Дуурь: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Мөр 1:
'''Дуурь.Опера \opera\хэмээх нэр нь монголоор дуурь хэмээн орчуулагдан буусан нь ихээхэн оновчтой үг юм. Дуурь''' нь [[хөгжим]], [[дуу]], [[шүлэг]], [[жүжиг]], [[бүжиг]], хувцаслалт, [[дүрслэх урлаг]], [[тайз чимэглэл]], гэрэл чимэглэл гэх мэт урлагийн[[урлаг]]ийн олон төрлийг өөртөө нэгтгэсэнээрээнэгтгэсэн "Нийлмэлнийлмэл урлаг" юм. Дуурь нь гоцлол дуучид, цөөхүүл дуучид, найрал дуучид, симфони найрал хөгжим зэргийн хамтын хүчээр "босох" ба тэдгээрийг Удирдаач[[удирдаач]] нэгтгэн тоглуулдаг. Дуучдын хоолойг эр, эм хүйс болон бүдүүн нарийн өнгөөр нь ялгадаг. Үүнд: эмэгтэй хоолойг сопрано, меццо-сопрано, контральт, эрэгтэйг нь контртенор, тенор (цээл), баритон, ба-асбасс (аргил). Дуурь нь бүлэг, үзэгдэл гэсэн бүтэцтэй байдаг. Мөн удиртгал, оршилтой байж болдог. Дуурьт речитатив, ариозо, дуу, [[ари]], дуэт, трио, квартет, цөөхүүл зэрэг дуулаачийн төрлүүд хамрагдана. Үүнээс ари, монолог, каватина зэрэг төрлүүдэд нь дуурийн гол дүрүүдийн дотоод сэтгэлийг голчлон илэрхийлсэн байдаг.
 
Өрнийн хөгжим-дуулаачийн урлагийн хамгийн том төрөл болох энэхүү урлаг нь 16-р зууны сүүл үед бий болжээ. 1597 онд онд зохиогдсон Якоб Перигийн "Дафна" дуурийг энэ төрөлдөө анхдагч нь гэж түүхэнд бичжээ (харамсалтай нь энэ дуурь нь бичлэгээрээ үлдээгүй). 1609 онд Италийн хөгжмийн зохиолч Клаудио Монтеверди өөрийнхөө "Орфей" дуурийг бичсэн нь хөгжмийн урлагийн түүхэнд томоохон нээлт болсон гэж үздэг.
==Түүх==
Дуурь нь анхандаа орд, харшийн хүрээнд цөөхөн язгууртнуудын зугаа цэнгэл байсан бол 1637 онд Венец хотноо анх удаа олон нийтэд зориулагдсан театр байгуулагдсанаар олны хүртээл болж эхэлжээ. Ийнхүү дуурь нь түгээмэл болж эхэлсэн ба анхны театрын барилгаас хойш 65 жилийн дотор 7 театр байгуулж түүнд нь 40-н хөгжмийн зохиолчийн 357 дуурь тоглогдсон гэдэг. Энэхүү анхдагч хөгжмийн зохиолчдын тоонд Германы Генрих Шютц («Дафна», 1627), Францын Камбер («La pastorale», 1647), Английн Пёрселл нарын нэрийг түүхэнд тэмдэглэн үлдээжээ.
Өрнийн хөгжим-дуулаачийн урлагийн хамгийн том төрөл болох энэхүү урлаг нь 16-р зууны сүүл үед бий болжээ. 1597 онд онд зохиогдсон Якоб Перигийн "Дафна" дуурийг энэ төрөлдөө анхдагч нь гэж түүхэнд бичжээ (харамсалтай нь энэ дуурь нь бичлэгээрээ үлдээгүй). 1609 онд Италийн хөгжмийн зохиолч Клаудио Монтеверди өөрийнхөө "Орфей" дуурийг бичсэн нь хөгжмийн урлагийн түүхэнд томоохон нээлт болсон гэж үздэг.
Дуурь нь хөгжлийнхөө явцад "opera seria"(итал.), "tragédie lyrique" буюу сүүлд "grand-opéra"(франц.), хошин маягийн дуурь болох "semiseria", хошин дуурь: opera-buffa (итал.), "opéra-comique"(франц.), романтик дуурь, түүхэн, утга уянгын зэрэг олон төрлөөр баяжин хүрээгээ тэлжээ.
Дуурийн урлагт К.Глюк, В. Моцарт, Ж.Россини, Ж.Верди, Р.Вагнер, Ж.Пуччини, П.Чайковский, М.Мусоргский олон хөгжмийн зохиолчид авъяас хөдөлмөрөө зориулсан байдаг.
Дуурь нь анхандаа орд, харшийн хүрээнд цөөхөн язгууртнуудын зугаа цэнгэл байсан бол 1637 онд Венец хотноо анх удаа олон нийтэд зориулагдсан театр байгуулагдсанаар олны хүртээл болж эхэлжээ. Ийнхүү дуурь нь түгээмэл болж эхэлсэн ба анхны театрын барилгаас хойш 65 жилийн дотор 7 театр байгуулж түүнд нь 40 хөгжмийн зохиолчийн 357 дуурь тоглогдсон гэдэг. Энэхүү анхдагч хөгжмийн зохиолчдын тоонд Германы Хенрих Шютц («Дафна», 1627), Францын Камбер («La pastorale», 1647), Английн Пёрселл нарын нэрийг түүхэнд тэмдэглэн үлдээжээ.
1942 онд Б.Дамдинсүрэн, Б.Смирнов нар "Учиртай гурван толгой" хэмээх дуурийг(Д.Нацагдоржийн зохиол, Ц.Дамдинсүрэнгийн цомнол) зохиосон нь манай улсын хувьд анхдагч бүтээл болсон юм. Түүнээс хойш монголын хөгжмийн түүхэнд С.Гончигсумлаа, Л.Мөрдорж, Д.Лувсаншарав, Ц.Нацагдорж, Х.Билэгжаргал зэрэг олон хөгжмийн зохиолчид дуурийн урлагт уран бүтээлээ зориулсан билээ.
 
