Манжуурт хийсэн Зөвлөлтийн цэргийн ажиллагаа: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: ru:Маньчжурская операция (1945)
No edit summary
Мөр 1:
{{InfoboxИнфобокс дайн
| conflict = Манжуурт хийсэн Зөвлөлтийн цэргийн ажиллагаа (1945)
| partof = [[Дэлхийн 2 дугаархоёрдугаар дайн]] буюу [[Зөвлөлт-Японы дайн (1945)]]
| image = [[File:Soviet invasion of Manchuria (1945).gif|300px|ЗөвлөлтййнЗөвлөлтийн цэргийн Манжуурт хийсэн ажиллагаа]]
| caption = SovietЗөвлөлтийн gainsзүүн inхойд NorthАзи Eastдахь Asiaдавшилт, August 1945 оны 8 сар.
| date = 1945 оны 8 дугаар сарын 09-20
| place = [[Манжуур]]/[[Манж-го]],<br />[[ӨвөрмонголӨвөр Монгол]]/[[Мэнжян]],<br/>[[Зүүн Хойд Хятад]], and<br /> Умард [[Солонгос]]
| territory = ЗХУ Сахалин арлын өмнөд ба [[Курилийн арлууд]]ыг эзлэн авсанаар газар нутгийн маргаан одоо ч үргэлжилж байна
| result = ЗХУ-ын ялалт.<br />Япон бууж өгсөн.<br />Манжуурыг чөлөөлсөн.<br />Манжго улс үгүй болсон.
|combatant1= [[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[ЗХУ]]<br /> [[Зураг:Flag of the People's Republic of Mongolia (1924-1940).svg|22px]] [[БНМАУ]]
|combatant2= [[Зураг:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|border|22px]] [[Японы эзэнт гүрэн]]<br />[[Зураг:Flag_of_Manchukuo.svg|22px]] [[Манж-го]]<br>{{flag|MengjiangМэнжян|1941}}<br />(ӨвөрМонголӨвөр Монгол)
|commander1 = [[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]][[Василевский, Александр Михайлович|Александр Михайлович Василевский]]<br />[[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[Малиновский, Родион Яковлевич|Родион Яковлевич Малиновский]]<br />[[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[Мерецков, Кирилл Афанасьевич|Кирилл Афанасьевич Мерецков]]<br />[[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[Пуркаев, Максим Алексеевич|Максим Алексеевич Пуркаев]]<br />[[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[Юмашев, Иван Степанович|Иван Степанович Юмашев]]<br />[[Зураг:Flag_of_the_Soviet_Union_1923.svg|22px]] [[Антонов, Неон Васильевич|Неон Васильевич Антонов]]<br />[[Зураг:Flag of the People's Republic of Mongolia (1924-1940).svg|22px]] [[БНМАУ]] [[Хорлоогийн Чойбалсан]]
| commander2 = [[Зураг:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|border|22px]] [[Японы эзэнтЯмада гүрэнОтозо]]<br /> {{nl|Отодзо|Ямада}} {{бууж өгсөнPOW}}<br />[[ФайлЗураг:Flag of the MengjiangFlag_of_Manchukuo.svg|border|{{{1|22px}}}]] [[Дэ Ван ДэмчигдонровПү-И]]{{POW}}
| commander2 = [[Зураг:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|border|22px]] [[Японы эзэнт гүрэн]] [[Отозо Ямада]]{{POW}}<br>[[Зураг:Flag_of_Manchukuo.svg|22px]] [[Манж-го]]<br> [[Хенри-Пу-И]]{{POW}}
| strength1 = ''':''' <br/>1,685,500 цэрэг<ref name=glantz2 /> <br/>26,137 их буу <br/>1,852 гаубиц <br/>5,556 танк, өөрөө явагч их буу <br/>5,368 нисэх онгоц<br/>'''БНМАУ:'''<br/>16,000-21,000 цэрэг
