|
=== Жайнизм шашин ===
МЭӨ 550 оны үед Дорнод Энэтхэгт Буддизмын дотор хөгжиж гарсан бөгөөд Хиндуизмаас түүхэн улбаатай. ▼
Шашин болоод филисофийн жайнизм сургаалийн үндэс нь орчлон ертөнцөөс тасарч аливаа амьд биетэд муу зүйл учруулахгүй байхыг сургадаг байна. Жайнийн лам нар самбай авч явдаг нь ус уухдаа заавал шүүж ууддаг ба санамсаргүйгээр амьд биет ууж магадгүй гэж тэр гэнэ. Мөн жижиг шүүр барьж явдаг ба урдах замаа шүүрдэж явдаг ба өчүүхэн жижиг амьтдыг гишгэхээс болгоомжилж байгаа гэнэ. Өдгөө Энэтхэг болоод дэлхий даяар 8 сая жайнийн үзэлтнүүд амьдардаг юм байна. ▼▲ МЭӨ 550 оны үед Дорнод Энэтхэгт Буддизмын дотор хөгжиж гарсан бөгөөд Хиндуизмаас түүхэн улбаатай.
▲ Шашин болоод филисофийн жайнизм сургаалийн үндэс нь орчлон ертөнцөөс тасарч аливаа амьд биетэд муу зүйл учруулахгүй байхыг сургадаг байна. Жайнийн лам нар самбай авч явдаг нь ус уухдаа заавал шүүж ууддаг ба санамсаргүйгээр амьд биет ууж магадгүй гэж тэр гэнэ. Мөн жижиг шүүр барьж явдаг ба урдах замаа шүүрдэж явдаг ба өчүүхэн жижиг амьтдыг гишгэхээс болгоомжилж байгаа гэнэ. Өдгөө Энэтхэг болоод дэлхий даяар 8 сая жайнийн үзэлтнүүд амьдардаг юм байна.
Жайнизм Хиндүгийн хойд нас, үйлийн үрийн (шийтгэл), ахимса, эс хүчирхийллийг чухалчлах үзэл санааг хүлээн зөвшөөрсөн билээ. Дагагсад нь бас даяанч амьдралаар бясалгаж байв. Үүнээс гадна, жейнизм хиндуизмаас ялгагдсан нь үүнийг бишрэн дагагч нар хорвоо ертөнц эхлэл төгсгөлгүй мөнхөд оршиж байдаг гэж итгэж байсных юм. Жейнизмд сэтгэл, биеийн уян хатан хүлээс гэж тооцогддог ба бяцхан шоргоолжийг бас оруулаад ямар ч хэлбэрт орох чадвартай, шашин хүслийг мөнхрөлийн төгсгөлгүй хүч, мэдлэгийг агуулдаг гэж номлодог. Төгсгөлгүй мэдлэг сэтгэлийг хүний хэлбэрт дахин төрөх боломж олгож, энэ нь үхэх төрөхийн хүрднээс чөлөөлөгдөх бололцоог олгоно. Дээр нь сүйтгэгч үйлийн үр (шийтгэл) сэтгэлд үйлчлэл үзүүлдэг гэж тооцогддог, харин сүйтгэгч бус үйлийн үр физик биенд нөлөөлнө. Сөрөг үйлийн үрээс чөлөөлөгдсөнөөр сэтгэл “төгс тогтнолд” буцан ирдэг бөгөөд үүнийг бас бурханлиг гэж заншсан.
Жайнүүд шашны баяр ариун гэгээн өдрүүдээр мацаг барих нь нийтлэг байв. Жайнизмд Хиндугийн адил кастын системийг эрхэмлэн, нийгмийн нэг давхрагаас нөгөө рүү шилжихийг хатуу хориглон эсэргүүцэж цаашилбал анги давхрагын харилцаа холбоог ч үгүйсгэдэг байв. Зөрчсөн хүнийг гадуурхан дээрэлхэж , гэр бүлээр нь жигшин зэвүүцэж, хамгийн бохир, заваан гэсэн аждуудыг хийлгэдэг.
Эмчилгээний өлсгөлөнгийн төрлүүд
# 1. Мааскшаман: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хийж байгаа хүн гучин өдрийн турш юу ч идэж болохгүй юм.
# 2. Атай: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хийж байгаа хүн найман өдрийн турш юу ч иддэггүй. Ер нь найм дахь өдрөө сүм, дугантай холбогдсон үйлийнхээ амжилтыг тэмдэглэдэг. Ес дэхь өдрөө өлсгөлөнгөө зогсоогоод түүний хамаатан, найз нар нь ирж өглөөний цай уухад нь туслан идэж уух юм авчирна.
# 3. Тэла / Атам: Энэ төрлийн өлсгөлөн хийж буй хүн гурван өдрийн турш юм иддэггүй.
# 4. Чатт: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хийн үйлдэж буй хүн хоёр өдрийн турш юу ч иддэггүй.
# 5. Упвас: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хийж байгаа хүн бүтэн нэг өдрийн турш юу ч иддэггүй байна.
# 6. Чаувихар Упвас: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хийж байгаа хүн нэг өдрийн турш юу ч иддэггүй бөгөөд мөн юу ч уудаггүй байна.
# 7. Варшитап: Энэ төрлийн өлсгөлөн нь маш өндөр түвшний чадвар, тэсвэр тэвчээр, сахилга бат шаардсан эмчилгээний өлсгөлөн юм. Энэ нь Ризап эзний дөрвөн зуун өдөр юу ч идэж уудаггүй түүхээс гаралтай.
