Content deleted Content added
|
|
|
'''Жангар''' бол [[Монгол]]ын ардын аман зохиолын нэг бөгөөд [[Гэсэр]], [[Монголын нууц товчоо]] зохиолуудын хамт Монголчуудын эртний аман зохиолын гурван оргил гэж нэрлэгддэг. 1924 оноос Оросын Б.Я.Владимирцов тэргүүтэй эрдэмтэд Монголын ардын аман зохиолын нэгэн төрөл болох [[тууль|туулиудыг]] судалж, бичиж тэмдэглэх судалгааны ажлыг эхлүүлсэн бөгөөд Монголчуудын олон овог ястны дунд Жангарын тууль түгээмэл тархахдаа аль нэг бүлэг нь олон хувилбараар тархсаныг олж илрүүлжээ. [[Шинжлэх Ухааны Академи|ШУА]] Монгол нутгаас олдсон Жангар туулийн олон бүлгийн аман хувилбарыг цуглуулж хоёр удаа эмхтгэн гаргасан бөгөөд 1963 онд эрдэмтэн багш Т.Дүгэрсүрэн Жангар туулийн 13 бүлгийг [[халимаг хэл]]нээс орчуулан олны хүртээл болгосныг 2000 онд түүний үр хүүхдүүд нь 26 бүлэг болгон хэвлүүлсэн байдаг. Жангарын бүлгүүдийг бүрэн олж цуглуулах, сонгомол эх бүтээх эхийг тавьсан хүн бол эрдэмтэн зохиолч [[Цэндийн Дамдинсүрэн|Ц.Дамдинсүрэн]] юм. Монгол судлалын нэрт эрдэмтэн [[Бямбын Ринчен|Б.Ринчен]] өөрийн шавь [[Тангадын Галсан|Т.Галсанд]] Жангар туулийг эмхтгэн Монгол Жангарын сонгомол эхийг бэлтгэх даалгавар өгснийг удам дамжсан туульч өөлд Тангадын хүү биелүүлж, 2006 онд Монгол Жангар хөлгөн их судрын хоёр ботийг Монгол түмэндээ өргөн барьсан. Жангар бол улс төр, шашин, Монголын ахуй амьдрал, түүх зэрэг бүхий л шинжлэх ухааныг өөртөө багтаасан [[яруу найраг]] хэлбэрээр бичигдсэн өв соёлын агуу бүтээл мөн.
'''Жангар''' бол Ìîíãîëûí ардын аман зохиолын нэг бөгөөд '''Гэсэр''', '''Монголын нууц товчоо''' зохиолуудын хамт Монголчуудын эртний аман зохиолын гурван оргил гэж нэрлэгддэг. 1924 îíîîñ îðîñûí Á.ß.Âëàäèìèðöîâ òýðã¿¿òýé ýðäýìòýä ìîíãîëûí àðäûí àìàí çîõèîëûí íýãýí òºðºë áîëîõ òóóëèóäûã ñóäàëæ, áè÷èæ òýìäýãëýõ ñóäàëãààíû àæëûã ýõë¿¿ëñýí áºãººä ìîíãîë÷óóäûí îëîí îâîã ÿñòíû äóíä Æàíãàðûí òóóëü ò¿ãýýìýë òàðõàõäàà àëü íýã áºëºã íü îëîí õóâèëáàðààð òàðõñàíûã îëæ èëð¿¿ëæýý. ØÓÀ- ààñ ìîíãîë íóòãààñ îëäñîí Æàíãàð òóóëèéí îëîí á¿ëãèéí àìàí õóâèëáàðûã öóãëóóëæ õî¸ð óäàà ýìõòãýí ãàðãàñàí áºãººä 1963 îíä ýðäýìòýí áàãø Ò. Ä¿ãýðñ¿ðýí Æàíãàð òóóëèéí 13 á¿ëãèéã õàëèìàã õýëíýýñ îð÷óóëàí îëíû õ¿ðòýýë áîëãîñíûã 2000 îíä ò¿¿íèé ¿ð õ¿¿õä¿¿ä íü 26 á¿ëýã áîëãîí õýâë¿¿ëñýí áàéäàã. Æàíãàðûí áºëã¿¿äèéã á¿ðýí îëæ öóãëóóëàõ,ñîíãîìîë ýõ á¿òýýõ ýõèéã òàâüñàí õ¿í áîë ýðäýìòýí çîõèîë÷ Ö.Äàìäèíñ¿ðýí ãóàé þì. Ìîíãîë ñóäëàëûí íýðò ýðäýìòýí Á.Ðèí÷åí ãóàé ººðèéí øàâü Òàíãàäûí Ãàëñàíä Æàíãàð òóóëèéã ýìõòãýí Ìîíãîë Æàíãàðûí ñîíãîìîë ýõèéã áýëòãýõ äààëãàâàð ºãñíèéã óäàì äàìæñàí òóóëü÷ ººëä Òàíãàäûí õ¿¿ áèåë¿¿ëæ, 2006 îíä Ìîíãîë Æàíãàð õºëãºí èõ ñóäðûí õî¸ð áîòèéã ìîíãîë ò¿ìýíäýý ºðãºí áàðüñàí. Æàíãàð áîë óëñ òºð, øàøèí, ìîíãîëûí àõóé àìüäðàë, ò¿¿õ çýðýã á¿õèé ë øèíæëýõ óõààíûã ººðòºº áàãòààñàí ÿðóó íàéðàã õýëáýðýýð áè÷èãäñýí ºâ ñî¸ëûí àãóó á¿òýýë ìºí. Æàíãàðûí Áóìáûí îðîí ÿàõûí àðãàã¿é Ìîíãîë óëñ ãýäãèéã òóóëüä ä¿ðñýëñíýýñ áîëîí áóìáà ãýõ ¿ãíýýñ íýâò ìýäðýãääýã. Áóìáàëàõ, áóìáàãàð ãýõ ¿ãèéí óòãûã àâààä ¿çñýí ÷ ìîíãîë ãýðèéí õýëáýðèéã ñàíàãäóóëäàã òóë ìîíãîëîîñ ººð ÿìàð óëñ ãýð øèã áóìáàòàé áèëýý äýý õýìýýí áîäîãääîã. Æàíãàðûí "Óðò öàãààí ìàíãàñûã äîðîéòóóëñàí áºëºã"-èéí óðò öàãààí ãýõ óòãûã îëîõäîî òóõàéí öàã ¿åä ÿìàð ç¿éë óðò öàãààí áàéæ áîëîõ âý õýìýýí ¿çâýë öàãààí õýðìèéã õýëæýý õýìýýí áºëºã äîòîðõè àãóóëãûã óíøâàë ìàíæèéí äàðëàëûí ¿åèéí ò¿¿õòýé òîõèð÷ áàéäàã. Ýíý ìýò÷èëýí áºëºã áºëã¿¿äýýð æàãñààí ¿çýõýä Æàíãàð íü Ìîíãîë óëñûí àíõ áóþó òóóëæ ºíãºð¿¿ëñýí ò¿¿õ, ýíõ áóþó îäîî öàãèéí áàéäàë, ìºíõ áóþó - èðýýä¿é öàãèéí áàéäëûã ãóðâàí öàã äýýð èëýðõèéëýí ãàðãàæ, õîé÷ ¿å áèäýíäýý çîðèóäààð ¿ëäýýñýí ýðäìèéí èõ ò¿ëõ¿¿ð þì.[[Тусгай:Contributions/180.235.166.178|180.235.166.178]] 03:24, 8 Аравдугаар сар 2010 (UTC)
{{stub}}
[[Ангилал:Монголын утга зохиол]]
|
