Чулуу: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
б робот Нэмж байна: sh:Stijena |
б робот Нэмж байна: pnb:چٹان; cosmetic changes |
||
Мөр 1:
[[
'''Чулуу''' ('''чулуулаг''') гэдэг нь [[эрдэс|эрдсийн]] [[агрегат]]ыг хэлэх ба [[магмын чулуулаг]], [[тунамал чулуулаг]], ба [[хувирмал чулуулаг]] гэсэн үндсэн төрөлд хуваагдана. [[Петрологи]] нь чулуулгийг судалдаг ухаан юм. [[Дэлхий]]н хамгийн гадна талын хатуу бүрхүүл болох [[литосфери]] нь чулуулгаас бүрэлдэнэ.
== Чулуулгийн үндсэн ангилал ==
Чулуулаг нь түүнийг бүрдүүлэгч [[эрдэс|эрдсийнхээ]] [[химийн найрлага]], [[текстур]], үүссэн нөхцлөөрөө тунамал, магмын, болон хувирмал чулуулаг гэж ангилагдах ба нэг төрлөөс нөгөө төрөл рүү шилжиж байдаг.
=== Магмын чулуулаг ===
{{Гол|Магмын чулуулаг}}
[[Магмын чулуулаг]] нь халуун хайлмал [[магм]]аас үүсэх ба [[интрузив]] ба [[эффузив]] гэсэн 2 үндсэн төрөлд хуваагдана. Интрузив чулуулаг нь [[газрын царцдас]]т аажим хөрж, талсжих хайлмал [[магм]]аас үүсдэг бол эффузив (бялхмал) чулуулаг нь газрын гадаргуу дээр ил гарч ирсэн халуун магмаас үүснэ<ref name=Blatt>Blatt, Harvey and Robert J. Tracy, 1996, ''Petrology'', W. H. Freeman, 2nd ed. ISBN 0-7167-2438-3</ref>.
=== Тунамал чулуулаг ===
{{Гол|Тунамал чулуулаг}}
[[Тунамал чулуулаг]] нь газрын гадаргуу дээр ил эсвэл маш бага гүнд, [[өгөршил|өгөршлийн]] үр дүнд үүссэн чулуулгийн [[Тунамал чулуулаг|хэмхдэсүүд]], эсвэл төрөл бүрийн [[органик]] материал болон химийн тунадасжилтаар үүссэн тунадас нягтран, барьцалдах үйл явцын үр дүнд үүснэ<ref name=Blatt />.
=== Хувирмал чулуулаг ===
{{Гол|Хувирмал чулуулаг}}
Дээр өгүүлсэн чулуулгийн 2 үндсэн төрөл [[даралт]], [[температур]]ын нөлөөгөөр хувиран анхны [[физик]], [[хими]]йн шинж чанараа алдан шинээр өөр төрлийн чулуулаг үүсгэснийг [[хувирмал чулуулаг]] гэж нэрлэнэ<ref name=Blatt />.
== Өнгө ==
Төмрийн исэл ба [[карбонат]]ууд нь тунамал чулуулгийн өнгийг тодорхойлох гол хүчин зүйл болно. Багахан төмрийн усан исэл буюу [[гематит]] агуулагдахад [[элс]] ба [[шохойн чулуу]] нь гадна талаараа улаан өнгөтэй болно. [[Лимонит]] ба [[гёотит]] нь тунамал чулуулгийг шар эсвэл бор хүрэн, харин [[манган]]ы исэл, [[асфальт]], бусад карбонатлаг бодис хар өнгөтэй болгоно. Цэнхэр туяа нь фосфат, [[хайлуур жонш]]ноос, ногоон өнгө нь [[глауконит]], эсвэл [[хлорит]]оос үүснэ<ref name=EB1911>This article incorporates text from the Encyclopædia Britannica Eleventh Edition article "Petrology", a publication now in the public domain.</ref>.
== Ишлэл ==
{{reflist}}
Мөр 28:
* [[Геоморфологи]]
[[
[[
[[
[[an:Roca]]
Мөр 87:
[[nrm:Rotchi]]
[[pl:Skała]]
[[pnb:چٹان]]
[[pt:Rocha]]
[[ro:Piatră]]
|