| strength2 = '''Япон:''' <br/>1,217,000 цэрэг <br/>5,360 их буу <br/>1,155 танк <br/>1,800 нисэх онгоц <br/>1,215 хуягт машин<ref name="Glantz">LTC David M. Glantz, [http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/resources/csi/glantz3/glantz3.asp "August Storm: The Soviet 1945 Strategic Offensive in Manchuria"]. Leavenworth Papers No. 7, Combat Studies Institute, February 1983, [[Fort Leavenworth]] [[Kansas]].<!-- Mirrored at, or redirected from/to, http://www-cgsc.army.mil/carl/resources/csi/glantz3/glantz3.asp --></ref> <br>'''Манжго:''' <br/>200,000 цэрэг<ref>Jowett, Rays of The Rising Sun, Pg. 36</ref><br/>'''ӨвөрмонголӨвөр Монгол:''' <br/>10,000 цэрэг
| casualties1 = 9,726 алагдаж шархадсан<br />сураггүй алга болсон WIA<ref name=glantz2>Glantz, David M. & House, Jonathan (1995), ''When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler'', Lawrence, Kansas: University Press of Kansas, ISBN 0-7006-0899-0, p. 300</ref>
| casualties2 = 83,737 алагдсан<br/>640,276 олзлогдсон
}}
'''Манжуурт хийсэн Зөвлөлтийн цэргийн ажиллагаа''' буюу Зөвлөлтийн нэрлэж байснаар '''Манжуурын стратегийн давшилтын ажиллагаа''' ({{lang|ru|''Манчжурская стратегическая наступательная операция''}}) 1945 оны 8 сарын 9-нд эхэлсэн, [[Зөвлөлт Холбоот Улс]] Японы [[тоглоомын улс]] [[Манж-го]]гийн нутаг руу цөмрөн орсон, [[Зөвлөлт-Японы дайн (1945)|1945 оны Зөвлөлт Японы дайн]]ы хамгийн том ажиллагаа бөгөөд ийнхүү Зөвлөлт Холбоот Улс болон [[Японы эзэнт гүрэн|Японы эзэнт гүрний]] хооронд 4 жил гаруй хадгалагдсан энхтайван эвдэгдсэн билээ. Зөвлөлтийн арми [[Мэнжян]] (Өвөр Монгол), хойд [[Солонгос]]ын нутгийг эзлэн авсан. Японы [[Квантуны арми]] эгшин зуурт ялагдсан энэхүү явдал нь Япон улс бууж өгөн Дэлхийн хоёрдугаар дайн өндөрлөхөд чухал нөлөө үзүүлсэн бөгөөд Япончууд Оросуудыг Манжуур болон өмнөд Сахалиныг түргэн хугацаанд эзлэн авсан тул [[Японы олтриг|өөрсдийн нь гол нутгийг]] эзлэх чадалтай гэж ухамсарласан хэрэг гэж үзэж болно.<ref name=Glantz/><ref name="Battlefield Series">[http://www.amazon.co.uk/dp/B0001DI5IA "Battlefield - Manchuria - The Forgotten Victory"], [[Battlefield (documentary series)]], 2001, 98 minutes.</ref><ref name=Hayashi>Hayashi, S. (1955). Vol. XIII - Study of Strategic and Tactical peculiarities of Far Eastern Russia and Soviet Far East Forces. Japanese Special Studies on Manchuria. Tokyo, Military History Section, Headquarters, Army Forces Far East, US Army.</ref><ref name=Drea>Drea, E J. (1984). Missing Intentions : Japanese Intelligence and the Soviet Invasion of Manchuria, 1945. Military Affairs 48(2): 66-73.</ref><ref name=Butow1954>[[Robert Butow]], ''Japan's Decision to Surrender'', Stanford University Press, 1954 ISBN 978-0-8047-0460-1.</ref><ref name=Frank2001>[[Richard B. Frank]], ''Downfall: The End of the Imperial Japanese Empire'', Penguin, 2001 ISBN 978-0-14-100146-3.</ref><ref name=Maddox2007>[[Robert James Maddox]], ''Hiroshima in History: The Myths of Revisionism'', University of Missouri Press, 2007 ISBN 978-0-8262-1732-5.</ref><ref name=Hasegawa2006>[http://www.history.ucsb.edu/faculty/hasegawa.htm Tsuyoshi Hasegawa], ''Racing the Enemy: Stalin, Truman, and the Surrender of Japan'', Belknap Press, 2006 ISBN 0-674-01693-9.</ref>
