Байгалийн нөөц: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
'''Байгалийн шинжлэх ухааннөөц''' гэж [[Хүн|хүний]] гараар бүтээгдээгүй, байгальд байдаг, хүмүүсийн оршин тогтнох хэрэгсэл юм. Үүнд [[ус]], [[хөрс]], [[ургамал]], [[амьтан]], шууд ба боловсруусан хэлбэрээр ашигладаг [[Эрдэс|эрдсүүд]] хамаарагддаг. Байгалийн нөөц хүмүүсийн хоол унд, хувцас, орон байр, түлш [[эрчим хүч]], аж үйлдвэрийн түүхий эдийн эх үүсвэр нь болдог. Байгальд хамаарагдах хэд хэдэн обьект буюу тусагдахуун хүлээж авдаг байгалийн хууль ёсны тодорхой юм үзэгдэлд шинжилгээ дүгнэлт хийдэг.
Байгаль дахь юм үзэгдлийг ашиглах боломж болон мэргэжлийн хэмжээнд харьцуулах шинжлэх ухаан аль эсвэл мэдлэг ухаан юм.
Жишээлбэл: Биологийн [[шинжлэх ухаан]] болон физикийн шинжлэх ухаан зэрэг. Математикийн шинжлэх ухаан, физиологийн шинжлэх ухаан зэрэг нь хийсвэр зүйл бөгөөд нөгөөтэйгүүр онолд суурилсан шинжлэх ухаан өөр хоорондоо ялгагдан хэрэглэгддэг. Шинжлэх ухааны арга барилаас илүүтэйгүүр байгалийн жам ясны хуулиар замчлагдах байдлаар Байгаль бүрэлдэн бий болох явцыг ойлгож тайлбарлан тэмдэглэх үйл явц судалгаа шинжилгээний ерөнхий нэр юм.
[[Товч тайлбар]]
Байналийн шинжлэх ухаан гэж хэлэх үед байгаль гэдэг бол үндсэндээ хүн төрөлхтөний бүтээсэн хиймэл зүйл биш юм. Томоосоо эхлүүлээд жижиг хэсэгээс бүтэх ертөнцийг агуулдаг. Биологийн болон хүрээлэн буй орчиноо обьектоо болгон авч, биологийн бувьд ч тэр хүн төрөлхтөн багтаж байдаг. Хүн төрөлхтөний үүсгэн бий болгосон нийгэм, соёл (соёл урлаг, утга уран зохиол, хууль дүрэм, тогтсон хэм хэмжээ, ёс суртахуун) байгалийн шинжлэх ухаантай холбоотой. Сүүлийн жилүүдэд япон улс ерөнхийдөө хүн төрөлхтөний шинжлэх ухаан болон нийгмийн шинжлэх ухаантай харьцуулсан үе маш олон байдаг.
байгалийн нөөц хүмүүсийн идэш, хувцас, орон байр, түлш, эрчим хүч, аж үйлдвэрийн түүхийн эдийн эх үүсвэр юм.
[[Ангилал:Экологи]] Ашиглах байдлаар нь:
- Үйлдвэрлэлийн
- эрүүлийг хамгаалахын
- Гоо сайханы
- Шинжлэх ухааны гэх мэт
Байгалийн ямар бүрдүүлэгчид хамаарагдахаар нь:
- Газрын
- Усны
- Ойн
- Эрдэст
- Эрчим хүчний гэх мэт
Нөөцийн хэрэглэгдэх байдлаар нь:
- Шавхагдашгүй
- Шавхагддаг
Шавхагддаг нөөцийг нь дахин сэргээгдэх, сэргээгдэхгүй гэж ангилна. Сэргээгдэхгүй нөөц гэдэг нь дахин бий болгохгүй болон бий болгосон
ч түүнийг хүн ашиглахаас удаан бий болдог нөөц орох ба энэ нь газрын баялаг юм. Үүнийг ашиглавал муу үр дүнд хүргэдэг. Сэргээгдэхгүй нөөцийг хэмнэлттэй, зохистой ашиглах хэрэгтэй ба аль эсвэл алдагдал бага гаргах шаардлагатай. Харьцангуй сэргээгдэх нөөцөд газрын баялаг, ойн нөөц хамаарагдана. Хөрм хамгийн үнэтэй нөөц бөгөөд цаг уур, амьд организмын оролцоотойгоор маш удаан сэргээгдэнэ.
Байгаль ашиглалт нь байгалийн нөөцийг ашиглах, хүрээлэн буй орчиныг өөрчлөхтэй холбоотой янз бүрийн процессуудын нийлбэрийг авч үзвэл:
Хүний үйл ажиллагааны обьект болох байгаль нь биологийн дэс дараалалтай үзэгдлүүдийг хамарсан нарийн төвөгтэй систем юм. Орчин үед дэлхийн байгаль орчины байдал ба антропоген үйл ажиллагаа хоёр салшгүй холбоотой. Нийгэм болон байгалийн харилцан үйлчилгээ байгаа бүх мэдээллийг холбон үзэхгүйгээр, түүнд хандахгүйгээр цаашдын хөгжлийг нь урьдчилан таамаглаж, дүгнэж болохгүй. Ямарч амьдарлын үзэгдэл, түүний энгийн ба нарийн төвөгтэй хэлбэрүүдийг, хүрээлэн буй орчинтойгоо хэрхэн холбогдсоныг гүн гүнзгий ойлгох шаардлагатай. Систем гэж ерөнхийлөн ойлгоход өөр хоорондоо харилцан адилгүй байдаг тодорхой нэгж бүхэл бүтэн зүйлсийг үүсгэсэн олон элетэнтүүдийн нийлбэрийг олдог.
 
