Мэргид: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б r2.7.1) (робот Нэмж байна: ko:메르키트족 |
No edit summary |
||
Мөр 1:
Ìýðãèä¿¿ä íü 12-ð çóóíû ¿åèéí ìîíãîëûí 5 òîì õàíëèãóóäûí íýã áàéñàí.
Ìýðãèä¿¿ä íü Ñýëýíãý ìºðíèé õºíäèé áîëîí Îðõîí ãîëûí äîîä õýñãýýð àìüäàð÷ áàéñàí. 20 æèëèéí òóðø óäààí õóãàöààíä òýìöýëäñýíèé ýöýñò òýä ÿëàãäàí òóõàéí ¿åä ×èíãèñ õààíû áàéãóóëñàí Èõ Ìîíãîë óëñàä íýãäýí îðñîí.
Ãóðâàí Ìýðãèä
Ìýðãèä¿¿ä íü Îðõîí ãîë áîëîí Ñýëýíãý ìºðíèé õºâººãººð îðøèí ñóóäàã 3 àéìãèéí íýãäýë áàéñàí.
• Îðõîí ãîëûí äîîä õýñãýýð Áóóð õýýðèéí îð÷èì àìüäàðäàã Óäóéä Ìýðãèä
• Îðõîí Ñýëýíãý ìºðíèé õîîðîíä Òàð ãýäýã ãàçàð àìüäàðäàã Óâàñ Ìýðãèä
• Ñýëýíãý ìºðíèé Õàðàæè-Õýýðèéí îð÷èì àìüäàðäàã Õààä Ìýðãèä¿¿ä.
Óãñààòíû ç¿éí õàìààðàë
Ìýðãèä¿¿äèéí óãñààòíû ç¿éí ãàðàë ¿¿ñýë íü çàðèìäàà ýðãýëçýýòýé áàéäàã. Òýäíèéã Ò¿ðýã áóþó Ìîíãîë, Íàéìàí, Õýðýéä, Êèäàí ãýõ ìýò ìîíãîë îâîã àéìãóóäòàé õàìðóóëàí ¿çýõèéí çýðýãöýý çàðèìäàà Ñèáèðü îð÷ìûí ×óê÷à, Ìàíæ, Ýâýí ãýõ ìýòèéí Òóíãóñ õ¿ì¿¿ñòýé õàìðóóëàí ¿çäýã.
×èíãèñ õààíòàé ¿¿ññýí çºð÷èë人í
Òýì¿¿æèíãèéí ýýæ Îëõîíóóä îâãîîñ ãàðàëòàé ª¿ë¿í 1153 îíû îð÷èì Ìýðãèä àéìãèéí óäèðäàã÷ Èõ ×èëýä¿òýé ñ¿é òàâñàí áàéñàí ÷ Òýì¿¿æèíãèéí ýöýã Åñçõýé ò¿¿íèéã ãýðòýý áàéõàä íü õóëãàéëàí àâ÷ ÿâñàí.
Õàðèóä íü 1181 îíû îð÷èì Òýì¿¿æèíãèéí øèíý ýõíýð áîëîõ Áºðòýã Îðõîí ãîëûí îð÷èì áàéðëàäàã ñóóöíààñ Ìýðãèä¿¿ä õóëãàéëàí àâ÷ ººðñäèéí íýãýí æàíæèíä ýõíýð áîëãîí ºãñºí. Òýì¿¿æèí ººðèéí òºðñºí àõ Æàìóõà áîëîí çàãàëìàéëñàí ýöýã Õýðýéäèéí õàí Òîîðèëûí õàìòààð Ìýðãèä¿¿äèéã äàéëààð ìîðäîí Áºðòýã æèëèéí äîòîð ñóëëàí àâñàí. Ýíý äàéðàëòûí äàðàà Ìýðãèä¿¿ä òàðæ áóòàðñàí. Óäàëã¿é Áºðòý Ç¿÷ ãýäýã õ¿¿ òºð¿¿ëñýí. Òýì¿¿æèí ýöýã íü ãýäãýý õ¿ëýýí çºâøººðñºí ÷ ýíý àñóóäàë íü Ç¿÷èéí á¿õ àìüäðàëûí ÿâöàä áîñ÷ èðñýýð áàéñàí. ¯¿íýýñ áîëîîä Òýì¿¿æèí ò¿¿íèé ãýð á¿ë áîëîí Ìýðãèä¿¿äèéí õîîðîíä õ¿÷òýé çºð÷èë ¿¿ñññýí. Äàðààãèéí õîðèí æèë Òýì¿¿æèí õýä õýäýí óäàà äàéðñàí.
Òýì¿¿æèí áóñàä Ìîíãîë îâîã àéìãóóäûã íýãòãýæ áàéõ ¿åäýý 1206 îíä ×èíãèñ Õààí ãýäýã öîë àâñàí. Ýíý ¿åä Ìýðãèä¿¿ä áèå äààñàí îâîã áàéõàà áîëüæ ñàðíèæ ýõýëñýí. Òýäíýýñ àìüä ¿ëäñýí õýñã¿¿ä íü Îéðä ãýõ ìýòèéí òîìîîõîí îâîã àéìãóóäàä óóñàí ¿ëäñýí íü Êóðñàõä î÷èí òýíäýý øèíãýñýí. 1215-1218 îíóóäàä Ç¿÷ Ñ¿áýýäýé íàð Òîãòà Áåêèñèéí óäìûí óäèðäàã÷ íàðûí óäèðäëàãà äîð áàéñàí ¿ëäñýí õýñãèéã áóò öîõèí ñ¿éð¿¿ëñýí. Ìîíãîë÷óóä Õàíêàëèñ áîëîí Êóðñàêóóäòàé çºð÷èëòýé áàéñàí ÷ òýäýíä îðîãíîõ ãºçºð îëãîñîí.×èíãèñ õààí Õóëàí ãýäýã ìýðãèä õàòàíòàé áàéñàí. ×èíãèñ õààí áîëîí ò¿¿íèé õ¿¿ Õ¿ëãýí íàð 1236 îíä Ìîíãîëûí õ¿÷ Ðÿçàíü äàõ îðîñûí ñóóðèí ðóó äàéðàõ ¿åä íàñ áàðñàí. Ìîíãîë÷óóä áîëãàð áîëîí Âîëãà ðóó äàéðàõ ¿åä Ìýðãèä¿¿äèéí áèåèéã 1236 îíä Áîëãàð Êóðñàêèéí íî¸ëñîí ãàçðààñ îëæ áàéæýý.
Ñ¿¿ë÷èéí Ìýðãèä¿¿ä
Öººí ìýðãèä¿¿ä ìîíãîë÷óóäûí äóíä ãîëëîõ áàéð ñóóðüòàé áîëñîí. Òýäíèéã Ìîíãîëûí ýçýíò ã¿ðýíã äýõ Ìîíãîë¸óóä õýìýýí íýðëýäýã. 1248-1251 îíä àòüäàð÷ áàéñàí ÿåã õààíû õàéðòàé õàòàí Îãóë Êàéìèøè íü ìàø Ìýðãèä áàéñàí. Óëàìæëàëò ñóäëàà÷ Áàÿí áà ò¿¿íèé ¿åýë Òîãò íàð íü Õÿòàäûí Þàíü ã¿ðýí áîëîí Ìîíãîëûí àãóó çºâëºõ¿¿äèéí òóñëàã÷ áàéñàí. Þàíü ã¿ðýí çàäðàí óíàñíû äàðàà òýä Õîéä Þàíü îâîã àéìàã áîëñîí áàéæýý.
| |||