Дуурь нь хөгжлийнхөө явцад "opera seria" (итал.), "tragédie lyrique" буюу сүүлд "grand-opéra"(франц.), хошин маягийн дуурь болох "semiseria", хошин дуурь: opera-buffa (итал.), "opéra-comique"(франц.), романтик дуурь, түүхэн, утга уянгын зэрэг олон төрлөөр баяжин хүрээгээ тэлжээ.
Дуурийн урлагт К.Глюк, [[Вольфганг Амадей Моцарт|В. Моцарт]], Ж.Россини, [[Жузеппе Верди|Ж.Верди]], Р.Вагнер, Ж.Пуччини, [[Пётр Чайковский|П.Чайковский]], М.Мусоргский олон хөгжмийн зохиолчид авъяас хөдөлмөрөө зориулсан байдаг.
 
==Монголын дуурийн урлаг==
1942 онд Б.Дамдинсүрэн, Б.Смирнов нар "Учиртай гурван толгой" хэмээх дуурийг ([[Дашдоржийн Нацагдорж|Д.Нацагдоржийн]] зохиол, Ц.Дамдинсүрэнгийн цомнол) зохиосон нь Монгол улсын хувьд анхдагч бүтээл болсон юм. Түүнээс хойш монголын хөгжмийн түүхэнд С.Гончигсумлаа, [[Лувсанжамбын Мөрдорж|Л.Мөрдорж]], Д.Лувсаншарав, Ц.Нацагдорж, Х.Билэгжаргал зэрэг олон хөгжмийн зохиолчид дуурийн урлагт уран бүтээлээ зориулсан билээ.
 
[[Ангилал:Дууриуд| ]]
 
{{Link GA|zh}}
{{Link FA|ca}}
{{Link FA|ms}}
{{Link FA|sv}}
{{Link GA|sv}}
 
[[af:Opera]]
[[ar:أوبرا (موسيقى)]]
[[an:Opera]]
[[ast:Ópera]]
[[az:Opera]]
[[bn:অপেরা]]
[[zh-min-nan:Koa-kio̍k]]
[[be:Опера]]
[[be-x-old:Опэра]]
[[bg:Опера]]
[[bar:Oper]]
[[bs:Opera (muzika)]]
[[br:C'hoarigan]]
[[ca:Òpera]]
[[cs:Opera]]
[[cy:Opera]]
[[da:Opera]]
[[de:Oper]]
[[et:Ooper]]
[[el:Όπερα]]
[[en:Opera]]
[[es:Ópera]]
[[eo:Opero]]
[[eu:Opera]]
[[fa:اپرا]]
[[hif:Opera]]
[[fr:Opéra (musique)]]
[[fy:Opera (muzyk)]]
[[ga:Ceoldráma]]
[[gv:Kiaulldramey]]
[[gd:Opra]]
[[gl:Ópera]]
[[gan:歌劇]]
[[ko:오페라]]
[[hy:Օպերա]]
[[hi:ओपेरा (गीतिनाटक)]]
[[hr:Opera]]
[[io:Opero]]
[[id:Opera]]
[[ia:Opera]]
[[is:Ópera]]
[[it:Opera]]
[[he:אופרה]]
[[jv:Opera]]
[[kn:ಒಪೇರ]]
[[ka:ოპერა]]
[[kk:Опера]]
[[sw:Opera]]
[[la:Theatrum lyricum]]
[[lv:Opera]]
[[lb:Oper]]
[[lt:Opera]]
[[hu:Opera (színmű)]]
[[mk:Опера]]
[[ml:ഓപ്പറ]]
[[ms:Opera]]
[[nah:Opera]]
[[nl:Opera (muziek)]]
[[ja:オペラ]]
[[no:Opera]]
[[nn:Opera]]
[[oc:Opèra]]
[[mhr:Опер]]
[[uz:Opera]]
[[pnb:اوپیرا]]
[[pcd:Opéra]]
[[pl:Opera]]
[[pt:Ópera]]
[[ro:Operă]]
[[qu:Taki aranway]]
[[rue:Опера]]
[[ru:Опера]]
[[sq:Opera]]
[[scn:Cantanti lìrici]]
[[si:ඔපෙරා]]
[[simple:Opera]]
[[sk:Opera]]
[[sl:Opera]]
[[sr:Опера]]
[[sh:Opera]]
[[su:Opera]]
[[fi:Ooppera]]
[[sv:Opera]]
[[tl:Opera]]
[[ta:ஆப்பெரா]]
[[th:โอเปร่า]]
[[tg:Опера]]
[[tr:Opera]]
[[tk:Opera]]
[[uk:Опера]]
[[ur:اوپرا]]
[[vi:Opera]]
[[vo:Lop]]
[[wa:Operå]]
[[war:Opera]]
[[yi:אפערע]]
[[zh-yue:歌劇]]
[[diq:Opera]]
[[bat-smg:Uopera]]
[[zh:歌剧]]