# 8. Аяамбил: Энэхүү эмчилгээний өлсгөлөн хийж буй хүн өдөрт хоёр удаа нэг ижил төрлийн хоол иддэг. Ногоон хүнсний ногоо, сүү сүүн бүтээгдэхүүн, тос мөн давс хэрэглэдэггүй. Ихэнхдээ энэ төрлийн өлсгөлөн нь есөн өдөр явагддаг ба Аяамбил Олэ гэдэг нэртэй. Энэ нь гурваас дөрвөн сард, арваас арван нэгэн сард буюу жилд хоёр удаа явагддаг.
# 9. Экасхана: Энэ төрлийн эмчилгээний өлсгөлөн хйиж буй хүн өдөрт нэг л удаа өдрийн хоол идэх ёстой. Мөн хоолоо идэж байхдаа тэрээр шалан дээр суусан байх хэрэгтэй бөгөөд таваг нь өндөр газар байх ёстой. Хэрэв хоолоо идэж эхэлсэн бол дуустал нь юугаа ч хөдөлгөж болохгүй зөвхөн таваг болон халбага л хөдөлж болдог байна. Мөн бүх төрлийн өлсгөлөнд нар жаргасны дараа ус ууж болдог байна.
# 10. Бэяашнаа: Энэ эмчилгээний өлсгөлөн хийж байгаа хүн өдөрт хоёр удаа оройн, өдрийн хоол иднэ.
# 11. Уунодри тап: Энэ төрлийн өлсгөлөн нь өдөрт гурван удаа хоол иддэг боловч тэр хүн хүссэн зүйлээ идэхгүй бөгөөд маш бага хэмжээгээр идэх ёстой байдаг байна.
Эмчилгээний өлсгөлөн гэдэг нь монголоор мацаг барих гэсэн утгатай юм.
Өдөр бүр ихэнх Жейнүүд мөргөл үйлдээд тэдний гол залбирал болох Навакар Мантраг хэлдэг. Навакар Мантра нь Жейнизмийн үндсэн залбирал бөгөөд өдрийн хэзээд ч хэлж болно. Энэхүү залбиралд хүн төрөлхтний итгэл найдвар, дахин төрөх мөнхийн амьдрал, оюун ухааны удирдагчид, багш нар зэрэг зүйлүүдийг хэлж даатган залбирдаг байна. Жейнүүд хоорондоо мэндлэхдээ *намо намаха* гэдэг бөгөөд үүгээрээ бие биедээ урам, адис, аз жаргал, эрх чөлөөг мэдрүүлдэг. Энэхүү залбирал нь хэзээ ч эд юмс гуйдаггүй.
Найман төрлийн билэгдлийн залбирал /Ашта Паракари Пужа/
* Жал Пужа /Ус хэмээх/
* Энэхүү залбирал нь амьдрал далайгаас төрнө, тэмцэж амьдрана, тэгээд үхнэ гэдэг. Амьдрал нэг тойргоор тасралтгүй тойрдог. Төрөлт, амьдрал, үхэл бас өвчин зовлон. Энэхүү залбирал нь шударга үнэн, хайр, нигүүлсэнгүй сэтгэлийн төлөөх залбирал юм.
* Чандан Пужа /мод хэмээх/
* Энэ нь зөв мэдлэг өгөх зорилготой. Бусад алсын зүйлүүдээс үнэн бодит зүйл нь хэрхэн өөр гэдгийг зөв ойлголтоор ойлгуулдаг.
* Пушпа Пужа /Цэцэг хэмээх/
* Энэ нь зөв чиглүүлэн удирдах үйл нь цэцгийн анхилуун сайхан үнэр шиг ариун, үзэсгэлэнтэй ба хэзээ ч юу г ялгаварлахгүйбайх гэсэн утгыг баримталдаг.
* Дийп Пужа /Тосон гэрэл хэмээх/
* Тосон гэрэлний маш хурц тод гэрэл, цацраг нь ариун гэгээн ухаан эсвэл хүсэл мөрөөдлийг төлөөлдөг ба үүнийг даган мөрдөгч нь таван гол сахил санваарыг хүртэх хэрэгтэй байдаг байна.
* Дип Пужа /Утлага хэмээх/
* Энэ нь татгалзлыг билэгддэг. Утлагыг асааж байх үед ямар нэгэн анхилан бусдад үнэртдэг. Энэ нь хүнийг ашиг эд зүйлсийн төлөө амьдарч байгааг сануулдаг.
* Акшат Пужа /Цагаан будаа хэмээх/
* Энэ нь сүүлчийн төрөлтийг билэгддэг. Энэхүү залбиралд, тухайн хүн амьдралын эрх чөлөөнд хүрэх хүсэл эрмэлзэл төрүүлдэг.
* Фал Пужа /Жимс хэмээх/
* Энэ нь чөлөөлөлтийг билэгддэг. Үүнийг даган биелүүлэгч нь өөр нэгэн найдлагагүйгээр зөвхөн өөрийн үүргийг гүйцэтгэн биелүүлдэг бөгөөд өрөвдөх сэтгэл, хайр нь эцсийн ганц жимстэй холбогддог гэж ойлгодог.
* Найведиа Пужа /Чихэр, сахар хэмээх/
* Энэхүү залбиралд түүнийг даган мөрдөгч нь ижил дасал болсон муу үйлээ багасгахыг хичээдэг.
| 