Сонгодог механик: Засвар хоорондын ялгаа

'''Сонгодог механик''' (үүний салбар болох '''Ньютоны механиктай''' гол төлөв андуурдаг) нь макро түвшинд агаарт хөөрч буй биеээс эхлэн машины эд анги, мөн сансарын биес тухайлбал [[сансарын хөлөг]], [[гариг]], [[од]], [[Галактик|галактикуудын]] хөдөлгөөнийг тодорхойлдог физикийн онол юм. Энэ хязгаарт (гэрлийн хурдаас олон дахин бага) үр дүн нь нарийвчлал сайтай байдаг ба '''сонгодог механик''' нь [[шинжлэх ухаан]] болон [[Технологи|технологийн]] хамгийн хуучин бас том сэдэвүүдийн нэг юм.

 

Энд сонгодог механикийн үндсэн ойлголтуудыг авч үзэх болно. Бодит дэлхийн биесийн хялбарчилсан загвар болох, хэлбэр хэмжээг нь үл тооцож болох [[Материал цэг|материал цэгийг]] авч үздэг. Материал цэгийн хөдөлгөөнийг түүний [[байрлал]], [[масс]] мөн түүнд үйлчилж буй [[хүч]] зэрэг цөөн хэдэн [[Хувьсагч|хувьсагчаар]] тодорхойлдог. Эдгээр хувьсагчидыг нэг бүрчлэн авч үзэх болно.

 

 

{|class="wikitable" align="right" border="1"

|-

Материал цэгийн ''шилжилт'' болон эсвэл ''байрлалыг'' [[Орон зай|орон зайд]] хатуу бэхлэгдсэн тоололын эх '''О'''-той харьцуулан тодорхойлдог. Ихэвчлэн тоололын эх нь координатын систем дээр байрласан координатын системийг үүнд ашигладаг. Цэгийн байрлалыг '''О'''-гоос цэг хүртэлх '''r''' [[Вектор|вектороор]] илэрхийлдэг. Материал цэг нь тоололын эх '''О'''-той харьцуулахад хөдөлгөөнгүй байх албагүй бөгөөд түүний байрлал '''r''' вектор нь сонгон авсан тоололын эхээс тоолж эхэлсэн [[Цаг хугацаа|хугацаа]] ''t''-ээс хамаарсан функц байдаг. Эйнштэйний харьцангуйн онолоос өмнө ([[Галилэйн харьцангуй онол]] гэгддэг байсан) хугацааг абсолют нэгэн төрөл гэж үздэг байсан бөгөөд тухайлбал аливаа хоёр үзэгдлийн хоорондын үргэлжлэх хугацаа бүх ажиглагчид ижилхэн гэсэн үг юм. [[Абсолют хугацаа|Абсолют хугацаанаас]] гадна сонгодог механик дахь орон зайн огторгуйн шинж чанарыг [[Евклидийн геометр|Евклидийн геометрээр]] тодорхойлдог.<ref>[http://ocw.mit.edu/NR/rdonlyres/Physics/8-01Physics-IFall2003/B4144452-A6DE-464D-A0FA-D4D057AA9222/0/binder1.pdf MIT physics 8.01 lecture notes (page 12)] (PDF)</ref>

 

''[[Хурд]]'' буюу байрлалын хугацаанаас хамаарсан [[Интеграл ба дифференциал тоолол|өөрчлөлтийн харьцааг]] байрлалаас хугацаагаар авсан нэгдүгээр эрэмбийн [[Уламжлала (математик)|уламжлалаар]] илэрхийлдэг.

 

: <math>\vec{v} = {\mathrm{d}\vec{r} \over \mathrm{d}t}\,\!</math>.

 

 

{{Түүхий}}

 

 

[[an:Mecanica clasica]]

[[no:Klassisk mekanikk]]

[[pl:Mechanika klasyczna]]

[[pt:Mecânica clássica]]

[[ro:Mecanică clasică]]