{{Campaignbox Дэлхийн 2 дугаар дайн}}
 
{{Campaignbox Ази-Номхон далайн байлдааны ажиллагаа}}
1983 онд Америкийн армийн түүхч [[Дэвид Гланц]] судалгааны ажлаа "Наймдугаар сарын шуурга ажиллагаа" гэж гарчигласнаас хойш уг ажиллагааг заримдаа тийнхүү нэрлэх нь бий.<ref Name=Glantz/>
Одоогоос 65 жилийн тэртээ 1945 оны 8-р сарын 8-нд, Японыг уг дуугуй буулгаж авах тухай АНУ, Их Британи, Хятад улсуудын байгуулсан Подстамын гэрээнд ЗХУ нэгдэж байгаагаа зарласан билээ. Улаан арми 8-р сарын 8-наас 9-нд шилжих шөнө Манжуурт байрлаж байсан эзэн хааны Квантуны армийн эсрэг цэргийн ажиллагаагаа эхэлсэн билээ. Дэлхийн 2-р дайны төгсгөл болсон энэ үйл ажиллагааны тухай манай тоймч Игорь Денисов тайлбарлахдаа. Хиросима, Нагасака хотуудыг атомын бөмбөгөөр бөмбөгдсний дараа японы эзэн хааны арми дайтах ямарч чадваргүй болсон байсан гэж барууны зарим нэг судлаачид батлахыг оролдож байна. АНУ-ын болон тэдний холбоотнуудын цэргүүд, имериалист Японыг, ЗХУ-ын тусламжгүйгээр ялах байсан ч гэх шиг... Дэлхийн 2-р дайны төгсгөлийн шийдвэрлэх тулалдаанд ЗХУ-ын гүйцэтгэсэн үүргийг үгүйсгэх гэж оролдох нь утгагүй зүйл. Иймэрхүү дүгнэлт нь түүхэн үнэнтэй огт нийцэхгүй байна гэж Москвагийн УИС-ийн дэргэдэх Ази, Африкийн орнуудын дээд сургуулийн орлогч захирал, түүхч Андрей Карнеев үзэж байна: Японы эсрэг дайнд оролцох шийдвэрийг ЗХУ-ын удирдлага, Ялтын болон Подстамын гэрээний гитлерийн эсрэг эвслийн түншүүдтэйгээ тохиролцсны үндсэн дээр гаргасан билээ. Дайны сүүлчийн саруудад өөртөө хүлээсэн үүргээ ЗХУ маш нарийн биелүүлж байсан юм. Номхон далайн байлдааны үйл ажиллагааны жүжигт энэ нь маш чухал байсан юм. Учир нь Японыг бүрмөсөн бут ниргэх явдлыг хурдасгаж байсан билээ. Хэдийвээр атомын бөмбөгөөр бөмбөгдсөн ч гэсэн Манжуурт байрласан Квантуны арми эсэргүүцэл үзүүлэх хангалттай хүчтэй байсан гэж тэр хэллээ. 1945 оны 8-р сард японы зэвсэгт хүчин 7 сая хүн, 10000 онгоц, 500 байлдааны хөлөг онгоцтой байсан гэдгийг сануулах хэрэгтэй бол уу! Тэгэхэд АНУ болон түүний холбоотнууд Ази, Номхон далайн бүсэд 1,8 сая хүнтэй, 5000 онгоцтой байлаа. Хэрвээ ЗХУ энэ дайнд оролцоогүй бол квантуны армийн гол хүч америкчуудын эсрэг чиглэх байсан. Энэ тохиолдолд байлдааны ажиллагаа сунжирч, хохирол ч их амсах байсан. Болзошгүй хохиролыг тоолож болдоггүй гэсэн үг байдаг. Жишээ нь 1937 оны 7-р сараас, 1945 оны 8-р сар хүртэл үргэлжилсэн хятад, японы дайны 97 сарын, сар тутамд 100-200 мянган хүн амь үрэгдэж байсан бөгөөд тэдний ихэнх нь энгийн номхон иргэд байсан юм. Хэрвээ зөвлөлтийн цэрэг, Манжуурт давшилтын ажиллагаагаа эхлээгүй бол Хятад улс ямар хүнд хохирол амсах байсныг төсөөлөөд үз дээ! Номхон далайд болсон дайны явцыг АНУ-ын цөмийн зэвсэг хэрэглсэн явдал өөрчилсөн гэж зарим нэг түүхчдийн үзэж байгаа нь огт утгагүй зүйл: Цөмийн зэвсэг хэрэглэх нь хэр оновчтой, түүний сүйтгэх чадвар, шинж чанар нь ямар байхыг тэр үед хэн ч мэдэхгүй байсан гэж оросын түүхч Андрей Карнеев сануулж, яриагаа эхэллээ. Одоо л бүх юм өнгөрсөн хойно нь Япон энэ бөмбөгдөлтөөс болж бууж өгсөн мэт ярьцгааж байна. Иймэрхүү маягаар хэлцэх хэрэггүй ингэвэл түүх болзох төлөвтэй