Дархан-Уул аймаг: Засвар хоорондын ялгаа

'''Дархан-Уул | Дархан '''аймаг нь хуучнаар Дархан хот юм. Нийслэл Улаанбаатарын дараа хоёрдох том хот гэгддэг.

Дархан хотын анхны суурийн чулууг “Бурхантын хєндий”хөндий”-д 1961 оны 10-р сарын 17 нд тавьсан нь Монгол улсын 2 дахь томоохон хот болох эхлэл тавигдсан юм. Дархан хотыг хуучин социалист орнууд болох ЗєвлєлтЗөвлөлт Холбоот Орос улс, Болгар, Польш, Унгар, Чех, Герман зэрэг улсуудын техник, эдийн засгийн тусламжтайгаар байгуулан хєгжїїлсэнхөгжїүлсэн. Дархан хот нь Орхон , Сэлэнгийн сав газрын бїсэдбүсэд багтдаг. Хараа голын эрэг Бурхантын хєндийдхөндийд оршдог бєгєєдбөгөөд далайн тєвшнєєстөвшнөөс дээш 700 м-ийн єндєртөндөрт байрласан ба 327.5 мянган га газар нутагтай, эрс тэс уур амьсгалтай.Улсын Их Хурлын 1994 оны 32 тоот тогтоолоор Дархан хотыг Дархан-Уул аймаг болгон зохион байгуулсан ба Засаг захиргааны нэгжийн хувьд 4 сумтай, 24 багтай. Дархан-Уул аймаг нь Сэлэнгэ , ТєвТөв аймгийн сумуудтай хил залгаа оршдог. Дархан-Уул аймаг нь 90.4 мянган хїнхүн амтай, нийт хїнхүн амын 66.3 хувийг 35 хїртэлххүртэлх насны залуус эзэлдэг ба нийт єрхийнөрхийн 67.5 хувь нь тохилог орон сууцанд амьдардаг.

Манай аймагт ТИС, ХААИС, Техникийн коллеж, Анагаах ухааны коллеж зэрэг хувийн болон улсын 10 гаруй Их, дээд сургууль , УГТСЭШХ, Удирдлагын ХєгжлийнХөгжлийн Институт, Бизнес хєгжилхөгжил, Монгол гэр бїлбүл зэрэг сургалтын тєвїїдтөвүүд сургалт эрдэм шинжилгээний байгууллага ажиллаж тэдгээрт 460 гаруй эрдэмтэн багш нар ажиллаж, 5200 гаруй оюутан сурагчид суралцаж байна. МєнМөн аймгийн хэмжээнд 25 ЕБС, 14 цэцэрлэг, Монгол Туркийн хамтарсан сургууль, Хан-Уул дээд сургуулийн харъяа 10 жилийн сургууль, Монгол-Германы хамтарсан сургууль, хїїхдийгхүүхдийг эрт хєгжїїлэххөгжүүлэх тусгай сургууль ажиллан тэдгээрт 21 мянган хїїхэдхүүхэд суралцаж, Орос, Англи, Герман, Турк, Япон хэлийг гадаадын мэргэжилтэн багш нараар хичээл заалгаж байна.

