С-д суурилсан програмчлалын хэлнүүд

Си хэл нь 1969-өөс 1973 оны хооронд AT&T-ийн Беллийн Лабораторид Деннис Ритчи зохиосон юм. Си хэл нь бүх цаг үеийн хамгын өргөн ашиглагддаг програмчлалын хэлнүүдийн нэр бөгөөд Си хэлний хөрвүүлэгч нь ихэнх компьютерын архитектур, үйлдлийн системд бий. Си хэлнээс хойш гарч буй олон хэлнүүд Си хэл дээр суурилан бүтээгдсэн байдаг. Тэд шууд болон шууд бусаар зээлж авсан байдаг.

Програмын хэлнүүд	Бүтээгдсэн он	Зохиогч (хаана)	Тйлбар
Ratfor	1974	Brain Kernighan (Bell лаборотори)	C болон Fortran хоёрийг хослуулсан хэл. Машин код С-ийн хөрвүүлэгч рүү хялбар хандах боломжгүй үед хэрэгжүүлнэ. ]].
C shell/tcsh	1970 оны сүүлээр	Bill Joy(Berkeley Калифорниагын их сургууль)	Скрипт програмчлалын хэл Юникс шеллийн стандарттай.
C++	1979	Bjarne Stroustrup (Bell лаборотори )	Анх C with Classes гэх нэртэй байсанч 1983 онд C+++ гэж дахин нэрлэсэн. Ерөнхий програмчлалын хэл бөгөөд обьект хандалт дээр үндэслэсэн учир өргөн ашиглаж маш өсөлттэй байгаа.
Objective-C	1985	Robert Fourer, David Gay and Brian Kernighan (Bell лаборотори )	Энэ нь Smalltalk дээр суурьласан обьект хандалагат динамик програмчлалын хэл юм.
Perl	1987	Larry Wall	Скрипт програмчлалын хэл бөгөөд системийн админууд, текст боловсруулахад, веб серверийн харилцаа холбоонд ашигладаг.
Java	1991	James Cosling	Oak-д үйлдвэрлэгдэж 1995 онд шинэчлэгдсэн. Энэ хэл нь Objective C болон С++ хэлнүүдийн синтакс дээр суурьлан бүтээгдсэн. Хамгын өргөн ашиглагдаж байгаа програмчлалын хэл юм.
Limbo	1995		Limbo нь С хэл дээр суурьласан Alef хэл дээр суурьлан бүтээгдсэн.
PHP	1995	Rasmus Lerdorf	HTML тэй скриптийн хувьд адилханч синтаксийн хувьд С дээр суурьласан.
С#	1999	Anders Hejlsberg (Microsoft)	Simple Managed C хөрвүүлэгч дээр үндэслэн бүтээгдсэн. Анх Cool гэж нэрлэсэн.
JavaScript			C хэлний синтаксын нөлөөгөөр бүтээгдсэн.
Python	1980	Guido van Rossum	Сүүлийн үед хамгын эрэлттэй байгаа ирээдүйн хэл гэж нэрлэгдэж буй хэл бөгөөд мөн С-ийн синтакс дээр суурьласан.

С хэл дээр суурьласан бусад хэлнүүд:

AMPL, C*, S-Lang, SAC, Alef, ECMAscrip, C—, Ch, D Cyclone, LSL, Squirrel, Go, OpenCL, Swift(програмчлалын хэл), AWK, BitC, LPC, Pike, Seed7, Processing, Split-C, Unified Parallel C, Ciik, Chapel, Fortress, Agora, Falcon, BCPL, B, Nim, Nemerle, ApeScript, Amiga E, Lite-C, Newsqueak, Not eXactly C (NXC), Not Quite C , Oak, PROMAL, Handel-C, Dart, CINT, Cg, nesC, R, Hack, Charm, X Sharp, Claire, Noop, Neko, Axum, Umple, TOM, Telescript, Fantom.

С болон бусад хэлнүүдийн синтаксын адил талууд:

С++ бол С хэлэн дээр үндэслэсэн хэлний сонгодог жишээ бөгөөд барагл С хэлийн синтакстай бараг л адилхан юм. Доорх жишээгээр Pascal, Fortran, Scheme, С++ хэлнүүдийн арифметик фунц, оролт гаралт, функцууд параметрууд болон давталт түүний урсгалуудыг харьцуулж үзүүлнэ.

Aрифметик фунцууд

C++	Fortran	Pascal	Scheme
&&	.AND.	and	and
!	.NOT.	not	not
==	.EQ.	=	=, equal?
>, >=, <, <=	.GT., .GE., .LT., .LE.	>, >=, <, <=	>, >=, <, <=

Оролт гаралт

C++	Fortran	Pascal	Scheme
cout << "The value of k is "<< k << endl;	writeln ("The value of k is ", k);	PRINT *, "THE VALUE OF K IS ", K	(display "The value of k is ") (display k) (newline)

Функцууд болон параметрууд

C++	Fortran	Pascal	Scheme
void PutAvg (int total, int n, float avg) { cout << "average = " << avg << endl; cout << "total = " << total << ", n = " << n << endl }	SUBROUTINE PUTAVG (TOTAL, N, AVG) INTEGER TOTAL, N REAL AVG PRINT , "AVERAGE = ", AVG PRINT , "TOTAL = ", TOTAL, ", N = ", N RETURN END	procedure PutAvg (total, n: integer; avg: real); begin writeln ("average = ", avg); writeln ("total = ", total, ", n = ", n); end;	(define (put-avg total n avg) (display "average = ") (display avg) (newline) (display "total = ") (display total) (display ", n = ") (display n) (newline) )\|\|
float Average (int total, int n) { return total/float(n); }	REAL FUNCTION AVERAGE (TOTAL, N) INTEGER TOTAL, N AVERAGE = TOTAL/FLOAT(N) RETURN END	function Average (total, n: integer): real; begin Average := total/n; end;	(define (average total n) (/ total n) )

Давталт түүний урсгалууд

C++	Fortran
if (boolexpr) { ... }	if boolexpr then begin ... end;
if (boolexpr) { ... } else { ... }	if boolexpr then begin ... end else begin ... end;
if (boolexpr1) { ... } else if (boolexpr2) { ... }	if boolexpr1 then begin ... end else if boolexpr2 then begin ... end;
while (boolexpr) { ... }	while boolexpr do begin ... end;
do { ... } while (boolexpr);	repeat ... until boolexpr;

C++	Fortran	Fortran
for (int k=1; k<=N; k=k+1) { ... }	for k := 1 to N do begin ... end;	DO 10 K = 1,N ... 10 CONTINUE