Гэршүүлэлт: Засвар хоорондын ялгаа
Хуудас үүсгэв: "'''Гэршүүлэлт''' гэдэг бол зэрлэг амьтан ургамалыг удаан хугацааны туршид хүний оролцоо нөл..." |
(Өөрчлөлт алга)
|
07:14, 12 Зургаадугаар сар 2012-ий байдлаарх засвар
Гэршүүлэлт гэдэг бол зэрлэг амьтан ургамалыг удаан хугацааны туршид хүний оролцоо нөлөөгөөр амьдруулж, ургуулахыг хэлнэ. Хэрэв хүн удаан хугацааны туршид зэрлэг амьтаныг өөрийн хэрэгцээндээ зориулан өөрийн хамгаалалт арчилгаан дор өсгөж үржүүлбэл хэсэг хугацааны дараа уг зэрлэг амьтан урагмалын шинж чанаруудыг өөрчилдөг. Энэ үйл явцыг амьтадын хувьд гэршүүлэх буюу гаршуулах, ургамалын хувьд тарималжуулах гэдэг. Урт удаан хугацаанд зориудын шалгаралын хэмээн биологчидийн нэрлэдэг хүний удирдан явуулдаг шалгарлын нөлөөгөөр уг амьтан өөрчлөгдөж, хүний хэрэгцээг хангах чиглэлд илүү дэвшилтэй болж хөгжийн зарим чухал байгалийн шалгарлыг давах зохицолоо гээдэг. Хөдөө аж ахуйн зорилгоор олон ургамалыг тарималжуулжсан бөгөөд үүнийг дагалдан хонь, ямаа, үхэр, гахайг гэршүүлжээ. Хүний гэршүүлсэн анхны амьтан бол нохой юм.
Гэршүүлсэн амьтад
Нохойн гарал үүсэл
Хэдэн арван мянган жилийн өмнөөс саарал чоныг дасган тэжээх замаар нохойг гэрүүлжээ.[1][2][3] Эхэн үедээ гэршүүлсэн нохой нь бие хамгаалах ан ангуурт туслах үүрэгтэй байсан нь одоо ч хэвээр байгаа билээ. Архелогийн шинжилгээгээр хамнгийн анхны гэршүүлэлт ойролцоогоор МЭӨ 30000 жилийн өмнө гэж таамагладаг бөгөөд МЭӨ 7000 жилийн өмнөх гэршүүлэлтийг баттай нотолдог.[1][2] and with certainty at 7,000 BC.[3] Бусад баримт нотолгоонууд нохой анх зүүн азид гаршуулан тэжээгдэж байжээ гэж нотолдог.[4] Нохой гэрүүлсэн тухай хамгийн эртний тодорхой баталгаа нь Палестинээс олсон 12000 жилийн өмнөх үед хамаарах хүнтэй хамт оршуулсан нохойн олдвор юм.[5][6]
Бусад амьтад
Муур мөн л нилээд эрт гэрийн тэжээвэр болжээ.[7][8] Газар тариалан эрхэлж эхлэх цаг үед хонь ямааг арай сүүлд үхэр гахайг гэршүүлжээ. Тэмээ, адуу, илжигийг ч мөн нилээд эрт гэршүүлсэн бөгөөд харин туулай саяхан гэрийн тэжээвэр болжээ.
Таримал ургамал
Анхны үр тарианы ургамалыг МЭА 9000 оны орчим ойрхи дорнодод тарималжуулжээ.
References
- ↑ 1.0 1.1 Dienekes' Anthropology Blog : Dog domestication in the Aurignacian (c. 32kyBP)
- ↑ 2.0 2.1 MSNBC : World's first dog lived 31,700 years ago, ate big
- ↑ 3.0 3.1 Scott, John Paul & Fuller, John L. 1974. Dog behavior: the genetic basis. 2nd ed, University of Chicago Press. ISBN 9780226743387. ISBN 0-226-74338-1, ISBN 978-0-226-74338-7. p54]
- ↑ Savolainen, Peter; et al. (2002-11-22). "Genetic evidence for an East Asian origin of domestic dogs". Science. 298 (5598): 1610–3. Bibcode:2002Sci...298.1610S. doi:10.1126/science.1073906. PMID 12446907.
{{cite journal}}: Explicit use of et al. in:|first=(help) - ↑ James Serpell 1995. The domestic dog: its evolution, behaviour, and interactions with people. Cambridge University Press. p10-12
- ↑ SJM Davis and FR Valla 1978. Evidence for domestication of the dog 12,000 years ago in the Natufian of Palestine, Nature 276, 608-610.
- ↑ "Oldest known pet cat? 9500-Year-Old burial found on Cyprus". National Geographic News. 2004-04-08. Retrieved 2007-03-06.
{{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help) - ↑ Carlos A. Driscoll, Juliet Clutton-Brock, Andrew C. Kitchener and Stephen J. O'Brien. "The evolution of house cats". Scientific American. Retrieved 2009.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help); Italic or bold markup not allowed in:|publisher=(help)CS1 maint: multiple names: authors list (link)
Commons: Domesticated animals – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан