Цагаан хэрэм: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 16:
}}
[[Файл:Map of the Great Wall of China.jpg|thumb|300px|Цагаан хэрмийг харуулсан газрын зураг]]
'''Цагаан хэрэм''' ([[Хятад хэл|Хятад]]:长城 ''чаңчең'',"урт хэрэм") гэдэгт [[Нийтийн эрин|НЭӨ]] 5-р зуунаас, НЭ 16-р зууны хооронд Хятадын хаант улсууд умард зүгийн морьтон нүүдэлчин үндэстнүүдийн халдлагаас хамгаалах зорилгоор голчлон [[шавар]], [[чулуугчулуу]]ааргаар баригдсан олон салангид бэхлэлтийг хамтатган ойлгох юм.
 
Тус тусдаа салангид хэрмүүд байсныг [[Хятад]]ын анхны нэгдсэн төрт улсыг үндэслэгч [[Цин Ши Хуанди]] [[Хүннү]] гүрний довтолгооноос хамгалахаархамгаалахаар НТӨ 220-206 оны хооронд зай завсрыг бөглөж, уртасгажээ.<ref>[http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/China/save/barrett/barrett.html Construction of the Great Wall]</ref>. Эдгээр анхны шавар хэрмүүдээс үлдэж хоцорсон нь цөөхөн, харин хамгийн сүүлчийн [[Мин улс]]ын үед умард зүгийн [[Монголчууд]]аас, зүүн хойд зүгийн [[Манж үндэстэн|Жүрчид]]ээс хамгаалахаар байгуулсан чулуун хэрэм нь одоогоор сайтар хадгалагдаж үлдсэн юм.
 
Цагаар хэрэм нь [[Өвөр Монгол]]ын урд хөвөөгөөр эмжин нум хэлбэртэйгээр тогтож, дорно зүгт [[Бохайн тэнгис]], өрнө зүгт [[Лоб нуур]] хүрнэ. [[Эртний судлал]]ын бүх талын судалгаануудаар болбол бүх хэрмийн нийт урт 8,851.8 км, үүнээс 6,259.6 км нь жинхэнэ хэрэм, 359.7 км нь гуу жалга, 2,232.5 км нь уул, гол гэх мэт байгалийн бартаа саад гэж үзжээ.<ref name="Great Wall of China 'even longer'">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8008108.stm|title=Great Wall of China 'even longer'|publisher=BBC |date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5hZntU8l3vH1I21vcievtc-QIryLA|title=China's Great Wall far longer than thought: survey|agency=Agence France-Presse|date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009}}</ref><ref>{{cite web|url=http://news.smh.com.au/breaking-news-world/chinas-great-wall-far-longer-than-thought-survey-20090420-acas.html|title=China's Great Wall far longer than thought: survey|work=The Sydney Morning Herald|date=April 20, 2009|accessdate=April 20, 2009}}</ref>
 
[[Манж Чин улс]]ын [[Энх Амгалан хаан|Энх Амгалан]] хаан цагаан хэрмийг хамгаалалтын өртөг ихтэй, мөн найдваргүй бэхлэлт гэж үзэн цаашид засаж сэлбэх ажлыг зогсоосон байна. 1980-аад оноос эхлэн уг хэрмийг дахин шинэчлэн засаж, сэргээн босгож байна. Хятадын Мин улсын үед уг хэрмийг сая гаруй цэрэг хамгаалж байв<ref>[http://library.thinkquest.org/C004471/tep/en/cultures/chinese.html The Great Wall Of China]</ref>. Уг хэрмийг барих явцад 2-3 сая хүн нас барсан гэж тооцдог байна<ref name="ICE">Damian Zimmerman, [http://www.american.edu/ted/ice/wall.htm The Great Wall of China], ICE Case Studies, December, 1997</ref>. Цагаан хэрэм нь олон нийтийн санал асуулгаар хүн төрөлхтөнийтөрөлхтний бүтээн байгуулсан [[уран барилга|уран барилгын]] [[шинэ дэлхийн долоон гайхамшиг]]т багтсан юм.<ref name="nwVFC">{{Cite news
| last = Dwoskin
| first = Elizabeth
Мөр 36:
 
== Гадаад холбоос ==
{{commons|Great Wall of China|Хятадын цагаан хэрэм}}
* [http://www.thegreatwall.com.cn Enthusiast/scholar website] (Хятад хэлээр)
* [http://www.friendsofgreatwall.org/ International Friends of the Great Wall] - organization focused on conservation