Ионосфер: Засвар хоорондын ялгаа

Урт долгионы тархах онцлог: Урт долгион нь гадаргын ба огторгуйн гэсэн 2 хэлбэрээр тархана. Өдрийн цагт урт долгионы цараанд хүлээн авах цэгт ихэнх тохиолдолд гадаргын долгион үйлчилдэг учраас цахилгаан орны хүчлэгийн түвшин харьцангуй тогтвортой байдаг. Үүний шалтгаан нь өдрийн цагт урт долгионы энерги цэнэгт мандлын D давхрагад их хэмжээгээр шингэж, энэ давхрагаас ойх нөхцөл бүрддэггүй учраас хүлээн авах цэгт зөвхөн ганц гадаргын долгион үйлчилдэгт оршино. Харин өглөө, оройн цагаар цэнэгт мандлын D давхрагын электроны концентраци харьцангуй багасч урт долгионы энерги энэ давхрагад шингэх нь багасдаг.

Цэнэгт мандлын параметрүүдын хэвийн бус өөрчлөлтүүд нь нарны эсвэл соронзон мандал дах тэсрэлтүүдээс гарсан биетүүд болон цацрагуудын нөлөөллтөй холбоотой. D, E давхаргууд дах цэнэгт мандлын гэнэтын өөрчлөлтүүд нь (Sudden Ionospheric Disturbances, SID) наран дээрх тэсрэлтээс үүсгэгдэх рентген цацрагаас хамаарна. Тэсрэлт нь цөөхөн хэдэн минут хугацаатай үргэлжлэх ба электроны концентрац нь D Е давхаргад 50-200% хүртэл өснө. Эдгээр үйлчлэлүүд болон үзэгдлүүд нь цэнэгт мандлын зөвхөн гэрэлтэгдсэн хэсэгт ажиглагдана.