Аливаа орчуулга нь зөвхөн уг бүтээлийн агуулгыг дамжуулах төдийгүй, энэ агуулгыг илэрхийлж байгаа үг хэллэгийн утга санааг үнэн зөв нээн гаргаж, уран сайхны тал, найруулгын өвөрмөц онцлогийг дамжуулах учиртай. Ийм учраас орчуулгад гадаад хэлний үг, өгүүлбэрийн ил, далд утга, тухайн бичвэр, зохиолчийн найруулгын өнгө аясыг нарийн ажиглаж, дүйж тохирох монгол хэлнийхээ үгсийн сангийн хэрэглүүрийг олж ашиглах, өөрөөр хэлбэл, уг бичвэрт үндэсний онцлогийг илэрхийлсэн үг, түүний дотор адилтгал зүйрлэл зэрэг хэлний яруу хэрэглүүр хэрэглэсэн байвал орчуулгад ч мөн ийм тохирох үг хэллэгийг олж буулгахыг хичээх учиртай.
 
Эх зохиолын болон орчуулах хэлний өөр өөр нэрлэсэн утгатай үгсийн дүрслэн илэрхийлэх шууд бус утга нь ижил байж болно. Монгол англи хэлний зүйрлэсэн хэллэгүүдэд нэгэн ижил санааг өөр өөр амьтнаар илэрхийлэх нь бий. Жишээлбэл:
Монголчууд эрүүл чийрэг гэсэн санааг чулуу шиг биетэй, завгүй гэхийг шоргоолжтой зүйрлэдэг бол англичууд их иддэг гэсэн утгыг тэмээн хяруултай бол, монголчууд гахайтай зүйрлэдэг байна.
Адилтгал, зүйрлэл, төлөөлөл зэрэг үгийн утга шилжүүлэн дүр зураглал бүтээх найруулгын ур маягийг хэлний талаас нь гол төлөв гурван зүйл аргаарорчуулгад дамжуулдаг байна. Эдгээр нь:
1. Бололцоотой тохиолдолд тухайн үг хэллэгийн дүрслэн илэрхийлэх бодит утгыг нь алдагдуулахгүйгээр хуулбарлан орчуулах
2. Тухайн улс үндэстний түүх, соёлын өвөрмөц онцлог алдагдахааргүй тохиолдолд утга дүйх мөн шилжсэн утгатай үг хэллэгээр орлуулах
3. Орчуулагч өөрөө утга. Үүрэг, дүр дүрслэлээр цаад эх бичгийн хэллэгтэй ойролцоо үг хэллэг зохион дамжуулах зэрэг арга юм.
 
 
 
 
==Ангилал==
Байгалийн нөөцийг ашиглах байдлаар нь:
- *Үйлдвэрлэлийн
- *эрүүлийг хамгаалахын
*Гоо сайхны
- *Шинжлэх ухааны гэх мэт ,
Байгалийн ямар бүрдүүлэгчид хамаарагдахаар нь:
- *Газрын
- *Усны
- *Ойн
- *Эрдэст
- *Эрчим хүчний гэх мэт ,
Нөөцийн хэрэглэгдэх байдлаар нь:
- *Шавхагдашгүй
- *Шавхагддаг
Шавхагддаг нөөцийг нь дахин сэргээгдэх, сэргээгдэхгүй гэж ангилна. Сэргээгдэхгүй нөөц гэдэг нь дахин бий болгохгүй болон бий болгосон ч түүнийг хүн ашиглахаас удаан бий болдог нөөц орох ба энэ нь газрын баялаг юм. Үүнийг ашиглавал муу үр дүнд хүргэдэг. Сэргээгдэхгүй нөөцийг хэмнэлттэй, зохистой ашиглах хэрэгтэй ба аль эсвэл алдагдал бага гаргах шаардлагатай. Харьцангуй сэргээгдэх нөөцөд газрын баялаг, ойн нөөц хамаарагдана. ХөрмХөрс хамгийн үнэтэй нөөц бөгөөд цаг уур, амьд организмын оролцоотойгоор маш удаан сэргээгдэнэ.
[[Ангилал:Экологи]] Ашиглах байдлаар нь:
 
[[an:Recurso natural]]