болно. Атомын бөмбөгдөлт Японы цэргийн потенциалыг үгүй болгосон гэж үзэж болохгүй. Учир нь Хиросима, Нагасака хотуудад цэргийн том үйлдвэр, их хэмжээний зэвсэг болон эзэн хааны армийн том анги нэгтгэл ч байгаагүй юм. Үүнээс харахад америкийн атомын бөмбөгдөлт цэрэг стратегийн ямарч ач холбогдолгүй байсан гэж тэр хэллээ. Зөвлөлтийн цэргүүд Манжуурт стратег, давшилтын ажиллагаа явуулж эхэлсний дараа л япончууд бүрмөсөн бууж өгөх тухай ярьж эхлэсэн билээ. Зөвлөлтийн цэргүүд, Квантуны армийг нүд ирмэхийн зуур бут цохисон явдал, дайн үргэлжлүүлэх Японы сүүлчийн алхамыг тас цохисон юм. Манжуурт болсон байлдаан 1945 он гэхэд хуримтлуулсан Улаан армийн хүч чадлыг харуулаад зогсонгүй түүний жанжнуудын цэргийн эрдмийг гайхууллаа. Баруун фронтоос, Зуун фронтод 400 мянган цэрэг, офицер, 7000 их буу, 1100 онгоцыг асар богино хугацаанд шилжүүлсэн нь ямар үнэ цэнэд хүрсэн. Төмөр замын 136 мянган вагон чухам юунд хэрэгтэй байсан нь тодорхой бизээ! Нэгэн сонирхолтой жишээ байна. Японы 5-р армийн тагнуулын ангийн дарга, командлагч, генерал Ямадад, зөвлөлтийн армийн давших төлөвлөгөөний талаар мэдэгджээ. «Приморьед 8-р сард байнга усан бороо ордог тул цэрэг дайчдын хөдөлгөөнд тохирох нэг ч зам байхгүй, ийм газраас зөвхөн солиотой хүн л давшилт хийх байхдаа» гэж түүний мэдээний хариуд генерал бичжээ. «Хэрвээ Манжуурын давшилт бүтэлгүйтсэн бол манай армийн чадваргүйг өнөөдөр дуудах байсан. Харин манай арми гайхамшигтай ялалт байгуулсны дараа, юу ч хийх хэрэггүй байсан дайсан өөрөө бууж өгөх байсан гэж бидэнд ярьж байлаа» гэж тэр байлдааны оролцогч,оросын цэргийн түүхч, армийн генерал Махмуд Гареев онцлон тэмдэглэлээ. Тэр үед ч гэсэн холбоотнуудтай харилцах харилцаанд асуудал байсан. Америкийн цэргийнхнийг бодвол зөвлөлтийн цэргийн дарга нар хэлэлцэн тохирсон зүйлээ яв цав биелүүлж байсан. Хурандаа генерал Иван Чистяковын 25-р армийн батальон Сөүл хотын хойд захад хүрээд байлдаад 2 хонож байхад америкийн цэргүүд ирж өөрсдийн байраа эзлэж байсан байна. Зөвлөлтийн цэргүүд Порт-Артурыг чөлөөлөөд байхад, Гоминданы Хятадын цэргийнхнийг тээвэрлэсэн АНУ-ын десантын хурдан хөлөгтэй 2 отряд эрэгт бууж стратегийн хувьд чухал байрлалыг эзлэхийг оролдож байсан байна. «Урилгагүй зочдыг» Зөвлөлтийн цэргүүд агаарт хий буудан анхааруулж байж хөөж явуулсан байна. 1945 оны 8-р сар гэхэд Барууныхан, Москваг холбоотон биш, Ази тивд цаашилбал дэлхий дахинд цэрэг улс төрийн нөлөөгөө үзүүлэх тэмцлийн бодит өрсөлдөгч гэж үзэж байлаа. Тун удалгүй АНУ, ЗХУ-ыг эвлэршгүй дайсан гэж зарласан бөгөөд «хүйтэн дайн» тийм ч холгүй байлаа.
 
[[Хорлоогийн Чойбалсан]]гаар удирдуулсан [[Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс]] үндэс нэгт [[Өвөр Монгол]]оо нэгтгэн авах далд зорилго тавин уг ажиллагаанд оролцож, монгол цэргүүдийг чөлөөлсөн нутаг дахь өвөр монголчууд талархан угтаж байсан хэдий ч Холбоотны удирдлагуудын тохиролцооноос үүдэн тэр хүсэл нь биелээгүй билээ.
 
==Эх сурвалж==
{{Reflist}}
 
[[Ангилал:Оросын түүх]]
[[Ангилал:Дэлхийн хоёрдугаар дайн]]
[[Ангилал:Дайнууд]]
[[Ангилал:Монголын түүх]]
 
 
[[ar:الغزو السوفيتي لمنشوريا]]