Хэл: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
Мөр 4:
== Хүний хэл ==
=== Хэл шинжлэл ===
''Гол өгүүлэл: [[{{гол|Хэл шинжлэл]] ''}}
 
[[Хэл шинжлэл]](Linguistics) нь хүний хэлийг шинжлэх ухааны үүднээс тайлбарладаг [[Хүмүүнлэгийнхүмүүнлэгийн ухаан|хүмүүнлэгийн ухааны]]ы салбар шинжлэх ухаан юм. Хүн төрлөхтнийтөрөлхтний хэл, түүний гарал үүсэл, мөн чанар, үүрэг, түүнчлэн дэлхийн олон хэлний бүтэц, тогтолцоо, хөгжил, зүй тогтол, төрөл, хэв маягийг судалдаг шинжлэх ухааныг хэл шинжлэл гэнэ.
Хэл шинжлэлийн ухаан нь XIX зууны эхэн үеэс [[шинжлэх ухаан]] болон хөгжиж ирсэн гэж үзэж болно. Хэл шинжлэлийн ухааны хөгжлийн тоймыг авч үзвэл хэл шинжлэлийн судлах зүйл, судалгааны арга, салбар ухаан зэргийг тогтооход чиглэгдэж байв.
Line 13 ⟶ 14:
Хэл шинжлэлийг гурван үндсэн хэсэгт болгон үздэг.
 
1. #Хэл шинжлэлийн удиртгал
2. #Хэл шинжлэлийн түүх
 
3. #Ерөнхий хэл шинжлэл эдгээр болно.
2. Хэл шинжлэлийн түүх
 
3. Ерөнхий хэл шинжлэл эдгээр болно.
 
Хэл шинжлэлийн удиртгалын зорилго нь ерөнхий хэл шинжлэлийн үндсэн асуудлууд, хэл шинжлэлийн гол ойлголт, шинжилгээний арга болон нэр томьёо зэргийг судалдаг. Хэл шинжлэлийн түүхийн зорилго нь хэлний тухай сургаалын түүхэнд байсан эрдэм шинжилгээний олон дэг, чиглэл, дэлхий дахины нэрт хэлний шинжлэлтэн нарын бүтээл, орчин үеийн хэл шинжлэлд тэдний эзлэх байр зэргийг авч үздэг. Ерөнхий хэл шинжлэлийн зорилго нь орчин үеийн дэлхий дахины хэл шинжлэлийн гол асуудлуудтай танилцуулахад оршдог.
 
===Ангилал===
Хэлийг судалдаг шинжлэх ухаан бий болсноос хойш олон олон үзэл баримтлал бий болон нарийсан хөгжсөөр ирсэн бөгөөд тухайлбал хэл шинжлэл орчин үед дараах гурван чиглэлээр хөгжиж байна:
 
'''''1. ;Онолын хэл шинжлэл (Theoretical linguistics)
 
♦ Танин мэдэхүйн хэл шинжлэл (Cognitive linguistics)
 
♦ Үүсгүүр хэл шинжлэл (Generative linguistics)
 
♦ Авиалбар зүй (Phonology)
 
♦ Үг зүй (Morphology)
 
♦ Өгүүлбэр зүй (Syntax)
 
♦ Үгийн сан судлал (Lexis)
 
♦ Утга зүй (Semantics)
 
♦ Бодит хэл шинжлэл (Pragmatics)
 
'''2. Тодорхойлох хэл шинжлэл (Descriptive linguistics)
 
♦ Хүн судлалын хэл шинжлэл (Anthropological linguistics)
 
♦ Харьцуулсан хэл шинжлэл (Comparative linguistics)
 
♦ Үгийн гарал судлал (Etymology)
 
♦ Түүхэн хэл шинжлэл (Historical linguistics)
 
♦ Авиа зүй (Phonetics)
 
♦ Нийгэм хэл шинжлэл (Sociolinguistics)
 
'''3. Хавсарга хэл шинжлэл (Applied linguistics)
 
♦ Компьютер хэл шинжлэл (Computational linguistics)
 
♦ Шүүх эмнэлгийн хэл шинжлэл (Forensic linguistics)
 
♦ Хэл эзэмшихүй (Language acquisition)
 
♦ Хэлний үнэлгээ (Language assessment)
 
♦ Хэлний хөгжил (Language development)
 
♦ Хэлний боловсрол (Language education)
 
♦ Хэл шинжлэлийн хүн судлал (Linguistic anthropology)
 
*Танин Мэдрэлмэдэхүйн хэл шинжлэл (NeurolinguisticsCognitive linguistics)
*Үүсгүүр хэл шинжлэл (Generative linguistics)
*Авиалбар зүй (Phonology)
*Үг зүй (Morphology)
*Өгүүлбэр зүй (Syntax)
*Үгийн сан судлал (Lexis)
*Утга зүй (Semantics)
*Бодит хэл шинжлэл (Pragmatics)
 
♦ Сэтгэц;Тодорхойлох хэл шинжлэл (PsycholinguisticsDescriptive linguistics)
*Хүн судлалын хэл шинжлэл (Anthropological linguistics)
'''2. Тодорхойлох*Харьцуулсан хэл шинжлэл (DescriptiveComparative linguistics)
*Үгийн гарал судлал (Etymology)
♦ Харьцуулсан*Түүхэн хэл шинжлэл (ComparativeHistorical linguistics)
*Авиа зүй (Phonetics)
*Нийгэм хэл шинжлэл (Sociolinguistics)
 
♦ Танин мэдэхүйн;Хавсарга хэл шинжлэл (CognitiveApplied linguistics)
♦ Найруулга зүй (Stylistics) [Linguistics]
♦ Түүхэн*Компьютер хэл шинжлэл (HistoricalComputational linguistics)
'''3.*Шүүх Хавсаргаэмнэлгийн хэл шинжлэл (AppliedForensic linguistics)
*Хэл эзэмшихүй (Language acquisition)
*Хэлний үнэлгээ (Language assessment)
*Хэлний хөгжил (Language development)
*Хэлний боловсрол (Language education)
*Хэл шинжлэлийн хүн судлал (Linguistic anthropology)
*Мэдрэл хэл шинжлэл (Neurolinguistics)
*Сэтгэц хэл шинжлэл (Psycholinguistics)
*Найруулга зүй (Stylistics) [Linguistics]
 
Болжмор 14:11, 10 Аравдугаар сар 2011 (UTC)
 
=== Хэлний ангилал ===