Хэт ягаан туяа: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
б Шинэ хуудас: Нар нь бидэнд халуун, дулаан гэрэл гэгээ, цaцpaг туяагаа илгээдэг. Эдгээр цaцpaг туяаг хэт ягаан ...
(Өөрчлөлт алга)

08:11, 15 Хоёрдугаар сар 2010-ий байдлаарх засвар

Нар нь бидэнд халуун, дулаан гэрэл гэгээ, цaцpaг туяагаа илгээдэг. Эдгээр цaцpaг туяаг хэт ягаан туяа, өөрийн гэрэл, нил ягаан туяа гэж гурав ангилдаг. Эдгээрийн дотроос нарны хамгийн богино долгионтой, хүнд хортой хэсэг нь нарны хэт ягаан туяа юм. Нарны хэт ягаан туяаны ашиг тус хүний бие махбодид хэрэгтэй. Хэт ягаан туяа нь D аминдэмийг үүсгэж, сэтгэл санааг өөдрөг болгогч серотонин болон бие махбодийн өдрийн дэглэмийг зохицуулагчнародреналиныг үүсэхэд нөлөөлдөг. Хүний нүдээр нэвтэрсэн гэрэл тархины хальсан бүрхүүлд “гэрэлтэй/ харанхуй” гэсэн цахилгаан импульсыг илгээсний дүнд химийн урвал явагддаг юм. Гэвч нөгөө талаар хэт ягаан туяа нь хүн, амьтны арьс, нүдэнд нэвчин эрүүл мэндэд нөлөөлдөг байна. Нарны хэт ягаан туяа нь альфа (UVA) болон бета (UVB) гэж хоёр төрөлтэй. Эдгээр туяа арьс болон нүдэнд аюултай бөгөөд хүний нүдэнд харагддаггүй, долгионы урт нь 10- 400нм хүртэл үелзлийн хүрээнд байдаг. Бета спектрийн туяа арьсны өнгөн давхаргад нөлөө үзүүлж түүнийг борлуулахаас гадна түлж ч болно. Альфа спектрийн туяа илүү гүнд нэвтэрч эдийн нэхдэсийг гэмтээснээр арьсны уян хатан чанарыг бууруулдаг байна. Энэ төрлийн хэт ягаан туяа цаашлаад үрчлээс,бор толбо үүсгэнэ.Нарны хэт ягаан туяаны цацрагийн нєлєєнєєс улбаалаад єнєєдєр олон тєрлийн євчин тэр дотроо арьсны ємєн vv, нvдний болор цайх євчин дийлэнх хувийг эзлэх болсон. Ялангуяа арьс наранд хэт тvлэгдсэнээс арьсны гvнд генийн єєрчлєлт орж, ингэснээр арьсны ємєн vv vvсэх нєхцєл болж байгааг Дэлхийн эрvvл мэндийн байгууллагынхан тогтоосон. Одоогоор цацрагаас vvсэлтэй арьсны євчнийг эмч нар нарийн эмчилж, оношилж чадахгvйгээс болж олон мянган хvн нас барж байна. Нєгєє талаар хэт хурц нартай єдєр нарны шил эсвэл ямар нэг хамгаалалтгvй явснаас нvдний болор гэмтэн болор цайх євчин vvсдэг. Нарны хэт ягаан туяаны цацраг усанд, газрын гадаргуугийн байдал, газрын байршил, далайн тєвшний єндєр зэрэг олон хvчин зvйлээс хамаарч хэмжээ нь янз бvр байдаг. Тэр тусмаа єндєрлєг газруудад нарны хэт ягаан туяаны цацраг их. Иймээс уулчид ууланд гарахдаа заавал цацрагаас хамгаалсан шил, биеийн тос тvрхдэг. Яагаад гэвэл, дээшлэх тусам агаарын бvрхэвч сийрэгждэг. Vvнийг дагаад цацрагийн хэмжээ ихэсдэг" гэв. Єнєєдрийн байдлаар дэлхийн бємбєрцгийн ємнєд, хойд хагаст озоны давхрагын цооролт нэлээд талбайг эзлээд буй аж. Жишээлбэл, 2005 оноос хойш дэлхийн бємбєрцгийн хойд хагаст хэмжилт хийхэд 29 сая кв.км талбайг хамарчээ. Нарны хэт ягаан цацраг нэвтэрч орох vvд нь сийрэгжилт гэнэ.