Амьдрал

Амьдрал бол амьдрал хэмээн таних нь хялбар боловч тухайлан тодорхойлоход бэрх. Амьдарлын тухай судалдаг ухааныг биологи гэж нэрийдэнэ. Зүйл бүрийн амьтанд амьдрах дундаж хугацаа бий. Бүх амьдрал нарнаас шууд болон шууд бусаар эрчим хүчээ авна. Наргүйгээр амьдралын үргэлжлэхгүй.

Амьдарлын нэгэн жишээ болсон Нярай хүүхэд

Дэлхий дээрх бүх мэдэгдэж буй амьдрал нүүрстөрөгчийн нэгдэлүүдийн химийн шинж чанарт суурилдаг. Тухайлбал бүх амьд биес уураг, нуклейн хүчил гэх мэт урт гинжин молекулуудыг агуулдаг. Эсийг хэлбэржүүлэн бүрдүүлэгч эсийн мембраны шинж чанар бүрдэхэд ус, усан орчин онцгой чухал үүрэгтэй. Эдгээр амьдарлын тодохойлолтууд бүх ертөнц дээр байж болох амьдарлын хувьд нийтлэг үнэн байх боломжтой бөгөөд манай дэлхий дээрх амьдарлын хувьд эдгээр тодорхой шинжүүд нийлэг байдаг.

Амьд биес нээлттэй тогтолцоо юм. Нээлттэй тогтолцоо гэгдэхийн учир нь амьд биес орчинтойгоо мэдээлэл, хоол тэжээлийн зүйлсийг солилцон, үргэлж өөрчлөгдөж байдаг. Амьд эс бодисын солилцоо явуулж, биеийн дотоод орчноо тодорхой утгад хадгалж, өсөж үржих, сэрэлд хариу урвал үзүүлэх чадвартай байдаг.

Байгалийн шалгарлын дагуу, урт хугацаанд амьдран буй орчиндоо дараачийн үе удмаа амжилттай дасан зохицуулж байдаг. Нарийн нийлмэл бүтэцтэй амьд биес олон янзын хэлбэрээр холбоо тогтоож чаддаг. Амьдарлын олон хэлбэр дэлхий дээр байх ба тэдгээр амьд биест байх нийтлэг шинж чанар дээр нь үндэслэн ургамал, амьтан, мөөг, эгэл биетэн, архаей, нян гэж хувааж үзэх ба эдгээр нь бүгд удамшлын мэдээлэл, нарийн зохион байгуулалт бүхий усанд суурилсан эст бүтэцтэй.

Одоогоор зөвхөн эх дэлхий амьдарлын талаар тодорхой мэдээлэл байгаа билээ. Ертөнцийн хаа нэгтээ байж болох амьдарлын талаарх асуулт хариултгүй хэвээр байна. Ертөнцийн өөр хэсэт байх амьдарлын талаар олон таамаг, төсөөлөлүүд байх авч батлагдсан нь нэгээхэн ч үгүй. Байж болох хамгийн боломжит баталгаа бол ангараг дээр амьд нян байж болохыг харуулсан хурдасны баталгаа юм.

Амьдралын тодорхойлолт

Чухал тайлбар тодорхойлолтын нэг нь эсийн онол юм. Эсийн онол нь гурван тулгууртай. Эхнийх нь бүх амьд бие эсээс бүтнэ. Эс бол амьдрахад шаардлагтай байгаа бүх зүйлийг хийж чадах хамгийн жижиг амьд нэгж мөн. Сүүлчийнх нь бүх эс өмнө байсан эх эсээс үүснэ. Өөрөөр хэлбэл шинээр үүсэхгүй харин өмнөх эсийн үргэлжлэл юм. Амьд гэдгийн баталгаа болсон зарим шинж чанарууд:

• Өсөх;
• Хоол хүнс , хоол хүнсийг эрчим хүч бий болгохоор хэрэглэх, хаягдал бүтээгдэхүүнийг гадагшлуулах;
• Хөдөлгөөн, үүнд өөрийгөө хөдөлгөх хөдөлгөөн болох өөрийн биеийн дотор талын хөдөлгөөн ч мөн хамаарна;
• Бэлгийн болон бэлгийн бус замаар үржих буюу өөрийн хуулбарыг бий болгох;
• Гадаад орчинтой халилцан үйлчлэх;

Гэвч эдгээр шинжүүд тодорхой шалтгааны улмаас бүх амьд биед тохирохгүй.

• Ажилчин шоргоолж болон луус үржиж чадваргүй;
• Вирус болон спор (үрэнцэр) нь үнэн хэрэгтээ амьд биш тэд тохиромжтой нөхцөлийг хүртэл үхмэл байдалтай байдаг;

Гэвч эдгээр амьд биет биохимийн тодорхойлолтуудад нийцдэг: эдгээр нь бусад амьд биеттэй ижил хиймийн бүтэцтэй.

Амьдарлын тухай термодинамик тодорхойлт бол амьд биес өөрийн энтропийг бага түвшинд барж байдаг. Амгүй биесийн энтропийн хэмжээ хугацаа өнгөрөх тутам ихсэх хандлагатай байдаг.

Амьдарлын хэлбэрүүд

• 
  Мод бол ургамалын нэгэн хэлбэр
• 
  Загас бол далайн амьдарлын нэгэн хэлбэр
• 
  Цох бол шавьжний нэг хэлбэр
• 
  Salmonella typhimurium бол нянгийн нэгэн төлөөл
• 
  Chromalveolate бол эгэлбиетэний бүлэгт хамаардаг
• 
  Amanita muscaria (Fly agaric) бол мөөгийн нэгэн хэлбэр
• 
  The Fungold мэлхий бол хоёр нутагтан амьтаны төлөөлөл
• 
  Хөх жай бол нэгэн зүйлийн шувуу

Хамааралтай хуудсууд

• үхэл
• Төрөлт
• Биологи
• Эволюци