Танк: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: ku:Tank
No edit summary
Мөр 1:
[[Файл:M4A4 cutaway.svg|thumb|right|350px]]
'''Танк''' нь гинжтэй хуягт байлдааны техник бөгөөд хөдөлгөөнт операци, тактикийн шинжтэй довтолгоо, хамгаалалтын чадавхийг хослуулсан фронтын шугамын байлдааны хэрэгсэл юм. Галын хүчийг эргэлдэгч бууны цамхагт байрлах том калибрын үндсэн буу, хоёрдогч пулемёт хоёр бүрдүүлнэ. Харин хүнд хуяг болон хаа сайгүй явах хөдөлгөөний чадавхи нь танк болон түүний багийг хамгаалж, тулалдааны талбарт хуягт цэргийн гүйцэтгэдэг бүхий л гол үүргийг хэрэгжүүлэх боломжоор хангана.<ref>von Senger and Etterlin (1960), ''The World's Armored Fighting Vehicles'', х.9.</ref>
1904 онд өөрөө явагч хуягт машиныг Австрид зохион бүтээжээ. Уг машиныг цэргийн дарга, өндөр зэрэглэлтэй улс төрчдийн амь насыг хамгаалах зориулалтаар үйлдвэрлэж эхэлсэн байна. Үүний дараа английн эрдэмтэд танк зохион бүтээх ажилд идэвхтэй оролцож 1916 онд анхны хуягт танкийг хөдөлгөсөн байна. Соммын тулалдааны үеэр Их Британий арми У.Черчилийн шууд удирдлаган дор 2600 орчим танкийг үйлдвэрлээд байсан нь тухайн цаг үедээ дэлхийн хамгийн хүчирхэг хуурай замын армийг үүсгээд байв.
[[Дэлхийн нэгдүгээр дайн]]ы үед [[Нэгдсэн Вант Улс|британичууд]] окопны байлдааны гацаанаас гарахын тулд танкийг анх бүтээж, байлдаанд хэрэглэжээ. Анх [[Соммын тулалдаан]]д цөөн тоогоор гаргаж ашигласан. Танкийг анх бүтээж байхдаа зэвсэг гэж танигдуулахгүйн тулд Месопотамын аян дайнд хэрэглэх ус тээвэрлэгч байдлаар зохион бүтээж байсан бөгөөд хийж буй зүйлээ "танк" ("water tank" буюу "ус нөөцлөх сав" гэсэн утгатай англи үгээр) гэж нэрлэж байв. Үүнээс гадна нэрийн гарлын талаар хоёр ч өөр санал байдаг. XV зууны дунд үед нэрт зохион бүтээгч Леонардо Да Винчи бүтээлийнхээ нэгэн хэсэгт өөрөө явагч гинжин техникийг зурж, хэрхэн ажиллах техникийн дэс дарааллыг бичсэн байдаг. Үүнээс Английн зөгнөлт зохиолч Уейлс санаа авч “Газрын төмөр хуягт” нэртэй өгүүллэгээ бичиж байв. Түүний бүтээл танкны эд ангиудыг нарийн дүрсэлж бичсэн зохиол байжээ. Чухамдаа санаандгүй бичсэн түүний зохиол ирээдүйн танк бий болоход чухал үлгэр болсон юм.
 
 
[[Дэлхийн нэгдүгээр дайн]]ы үед [[Нэгдсэн Вант Улс|британичууд]] окопны байлдааны гацаанаас гарахын тулд танкийг анх бүтээж, байлдаанд хэрэглэжээ. Анх [[Соммын тулалдаан]]д цөөн тоогоор гаргаж ашигласан. Танкийг анх бүтээж байхдаа зэвсэг гэж танигдуулахгүйн тулд Месопотамын аян дайнд хэрэглэх ус тээвэрлэгч байдлаар зохион бүтээж байсан бөгөөд хийж буй зүйлээ "танк" ("water tank" буюу "ус нөөцлөх сав" гэсэн утгатай англи үгээр) гэж нэрлэж байв. Үүнээс гадна нэрийн гарлын талаар хоёр ч өөр санал байдаг.
Франц улс ч танкны хөгжлөөс хоцорсонгүй. 1915 онд Үндэсний Командлалын төв удирдлагаас гинжит хөдөлгүүртэй танк зохион бүтээх төсөл боловсруулж, “Шнайдер”, “Сайнт-Чамонд” нэртэй хоёр төрлийн өөрөө явагч техник бүтээсэн аж. 1919 он гэхэд Франц улс армидаа гурван мянган ийм төрлийн танктай байжээ.Түүний дотор эргэдэг цамхагтай Шарль-Рено танк зохион бүтээгдсэн техникийн шинэ шийдлийг бий болгов.
 
