Ио (дагуул): Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
{{Infobox Planet
| name = Ио
| alt_names = Jupiter I
| adjectives = Ionian
| image = [[File:Io highest resolution true color.jpg|250px|True-color image taken by the ''Galileo'' probe.]]
| caption = ''[[Galileo (spacecraft)|Galileo]]'' spacecraft image of Io. The dark spot just left of center is the erupting volcano [[Prometheus (volcano)|Prometheus]]. Whitish plains on either side of it are coated with volcanically emplaced [[sulfur dioxide]] frost, while yellower regions are encrusted with a higher proportion of [[sulfur]].
| bgcolour = #a0ffa0
| discovery = yes
| discoverer = [[Galileo Galilei]]
| discovered = January 8, 1610 <ref name="IAUMoonDiscoveries"/>
| mean_orbit_radius = 421,700 km (0.002 819 [[astronomical unit|AU]])
| eccentricity = 0.0041
| periapsis = 420,000 km (0.002 807 AU)
| apoapsis = 423,400 km (0.002 830 AU)
| period = 1.769 137 786 d (152 853.504 7 s, 42.459 306 86 h)
| avg_speed = 17.334 km/s
| inclination = 2.21° (to the [[ecliptic]])<br />0.05° (to Jupiter's equator)
| satellite_of = [[Jupiter]]
| physical_characteristics = yes
| mean_radius = 1,821.3 km (0.286 Earths)<ref name="Thomas1998">
{{cite journal |last=Thomas |first=P. C. |coauthors=''et al.'' |year=1998 |title=The Shape of Io from Galileo Limb Measurements |journal=Icarus |volume=135 |issue=1 |pages=175–180 |doi=10.1006/icar.1998.5987 |bibcode=1998Icar..135..175T}}
</ref>
| dimensions = 3,660.0 × 3,637.4 × 3,630.6 km<ref name="Thomas1998"/>
| surface_area = 41,910,000 km<sup>2</sup> (0.082 Earths)
| volume = 2.53{{e|10}} km<sup>3</sup> (0.023 Earths)
| mass = 8.9319{{e|22}} kg (0.015 Earths)
| density = 3.528 g/cm<sup>3</sup>
| surface_grav = 1.796 [[acceleration|m/s<sup>2</sup>]] (0.183 ''[[g-force|''g'']]'')
| escape_velocity = 2.558 km/s
| albedo = 0.63 ± 0.02<ref name="jplfact">{{cite web|last=Yeomans|first=Donald K.|date=July 13, 2006|title=Planetary Satellite Physical Parameters|publisher=JPL Solar System Dynamics|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/?sat_phys_par|accessdate=2007-11-05}}</ref>
| magnitude = 5.02 ([[Opposition (astronomy)|opposition]])<ref name="magnitude">{{cite web|title=Classic Satellites of the Solar System|url=http://www.oarval.org/ClasSaten.htm|publisher=Observatorio ARVAL|accessdate=2007-09-28}}</ref>
| rotation = [[synchronous rotation|synchronous]]
| rot_velocity = 271 km/h
| temperatures = yes
| temp_name1 = Surface
| min_temp_1 = 90 [[Kelvin|K]]
| mean_temp_1 = 110 [[Kelvin|K]]
| max_temp_1 = 130 K<ref name="Rathbun2004">{{cite journal |last=Rathbun |first=J. A. |last2=Spencer |year=2004 |first2=J.R. |last3=Tamppari |first3=L.K. |last4=Martin |first4=T.Z. |last5=Barnard |first5=L. |last6=Travis |first6=L.D. |title=Mapping of Io's thermal radiation by the Galileo photopolarimeter-radiometer (PPR) instrument |journal=Icarus |volume=169 |issue=1 |pages=127–139 |url= |doi=10.1016/j.icarus.2003.12.021 |bibcode=2004Icar..169..127R}}
</ref>
| atmosphere = yes
| surface_pressure = trace
| atmosphere_composition = 90% [[sulfur dioxide]]
}}
'''Ио''' нь Бархасбадь гарагийн дагуул саруудын нэг бөгөөд 3642 км-ийн диаметртэй юм. Тус дагуул нь манай нарны аймгийн хамгийн томд тооцогдох дагуул буюу сарны нэг бөгөөд хэмжээгээрээ дөрөвдүгээрт бичигддэг. Ио хэмээн нэр нь эртний Грекийн Зевс бурхны хатан Хераг дагалдагч удган Иогийн нэр юм.
Тус дагуулын гадаргүйд 400 гаруй галт уул оршдог тул манай нарны аймаг дахь геологийн хамгийн идэвхтэй биетэд тооцогддог. Геологийн энэхүү идэвхжил нь Бархасбадь болон түүний бусад дагуулууд болох Европ, Ганимед болон Каллисто хоорондын таталцлаас улбаатай. Ио дээрх хэд хэдэн галт уулаас хүхэр болон хүхрийн давхар исэл ялгарч зарим нөхцөлд газрын газаргаас 500 км хүртэлх зайд хөөрдөг. Ио нь хэд хэдэн өндөр уулстай бөгөөд тэдгийн зарим нь Эвэрэстээс өндөр. Галт уулын идэвхжилээс үүдэн хүхэр их хэмжээгээр цагагддаг тул түүний өнгө нь шар ногоон өнгөтэй байдаг.
| |||