Сэмюэл Морзе: Засвар хоорондын ялгаа

[[1812]] онд эхэлсэн Их Британи болон Нэгдсэн улсын дайныг жигшин, эрс эсэргүүцэгч анти-үзэлтнүүдийн эгнээнд холбоотон орны удирдагч [[Наполеон I Бонапарт|Наполеоны]] ардчилсан үзэл санааны баримтлалыг туйлын их дэмжиж, Морзе эх оронч үзлээр тэмцэж байв. Энэ ч утгаараа тэр «Геркулесийн мөхөл» бүтээлээ [[1813]] онд Лондон дахь Вангийн уран зургийн хүрээлэнд дэлгэн тавьж ихэд шагшигдсан байв.

 

[[1815]] онд эх орондоо эргэн ирсэн Морзийг английн уран зураачдын төлөөлөл хэмээн тооцох болов. Энэ үеээс эхлэн арав гаруй жилийн турш хэсүүчлэн явж хүний хөрөг зурах, уран зураг зурах зэргээр амьдралаа залгуулдаг байжээ. Морзе Бүгд найрамдах намаас сонгогдсон Америкийн хоёр дахь ерөнхийлөгч [[Жон Адамс]]ын хөргийг [[1816]] онд зурсан нь сайшаалыг авчирсан бөгөөд түүнээс улбаалан олон олон шилдэг бүтээлүүдийг туурвисан байх юм.

 

 

[[Уильям Куук]] болон профессор [[Чарльз Уитстон]] нарын хичээл зүтгэлээр [[Вильгельм Вебер]], [[Карл Фридрих Гаусс|Карл Гаусс]] хоёр [[1833]] онд цахилгаан соронзон холбооны хэрэгслийг бүтээж Морзоос түрүүнд арилжааны салбарт нэвтрүүлсэн түүхтэй. Түүнээс хойш Морзе цахилгаан холбооны хэрэгсэл бүтээхээр хэд хэдэн удаа оролдсон ч [[1837]] оны тавдугаар сард Куук болон Уитстон нар анхны цахилгаан холбооны хэрэгсэл бүтээсэн гэсэн эрхийг авсанаар [[1836]] оноос бэлтгэж эхэлсэн цахилгаан мэдээний цагаан толгойг гүйцээх ажилдаа орсон юм. Нэг жилийн дараа тэр «Морз үсгээс» бүтсэн мэдээлэл дамжуулах хэмнэлт цагаан толгойг зохиож өдгөө цахилгаан холбооны хамгийн түгээмэл хэл болсон билээ.

 

Одоо түүнд өөрийн бүтээлээ ажил хэрэг болгоход санхүүгийн дэмжлэг хэрэгтэй болж үлдэв. Цахилгаан утас татаж түүгээрээ мэдээллийг Морзийн үсгээр дамжуулахад зардал их гарах байлаа. Санхүүгийн асуудлаас шалтгаалан цахилгаан холбооны түүхэн ажил нь хойш тавигдсаар байсан бөгөөд энэ хугацаанд [[Англи]], [[Франц]], [[Орос]] зэрэг орнуудаар явж түнш олохоор хөөцөлдөж байв. Хөрөнгө, дэмжлэгийн асуудлыг сая нэг Америкийн конгрессийн гишүүдээр дэмжүүлэн батлуулж, [[Вашингтон]]оос [[Мэрилэнд]] мужийн Балтимор хот хүртэлх 61 [[Километр|км]] урт холбооны шугам татахаар засгийн газраас 30000 [[Америк доллаар|доллар]] гаргуулан эхүүлсэн<ref name=Stover>

{{cite book |first=John F. |last=Stover |title=History of the Baltimore and Ohio Railroad |location=[[West Lafayette, Indiana]] |publisher=[[Purdue University Press]] |year=1987 (|isbn=0-911198-81-4) |pages=59–60}}</ref> ажил нь [[1843]] оноос [[1844]] оны тавдугаар сарын 24-нийг хүртэл үргэлжлэв. Цахилгаан холбооны шугамын нээлтийг Морзе өөрийн зохиосон Морз үсгээрээ «What hath God wrought» буюу «Бурхан таалсан учир» гэсэн мөрийг дамжуулан баяр ёслолтойгоор нээж байв.

 

[[1851]] онд түүний зохиосон [[Морз]] үсгийг [[Европ]]ын цахилгаан холбооны хэрэгслийн стандарт хэл болгож Англиас бусад Европын орнуудад хэрэглэх болжээ.<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Franklin and his Electric Kite-Prosecution and Progress of Electrical researches—Historical Sketch of the Electric Telegraph—Claims of Morse and others—Uses of Electricity—Telegraphic Statistics. |url= |quote=It was in the month of June, 1752, a century ago, that Franklin made his celebrated experiment with the Electric Kite, by means of which he demonstrated the identity of electricity and lightning. |publisher=[[New York Times]] |date=November 11, 1852, Wednesday |accessdate=2007-07-21 }}</ref> Европын орнуудын харилцаа холбооны салбарт түүний бүтээл үр дүнгээ мэдэгдэхүйц өгч байсан гэдэг нь [[1858]] онд түүнд [[Франц]], [[Австри]], [[Белги]], [[Нидерланд]], [[Пьемонт]], [[Орос]], [[Швед]], [[Тоскана]], [[Турк]] зэрэг орнуудаас олгосон 400000 [[Франк|франкын]] мөнгөн шагналаас харагдаж болох юм.

 

[[1872]] оны дөрөвдүгээр сарын 2-нд 81 насандаа уушигны үрэвсэлээр нас нөгчжээ.<ref>

[[mr:सॅम्युएल मॉर्स]]

[[ms:Samuel Morse]]

[[nl:Samuel Morse]]

[[nn:Samuel Morse]]