Дархан-Уул аймгийн тєвтөв болон харъяа сумдуудад нийт 550 ортой эмнэлэг, урьдчилан сэргийлэх зориулалттай эрїїлэрүүл мэндийн 2 томоохон тєвтөв ажиллаж, тэдгээрт 250 гаруй их эмч ажиладаг. Тус аймаг нь зам, тээвэр, харилцаа холбоо, цахилгаан, дулааны эрчим хїчхүч зэрэг дэд бїтцийнбүтцийн салбарууд сайн хєгжсєнхөгжсөн їйлдвэрлэлүйлдвэрлэл, соёл боловсрол, ШУ-ны томоохон тєвтөв учраас гадаад орнуудын муж, хот, компани, хувь хїмїїстэйхүмүүстэй харилцаагаа єргєжїїлэнөргөжүүлэн хєгжїїлжхөгжүүлж хамтран ажиллах хамгийн таатай нєхцєлнөхцөл бїрдсэнбүрдсэн аймаг юм. Одоогоор: ХБНГУ-ын Цайтц, БНУУ-ын Капошвар, Буриад улсын Улан-Їдэүдэ, Беларусь улсын Витабск, БНХАУ-ын Же-Жань, Дани улсын Хилероид хотуудтай шууд харилцаатай ажилладаг ба ОУБ-ууд (ДЭМБ,ТАСИС, НЇБХХГНүБХХГ), Монгол улсад суугаа зарим орны ЭСЯ-ууд /АНУ, ХБНГУ, Англи, Япон улсуудын ЭСЯ/ , / АНУ–ын “Энх тайвны корпус”, Английн “Сайн дурын алба”, ”Хїїхдийг”Хүүхдийг ивээх сан”, Японы ”Жайка”/ болон гадаадын хїмїїнлэгийнхүмүүнлэгийн байгууллагууд “Энхтайваны салхи”, ”Ертєнцийг”Ертөнцийг єєрчилье”өөрчилье”,”Мандах нар” зэрэг ОУБ-тай хамтран нийгмийн салбарт идэвхтэй їйлүйл ажиллагаа явуулж байна.Цаашид гадаад харилцааг улам єргєжїїлжөргөжүүлж, хамтын ажиллагааны їрүр нєлєєгнөлөөг нэмэгдїїлэхнэмэгдүүлэх зорилт тавин ажиллаж байна.

Манай аймаг нь Монгол улсын газар тариалангийн тєвтөв бїсэдбүсэд оршдог учраас хєдєєхөдөө аж ахуйн нийт бїтээгдэхїїндбүтээгдэхүүнд газар тариалан голлодог бєгєєдбөгөөд газар тариалангийн аж ахуйнууд шинжлэх ухааны баазтайгаа ойрхон байрлаж , тїїнтэйтүүнтэй хамтран ажилладагаараа бусад аймгуудаас давуутай юм. Аймгийн хєдєєхөдөө аж ахуйн їйлдвэрлэлүйлдвэрлэл нь хїнхүн амын мах махан бїтээгдэхїїнийбүтээгдэхүүний хэрэгцээний 30.0 гаруй, сїїсүү сїїнсүүн бїтээгдэхїїнийбүтээгдэхүүний 90.0 орчим, гурил гурилан бїтээгдэхїїнийбүтээгдэхүүний 70.0 гаруй хувийг, тємстөмс, хїнснийхүнсний ногооны хэрэгцээг єєрийнөөрийн їйлдвэрлэлээрүйлдвэрлэлээр бїрэнбүрэн хангаж байгаа стратегийн ач холбогдол бїхийбүхий салбарын нэг юм.Дархан-Уул аймгийн хэмжээнд єнєєдрийнөнөөдрийн байдлаар 100 гаруй аж ахуйн нэгж, 12.0 мянга гаруй єрхөрх 37.0 мянган га орчим эргэлтийн талбайд тариалангийн їйлүйл ажиллагаа эрхэлж байна.Аймгийн эдийн засагт мал аж ахуйн їйлдвэрлэлүйлдвэрлэл бага хувийг эзэлдэгч 3.0 мянган єрхөрх, 40 гаруй аж ахуйн нэгжид 130.0 гаруй толгой малыг єсгєжөсгөж байна.Одоогийн байдлаар тус аймагт 21 їїлдэрүүлдэр, омог, хэвшлийн 28.0 мянган толгой малыг їржлийнүржлийн сайжруулагчаар ашиглаж байгаа нь нийт малын 18.0 орчим хувийг эзэлж байна. Дархан хот нь байгалийн баялагтаа тїшиглэнтүшиглэн барилгын матералын їйлдвэрлэлийгүйлдвэрлэлийг тїлхїїтүлхүү хєгжїїлжхөгжүүлж, Цемент, Силикат, ”Байшин їйлдвэрлэхүйлдвэрлэх комбинат”, ”Керамзит”, ”Эрдэс хєвєн”хөвөн”, ” ТємєрТөмөр бетоны” їйлдвэрүйлдвэр “Хїнсний“Хүнсний їйлдвэр”үйлдвэр”, ”Нэхий Эдлэлийн Їйлдвэр”үйлдвэр” ”Мах комбинат”, ”Хар тємєрлєгийнтөмөрлөгийн їйлдвэр”үйлдвэр” зэрэг олон їйлдвэрїїдтэйүйлдвэрүүдтэй. Манай аймаг нь барилгийн материалийн болон нїїрснүүрс,алт, тємрийнтөмрийн хїдрийнхүдрийн арвин их нєєцтэйнөөцтэй аймаг юм.

