Дэлхийн долоон гайхамшиг: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б 202.126.91.246 (яриа)-н хийсэн засваруудыг Xqbot-ий хийсэн сүүлийн засварт буцаан шилжүүллээ. |
|||
Мөр 3:
__TOC__
== Эртний дэлхийн 7 гайхамшиг ==
Түүхч [[Геродот]] /МЭӨ484 – 425/, эрдэмтэн [[Кирене]]гийн [[Каллимакус]] /МЭӨ 305-204 он орчим/ эртний үеийн “7 гайхамшиг”-ийн жагсаалт хийсэн нь [[Александрия]] хотын музейд хадгалагддаг байсан тухай бичигдсэн байдаг ч өнөө үед уг бичээсүүд хадгалагдаж үлдээгүй байна. МЭӨ 140 оны үед [[Сидоны Антипатер]] энэхүү гайхамшигуудын жагсаалтыг эмхлэн нэгтгэж, байгууламжуудын бүтцийг тайлбарласан яруу найраг тууривжээ.
''“...Би хос дугуйт тулааны морин тэрэг явж болохуйц зам бүхий Вавилоны өргөн хэрэм, дүүжинт цэцэрлэг, Олимп уулын Зевс, Родосын Гелиос, агуу Пирамидууд, Мауссолосын бунханг нүдээрээ үзсэн боловч тэдгээрийн аль нь ч үүлсийн дээр сүндэрлэх Артемисийн сүмийн гуа үзэсгэлэнг үл гүйцэх билээ...”''
'''Антипатер, Грекийн утга зохиолын цоморлиг, IX.58'''
VI зууны сүүлч үеэр инженер [[Византийн Фило]] хүснэгтээр зохион гаргажээ.
{| class="wikitable"
|-
! Гайхамшиг
! Баригдсан үе
! Байгуулагчид
! Онцлог
! Үгүй болсон үе
! Устгагдсан шалтгаан
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Хеопсын буюу Хуфугийн пирамид|Гизагийн аугаа Пирамид]]
| МЭӨ 2650-2500
| [[Эртний Египет|Египет]]үүд
| Эртний [[Египетийн 4 дэх эзэнт улс]]ын [[Хуфу|Фараон Хуфу]]гийн шарил хадгалах байгууламж.
| өнөөдөр оршин буй
| -
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Семирамисийн дүүжинт цэцэрлэг|Вавилоны дүүжинт цэцэрлэг]]
| МЭӨ 600
| [[Вавилон]]чууд
| [[Диодориус]]ийн тодорхойлсноор олон түвшин бүхий цэцэрлэгийн нийт өндөр 22 метр орчим байсан ба ус түгээх механик системтэй байсан. Олон тооны гоёмсог цэцэгс, моддыг шатлуулан тарьсан байжээ.
| МЭӨ I зууны дараа
| [[Газар хөдлөлт]]
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Олимп дахь Зевсийн хөшөө]]
| МЭӨ 435
| [[Эртний Грек|Грек]]чүүд
| 12 м өндөр бурхан, түүнийг байрлуулсан сүмийн барилгын архитектур
| V-VI зуунд
| мэдэгдээгүй, газар хөдлөлт, түймэрт устсан.
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Артемисийн сүм|Эфес дэх Артемисийн сүм]]
| МЭӨ 550
| [[Лиди]]чүүд, [[Ахэймид эзэнт улс|Персүүд]], [[Эртний Грек|Грек]]
| Грекийн домгийн дарь эх Артемист зориулан барьж байгуулахад 120 жил зарцуулсан. '''Геростратус''' гэгч хүн алдар нэртэй болохын тулд уг сүмийг шатаасан.
| МЭӨ 356
| шатаагдсан
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Мауссолос хааны бунхан|Галикарнассын Бодрум бунхан]]
| МЭӨ 351
| [[Cелевкидийн эзэнт улс|Перс]], [[Эртний Грек|Грек]]
|Oйролцоогоор 45 метр өндөр, 4 тал бүхий гоёл чимэглэл бүхий барилга. ''Мавзолей'' нь уг хааны нэрээс бий болсон..
| 1494 онд
| Газар хөдлөлтөд гэмтсэн ба Европынхон [[Загалмайтны аян дайн]]ы үед нураасан.
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Родос арлын Гелиосын хөшөө]]
| МЭӨ 292-280
| [[Эртний Грек|Грек]]чүүд
| Грекийн домгийн бурхан Гелиосын аварга хөшөө бөгөөд [[Нью Йорк]]ийн [[Эрх чөлөөний хөшөө]]ний 3/4-тай дүйцэхүйц том байжээ.
| МЭӨ 224
| [[Газар хөдлөлт]]
|- style="vertical-align: middle;"
| [[Александрын гэрэлт цамхаг]]
| МЭӨ III зуун
| [[Птолемейн Египет|Грек]]
| Oйролцоогоор 115-135 метр өндөр байсан нь олон зууны турш хүн төрөлхтний байгуулсан хөмгийн өндөр барилга байсан юм.
| 1303-1480 он
| [[Газар хөдлөлт]]
|}
Грекчүүд энэхүү зүйлсийг гайхамшиг гэхээсээ илүү заавал үзэх ёстой байгууламжууд гэж тооцдог байжээ.
Антипатерын өөрийнх нь зохиосон гайхамшигуудын жагсаалтад Александрын гэрэлт цамхаг ороогүй байдаг бөгөөд түүний оронд Вавилоны [[Иштар хаалга]] дурдагдсан байдаг. Гэвч VI зуунаас хойш энэ нь хасагдсан байна. Эдгээр байгууламжуудаас Гизагийн Пирамид л устаж үгүй бололгүйгээр өнөөг хүрсэн билээ. Дүүжинт цэцэрлэг оршин байсан эсэх нь тодорхойгүй байдаг. Харин бусад 5 бүтээл оршин байсан гэдгийг хүлээн зөвшөөрдөг. Артемисийн сүм болон Зевсийн хөшөө нь түймэрт үрэгдсэн бол Александрийн гэрэлт цамхаг, Колоссус, Мауссолосын бунхан нь газар хөдлөлтөд эвдрэн үгүй болжээ. Мауссолосын бунхан, Артемисийн сүмийн загвар [[Лондон]]ы [[Британийн музей]]д байдаг.
== Дэлгэрэнгүй мэдээлэл ==
| |||