Монгол Ардын Нам: Засвар хоорондын ялгаа

[[Зураг:MAXH building.jpg|thumb|right|250px|МАХН-ын хуучин төв байр (одоо нураажсуурин дээр нь тус намын шинэ байр барьжбуюу Тусгаар тогтнолын ордон байгаабий)]]

Монгол улсын хамгийн анхны, ууган нам юм. 1920 оны 6 сарын 25-нд утсгаартусгаар тогтнолын төлөө тэмцэгчдийг нэгтгэсэн Хүрээний болон Консулын 2 нууц бүлгэм нэгдэж Монгол төрийн тусгаар тогтнол, шашин үндэсний бие даасан байдлын төлөө хамтран тэмцэхээр болж, монголынМонголын улс төрийн ууган хүчний үндэс суурийг тавьсан юм. 1921 оны 3-р сарын 1-нээс 3-нд Дээд Шивээ хотод хуралдсан хуралдаанаар Монгол Ардын Нам нэртэйгээр анхалбан үндэсёсоор сууриа тавьжээбайгуулагдсан.

МАХН нь коммунизмын үзэл суртлыг Монголын нийгэмд хүчээр тулгахын тулд 1937-1939 оны хооронд бүрэн бус тоогоор 80,000 орчим (тухайн үед Монгол улсын нийт иргэдийн 10%) гэм зэмгүй сэхээтэн, цэргийн зүтгэлтэн, нийгмийн зүтгэлтэн Монгол улсын иргэдийг хэлмэгдүүлэн олонхийг нь цаазаар авч шоронд хийх, тамлах гэх мэт ноцтой гэмт үйлдлүүдийг хийсэн юм. Мөн 1921-1940 оны хооронд буддын шашны 30,000 - 50,000 ламыг мөн дээрх байдлаар баривчилж, хороож, хорьж байжээ. 1960-1970-аад онд Сэхээтний төөрөгдөл нэртэй ажиллагаа явуулж Монголын олон зуун сэхээтнийг нийгмийн чухал албан тушаалуудаас зайлуулж хөдөө нутагт хамгийн хүнд нөхцөлтэй цалин багатай ажилд цөлөн хэлмэгдүүлж байжээ. Тэд энэ бүх үйлдлийнхээ бүх хариуцлагыг өөрсдийн толгой дээр нь байсан [[Коминтерн]], И,Сталинд тохож энэ талаархи суртал ч олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр цацагдаж байна.

Ардчилсан хувьсгал Монголын ард түмний хувьд урьд өмнө нь хэзээ ч тооцоолоогүй тийм үр дүнг авчиржээавчирчээ. Монгол Ардын Нам Ардчиллыг тууштай эсэргүүцэж байсан нэгэн үе уг хувьсгалаар эцэс болсон ажгуу. Ардчилал Монгол оронд бий болсон цагаас хойш тэдний үзэл баримтлал Зүүний Социал Демократ чиглэлд хамаарагдах болсон юм.

Эдүгээ тус нам дотоод ашиг зөрчлөөс үүдэн хагаран бутарч МАН ба МАХН хэмээх 2 хуваагдсан. 1924 онд Монгол Ардын Хувьсгалт Нам нэртэй болсон тус намд нэрээ солих санал санаачлага хэд хэдэн удаа гарч байв. Н.Энхбаяр даргын үед товчлолоо хэвээр хадгалах, Монголын Ардчилсан Хөгжлийн Нам гэсэн хувилбар хүч авч байсан боловч социализмын үеэс дэмжиж ирсэн дэмжигчдээ алдах эрсдлээс айж, амьдрал дээр хэрэгжээгүй юм.