Экскаватор: Засвар хоорондын ялгаа

[[Зураг:Kettenbagger CAT 325C LN.jpeg|thumb|right|250px|Орчин үеийн ердийн экскаватор:<br/>[[Caterpillar Inc.|CAT 325C]]]]

Уул уурхай, зам, барилга, эрчим хүчний салбарт хэрэг болдог гол техник бол '''экскаватор''' ({{lang-en|Excavator}}) юм. Экскаватор нь хийгдэх ажилдаа хэр нийцэхээс шалтгаалж дугуйт, гинжит гэж 2 төрлийн байна. Экскаватор нь хөгжлийнхөө явцад олон шат дамжлагыг давж, жил ирэх тусам ашиглахад хялбар, үр дүн сайн гарахуйц болж ирж байна. Дэлхийн хүнд машин механизм үйлдвэрлэгч улс орнуудаас Япон, Солонгос, Америк зэрэг орнууд тэргүүлэх эгнээнд явж байна. Тэргүүлэх гэдэг маань тогтмол, сайн бүтээгдэхүүн, мөн борлуулалт зэрэг идэвхитэй явуулж буй үйл ажиллагаанаас харагдаж байгаа юм.

Нэг шанагат экскаватор

Нэг шанагат экскаватор нь хамгийн өргөн дэлгэрсэн газар шорооны машин юм . НШЭ-ын ажлын эрхтэн нь шанага байх бөгөөд хөрсийг эх биенээс нь ёалгаж шанагандаа хуримтлуулаад өөрийнхөө боломжтой байрлалын хүрээн дотор зөөх , овоолго хийх, ачих ажлыг гүйцэтгэнэ. НШЭ-ын онцлог , хэрэглэх хүрээг түүний ажлын төхөөрөмж нь тодорхойлдог. Түүний ажлын төхөөрөмжийг буцах болон шууд утгуурт , драглайн шанагатай гэх ба эдгээр нь үндсэн төхөөрөмж бөгөөд бусад төрлийн 50 гаруй төхөөрөмжөөр төхөөрөмжилж болдог нийцлэг ажиллагаатай машин юм.

Шингэний ажиллагаатай экскаватор

Шингэний экскаваторын гүйцэтгэх механизм нь хөшүүн мөчүүдээс тогтох хөшүүрэгт нугасан системээс бүрдэнэ. Шанаганы траекторыг өөрчлөх зорилгоор зарим нэг мөчийн уртыг өөрчлөх боломжтой. Ажлын төхөөрөмжийн хийцийн онцлог нь шанага иштэй харьцангуй эргэх хөдөлгөөн хийдэг, ажлын төхөөрөмжид хөндлөн тавцан тавих, сум, ишийг тавцантай харьцангуй эргүүлэх, сумыг сунадаг болгож өөрчилсөн зэрэг нь шингэний экскаваторын нийцлэг байдалыг дээшлүүлж уян дүүжлүүрт ажлын төхөөрөмжтэй экскаваторыг бодволилүү олон ээлжийн ажлын төхөөрөмжийг ашиглах бололцоотой болгодог /Зураг 5/. Шингэний экскаваторын сумыг 3 аргаар удирдаж болдог /Зураг 6/. А бүдүүвчид үзүүлсэн дамжуулгийг дан болон хосоор эргэх тавцангийн урд ирмэгт ойролцоо байрлуулна. Сумны уг эргэх тавцангийн урд хэсэгт байрлах тул түүнийг өргөх шаардлагатай бөгөөд эргэлтийн тэнхлэг дээр байх боломжтой. Харин сумны эргэх тавцангийн хойд хэсэгт байрлах нь суурийн тогтворжилтыг дээшлүүлэх боловч шууд утгуурт экскаваторт тохиромжгүй. В бүдүүвчид үзүүлсэн хийцийг бүрэн эргэдэггүй экскаваторт хэрэглэх бөгөөд шингэний бортогийг уртасгах хэрэгтэй. Шанаганы ишийг удирдах гидроцлиндрийг ихэвчлэн суман дээр зарим тохиолдолд сумны доор байрлуулдаг. А бүдүүвчид үзүүлсэн хийцийг нь голчлон буцах утгуурт шанагат экскаваторт б бүдүүвчид үзүүлсэн хийцийг нь шууд утгуурт шанагат экскаваторт хэрэглэнэ. Шанагыг удирдах гидроцлиндр нь голчлон ишин дээрээ байрлах бөгөөд /зураг 6-н е бүдүүвч/ дөрвөн мөчит /ж бүдүүвч/ болон зургаан мөчит /з бүдүүвч/ хэлбэртэй дамжуулга ашиглаж болдог. Сүүлийн хоёр хийц нь шанаганы эргэлтийн өнцөгийг ихэсгэх боломжийг олгодог.