Тухайн үед Герман Улс нь армидаа танкгүй байсан учир Английн инженерүүдийг хөлсөлж A-7V нэртэй танк зэвсэглэлдээ нэвтрүүлсэн ч Дэлхийн I дайны төгсгөл үе тохиож уг танкны байлдах чадвар төдийлөн туршигдаагүй юм.
 
Америк, Итали зэрэг орнууд Британи, Францаас их хэмжээний танк худалдан авч байв. Харин оросууд тусдаа бие даан танк зохион бүтээх ажил өрнүүлж “Вездеход”,”Небденко” нэртэй хоёр танкны төрлийг үйлдвэрлэх болжээ.
 
Дэлхийн хоёр дайны хооронд танкийн загвар, тактикийн чадвар тун хурдацтай сайжирч, дэлхийн II дайны үеэр танкийн шинэчлэлийн өрсөлдөөн идэвхтэй өрнөх болов.
 
Танк нь Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед асар их үүрэг гүйцэтгэсэн юм. Зөвлөлт Холбоот Улсад дайны турш хэрэглэж байсан хамгийн шилдэг танк нь Т-34. Түүнийг бүтээснээр танкны сонгодог загвар үүсчээ. Ерөнхийдөө XX зууны хагаст танкын өрсөлдөөн Т-34 болон Барс танкны хооронд явагдсан.
 
Т-34 нь Улаан армийн зэвсэглэлд 1939 онд орсон ба Эх орны дайны хуягт техникийн үндэс нь болсон юм. Дэлхийн II дайны хамгийн олон тооны танкийг Т-34 гэх ба түүнийг Михаил Ильич Кошкины удирдсан олон зохион бүтээгч, инженерүүдийн Харьковт хийсэн бүтээл байжээ.
 
Мөн хамгийн нэр цуутай ч бас хамгийн “үл танигдсан” танк юм. Фашист Германыг ялсан ялалтын нэг бэлгэдэл нь Т-34. Дайны эхэн үеэр немцийн танкийн эсрэг хэрэгсэл түүнийг устгаж чадахгүй шахуу байлаа. Зузаан хуяг, хуягийн ер бусын налуугаар уг танк давуу талаа авсан байв. 1941 онд Германы танкуудаас Т-34 хамаагүй давуу байсанд маргах зүйлгүй. Гэхдээ хэд хэдэн “но” байлаа. Дурангийн чанар сайн биш. Танкийн дарга нь сумлагчийг хамтран хийж байсан ба орчны хяналт нь хязгаарлагдмал. Германы Барс танкуудад дарга нь сумлагчийг хийж байгаагүйгээс өөрөө байлдааны талбарыг бүрэн хянах боломжоор илүү байв. Германы танкууд дайны турш Т-34-ийг хурдаараа гүйцээгүй билээ. Я.Е.Вихман, И.Я.Трашутин хоёрын бүтээсэн В-2 дизель хөдөлгүүр нь уг танкийн хурдыг хаа ч байхгүйгээр нэмэгдүүлж өгсөн ба түлш голдоггүй, хэмнэлттэй байжээ.
 
Энэ танк 1943 онд Улаан армийн хамгийн олон тооны машин болсон юм. Улмаар Германы армид хүчтэй танкууд ба танк эсэргүүцэх шинэ зэвсэг гарч ирсэн билээ. Тэдний эсрэг ганц зам байсан нь Т-34-ыг шинчлэн 85 мм-ын буутай урт хуягийг нь зузаалах хэрэгтэй болсон юм. Ингээд шинээр үйлдвэрлэгдсэн Т-34-85 танк олноор фрондод гарч ирэн энэ машины алдар нэрийг өсгөж өгчээ. Дайны үеэр энэ танкийг долоон үйлдвэрт хийсэн ба нийтдээ 33805 ширхэг Т-34, 21046 ширхэг Т-34-85 ба тэдний их бие дээр бүтээгдсэн өөрөө явах их буу 5780 ширхэгийг тус тус үйлдвэрлэжээ.
Дэлхийн хоёр дайны хооронд танкийн загвар, тактикийн чадварыг улам сайжруулж, [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн]]ы үеэр хувьсан хөгжиж өнөөг хүртэл оршиж байгаа [[хуягт техникийн байлдаан]]ы концепцийг бий болгосон бөгөөд Дэлхийн хоёрдугаар дайны үед асар их үүрэг гүйцэтгэсэн юм. [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] дайны турш хэрэглэж байсан хамгийн шилдэг танкуудын нэг болох [[Т-34]]-ээ бүтээсэн нь байлдааны үндсэн танкны анхны загварын нэг болсон. [[Герман]] танкийн асар их хүчийг артиллер, агаарын хүчээр дэмжүүлэн дайсны фронтыг сэт цохиж, дайсны эсэргүүцлийг бүрэн задлах [[цахилгаан дайн|блицкрийг]] хэмээх стратегийг боловсруулжээ.