Мангир

Мангир　-　сонгинын төрлийн, хээр талд ургадаг аагтай олон наст ургамал. Эрт дээр үеэс монголчууд хоол хүнсэндээ хэрэглэж ирсэн ногоо.

Монгол оронд таана, мангир, хөмүүл, саримс, зэрлэг сонгино, халиар зэрэг 30 орчим зүйлийн байгалийн болон таримал сонгинын төрлийн ургамал бий. Сонгино хурц үнэр, гашуун амт бүхий олон наст ургамал юм. Тэдгээрийн нэг болох мангир бол говийн бүсийн унаган ургамлын нэг. Найрлагад нь А, В, С, Д, В1, В6, РР аминдэм агуулагддаг. Мөн эфирийн тостой учир хурц үнэр, хүчтэй дарвигнуулах амттай. Мангирыг “хижээл сонгино” гэж нэрлэдэг бөгөөд Хөвсгөл, Хэнтий, Хангай, Монгол дагуур, Хянганы уулс, Ховд, Монгол Алтай, Дундад халх, Дорнод Монгол, Их нууруудын хотгор, Говь-Алтай, Дундговь гээд бүх нутгаар тархсан байдаг. Хээрийн нуга, эргийн нуга, голын эргийн ба нугын сөөгөн ширэнгэд ургана. 20-60 сантиметр өндөр иштэй, 4-8 миллиметр өргөн, хавтгай, хөх саарал өнгийн навчтай. Тал бөмбөлөг бүхий өтгөн шүхэр хэлбэр үүсгэсэн ягаандуу өнгийн цэцэгтэй. Өмнөговь аймгийн Говь гурван сайхан уулын Зүүн сайханаас 16 хромсомтой мангир олдсон нь Монголоос үүсэлтэй болохыг баталжээ. Говьд үүссэн хэдий ч сэрүүн уур амьсгалтай газар руу дөхөх тусам генетик бүтцээ өөрчилж 36, 42 хромсомтой болсон байдаг. Үүнээс үзэхэд мангир нь ямар ч уур амьсгалын нөхцөлд дасан зохицож ургах өндөр чадвартай болохыг илтгэж байгаа ажээ. Хромсом их байх тусам өндөр ургадаг онцлогтой. Бүх мал сайн иддэг бэлчээрийн ургамал бөгөөд мөн хүн хүнсэндээ хэрэглэж ирсэн байна.