Мэргид: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
Мөр 1:
'''Мэргид Ханлиг'''
Мэргидүүд нь 12-р зууны үеийн монголын 5 том ханлигуудыннэг байсан.
Мэргидүүд нь сэлэнгэ мөрний хөндий болон Орхон голын доод хэсгээр амьдарч байсан. 20 жилийн турш удаан хугацаанд тэмцэлдсэний эцэст тэд ялагдан тухайн үед Чингис хааны байгуулсан Их мойнгол улсад нэгдэн орсон.
'''Гурван Мэргид'''
Мэргидүүд нь Орхон гол болон Сэлэнгэ мөрний хөвөөгөөр оршин суудаг 3 аймгийн нэгдэл байсан.
Орхон голын доо хэсгээр Буур хээрийн орчим амьдардаг Удуйд Мэргид
Орхон Сэлэнгэ мөрний хооронд Тар гэдэг газар амьдардаг Увас Мэргид
Сэлэнгэ мөрний Харажи-Хээрийн орчим амьдардаг Хаад Мэргидүүд
'''Угсаатаны зүйн хамаарал'''
Мэргидүүдийн угсаатаны зүйн гарал үүсэл нь заримдаа эргэлзээтэй байдаг. Тэднийг Түрэг буюу Монгол, Найман, [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8D%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%B4%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D0%B8%D0%B3 Хэрэйд], [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BD Кидан] гэх мэт монгол овог аймгуудтай хамруулан үзэхийн зэрэгцээ заримдаа Сибирь, орчмын Чукча, [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B6_%D2%AF%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BD Манж], Эвэн гэх мэтийн Тунгус хүмүүстэй хамруулан үздэг.
'''[http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Чингис] хаантай үүссэн зөрчилдөөн'''
[http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Тэмүүжингийн] ээж Олхонууд обгоос гаралтай Өэлүн 1153 ону орчим Мэргид аймгийн удирдагч Их Чилэдүтэй сүй тавьсан байсан ч [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Тэмүүжингийн] эцэг Есүхэй түүнийг гэртээ байхад нь хулгайлан авч явсан.
Хариуд нь 1181 ону орчим Тэмүүжингийн шинэ эхнэр болох [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D3%A9%D1%80%D1%82%D1%8D Бөртэг] Орхон голын орчим байрладаг сууцнаас Мэргидүүд хулгайлан авч өөрсдийн нэгэн жанжинд эхнэр болгон өгсөн.
Тэмүүжин [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0 Жамуха] болон загалмайлсан эцэг хан Тоорилын хамтаар Мэргидүүдийг дайлаар мордон Бөртэг жилийн дотор суллан авсан. Энэ дайралын дараа Мэргидүүд тарж бутарсан. Удалгүй Бөртэ Зүчи гэдэг хүү төрүүлсэн. [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Тэмүүжин] эцэг нь гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн ч энэ асуудал нь Зүчийн бүх амьдралын явцаөд босч ирсээр байсан.
Үүнээс болоод [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Тэмүүжин] түүний гэр бүл болон Мэргидүүдийн хооронд хүчтэй зөрчил үүссэн.
Дараагийн хорин жил [http://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BC%D2%AF%D2%AF%D0%B6%D0%B8%D0%BD Тэмүүжин] хэд хэдэн удаа дайрсан.
Тэмүүжин бусад Монгол овог аймгуудыг нэгтгэж байх үедээ 1206 онд Чингис хаан гэдэг цол авсан. Энэ үед Мэргидүүд бие даасан овог байхаа больж сарниж эхэлсэн.
Тэднээс амьд үлдсэн хэсгүүд нь Ойрд гэх мэтийн томоохон овог аймгуудад уусан үлдсэн нь Курсахд очин тэндээ шингэсэн. 1215-1218 онуудад Зүчи Сүбээдэй нар Тигта Бекисийн удмын удирдагч нарын удирдлага дор байсан үлдсэн хэсгийг бут цохин сүйрүүлсэн. Монголчууд Ханкалис болон Курсакуудтай зөрчилтэй байсан ч тэдэнд орогнох газар олгосон.
Чингис хаан Хулан гэдэг Мэргид хантантай байсан. Чингис хаан болон түүний хүү Хүлгэн нар 1236 онд Монголын хүч Рязань дах оросын суурин руу дайрах үед нас барсан. Монголчууд Болгар болон Валга руу дайрах үед Мэргидүүдийн биеийг 1236 онд Болгар Курсакийн ноёлсон газраас олж байжээ.
'''Сүүлчийн Мэргидүүд'''
Цөөн мэргидүүд монголчуудын дунд голлох байр суурьтай болсон. Тэднийг Монголын эзэнт гүрэн дэх Монголчууд хэмээн нэрлэдэг. 1248-1251 онд амьдарч байсан Гүег хаану хайртай хатан Огул Каймиши нь маш Мэргид байсан. Уламжлалт судлаач Баян ба түүний үеэл Тогт нар нь Хятадын Юань гүрэн болон Монголын агуу зөвлөхүүдийн туслагч байсан. Юань гхүрэн задран унасны дараа тэд хойд Юань овог аймаг болсон байжээ.
| |||