаа, ба бусад хүчин зүйлүүдээс хамааран, 9,780м/с² -с ([[экватор]]т) 9,832 м/с²-ийн ([[газар зүйн туйлууд]]ад) хооронд хэлбэлзэнэ. g-ийн утгыг доорхи томъёгоор тооцоолж болно:
 
: <math>g=9{,}780327\left(1+0{,}0053024\,\sin^2\varphi - 0{,}0000058\,\sin^2 2\varphi\right) - 3,086\cdot 10^{-6}\,h,</math>
Үүнд: <math>\varphi</math> — тухайн газрын өргөрөг, <math>h</math> — [[далайн түвшин]]ээс хамаарах өндөр, [[метр]]ээр. Энэ томъёог 0-с хэдэн арван км хоорондох өндрийн хязгаарт л хэрэглэж болно.