Катализ

Катализ гэдэг нь катализатор гэж нэрлэгддэг нэмэлт бодисоос болж химийн урвалын хурдыг нэмэгдүүлдэг. Катализаторууд урвалд зарцуулагдахгүй урвалыг өөрчлөгдөөгүй хэвээр үлддэг.Хэрэв урвал хурдан бөгөөд катализатор хурдан бол маш бага хэмжээний катализатор хангалттай байдаг.Холих, гадаргуугийн талбай, температур нь урвалын хурдад чухал хүчин зүйл болдог. Катализатор нь ихэвчлэн нэг буюу хэд хэдэн бодистой урвалд орж, катализаторыг нөхөн сэргэх явцад эцсийн урвалын бүтээгдэхүүнийг өгдөг завсрын бодис үүсгэдэг.

Хурдны өсөлт катализаторгүй механизмаас хамаагүй хурдан байж болох өөр механизмаар урвал явагдах боломжийг олгодог. Гэсэн хэдий ч катализаторгүй механизм урвал явуулах боломжтой тул нийт хурд (катализатортой-катализаторгүй) зөвхөн катализаторын оролцоотойгоор нэмэгдэж, буурахгүй.

Катализыг нэг төрлийн(гомоген), бүрэлдэхүүн хэсгүүд нь урвалд орох бодистой ижил (ихэвчлэн хий, шингэн) эсвэл бүрдэл хэсгүүд нь ижилхэн байдаггүй (гетероген) гэж ангилж болно. Энзимүүд болон бусад биокатализаторуудыг ихэвчлэн гурав дахь ангилалд тооцдог.

Катализаторыг бүх төрлийн химийн үйлдвэрт түгээмэл хэрэглэдэг. Нийт химийн бүтээгдэхүүний 90% нь үйлдвэрлэлийн процессын аль нэг үе шатанд катализаторыг оролцуулдаг гэсэн тооцоо байдаг.