Дархан-Уул аймагт жижиг дунд, їйлдвэрлэлүйлдвэрлэл, їйлчилгээгүйлчилгээг эрчимтэй хєгжїїлжхөгжүүлж байна. Хувийн хєрєнгєхөрөнгө оруулалтаар оёдол, архи спиртийн їйлдвэрүйлдвэр, талх нарийн боов, мах махан бїтээгдэхїїнбүтээгдэхүүн зэрэг жижиг дунд їйлдвэрїїдүйлдвэрүүд болон Банк, Банк бус санхїїгийнсанхүүгийн байгууллага,хадгаламж зээлийн хоршоо зэрэг аж ахуйн байгууллагууд їйлүйл ажиллагаагаа явуулж байна. Тухайлбал: Номин худалдааны тєвтөв, їйлчилгээнийүйлчилгээний 1,2 одын зэрэгтэй Дархан буудал, Киви, Єртєєчинөртөөчин зэрэг зочид буудалууд, мах махан бїтээгдэхїїнээрбүтээгдэхүүнээр “Мах экспо”, “Гангууш”, Талх нарийн боовны чиглэлээр “Дархан дээжис”, архи спиртний їйлдвэрлэлээрүйлдвэрлэлээр “Дамон Трейд” мєнмөн 11 арилжааны банк, 4 банк бус санхїїгийнсанхүүгийн байгууллага,12 хадгаламж зээлийн хоршоо гэх мэт жижиг дунд їйлдвэрлэлүйлдвэрлэл эрчимтэй хєгжижхөгжиж,аймгийн хэмжээнд нийтдээ 6 улсын їйлдвэрүйлдвэр, 27 ХК,902 ХХК,112 хоршоо,192 нєхєрлєлнөхөрлөл,100 ЗБН,92 ББН їйлүйл ажиллагаа явуулж байна.

Дархан уул аймгаас олон алдартнууд Їїндүүнд: Олимпийн хїрэлхүрэл медалт 1, Дэлхийн аварга 6, 1, Ази тивийн аварга 8, Монгол Улсын ХєдєлмєрийнХөдөлмөрийн Баатар 16, МУГ 37, ТєрийнТөрийн соёрхолт 5, ОХУ клубуудын гавьяат зэрэг урлаг спорт хєдєлмєрийнхөдөлмөрийн олон арван алдарнууд байна.

МєнМөн ЇЭХүЭХ, ЭмэгтэйчїїдийнЭмэгтэйчүүдийн холбоо, АОЭЗ, Ахмадын хороо, ХАЇТанхимХАүТанхим, УЗхороо зэрэг олон ТББайгууллагууд їйлүйл ажиллагаа явуулж байна

Дархан-Уул аймагт орчин їеийнүеийн технологи, техникээр бїрэнбүрэн тоноглогдсон Мобиком, Скайтел компаниудын салбарууд їїрэнүүрэн телефон болон миком компани интернетийн їйлчилгээүйлчилгээ явуулдаг байна.МєнМөн DBS, ЛХА телевизїїдээртелевизүүдээр 24 цагийн турш дотоод гадаадын сувгуудыг їзэхүзэх боломжоор бїрэнбүрэн хангадаг.