Далайн урсгал
Далайн урсгал гэдэг нь салхи, Кориолис эффект, тасрах долгион, кабель шугам, температур, давсжилтын зөрүү зэрэг усанд үйлчилдэг хэд хэдэн хүчнээс үүссэн далайн усны тасралтгүй, чиглэсэн хөдөлгөөн юм. Гүний контур, эрэг орчмын тохиргоо, бусад урсгалтай харилцан үйлчлэл нь урсгалын чиглэл, хүч чадалд нөлөөлдөг. Далайн урсгал нь гол төлөв усны хэвтээ хөдөлгөөн юм. Далайн урсгал маш хол зайд урсдаг бөгөөд тэд хамтдаа дэлхийн олон бүс нутгийн уур амьсгалыг тодорхойлоход гол үүрэг гүйцэтгэдэг дэлхийн туузан дамжуулагчийг үүсгэдэг.
.jpg)
Далайн урсгалыг гарал үүслээр нь салхины (үрэлтийн), градиентын (урсацын ба нягтын, нөхөх), түрэлтийн гэхчлэн, орчны усны температуртай нь харьцуулан дулаан ба хүйтэн, гүний байдлаар нь гадаргын, гүний, ёроол орчмын, үргэлжлэх байдлаар нь тогтмол, үелэг байдалтай, түр зуурын гэх мэтээр ангилна.
Үүсэх шалтгаан засварлах
Далайн динамик нь далай дахь усны хөдөлгөөнийг тодорхойлж, дүрсэлдэг. Далайн температур ба хөдөлгөөний талбайг холимог (гадаргуу) давхарга, дээд далай (термоклиний дээгүүр), гүн далай гэсэн гурван өөр давхаргад хувааж болно. Далайн урсгалыг свердруп (sv) нэгжээр хэмждэг бөгөөд 1 св нь секундэд 1,000,000 м3 (35,000,000 куб фут) урсгалын хурдтай тэнцэнэ.
Салхины эргэлтээр үүсэх:
Далайн гадаргын урсгалыг салхины урсгалаар хөдөлгөж, том хэмжээний давамгайлсан салхи нь далайн томоохон урсгалыг хөдөлгөж, улирлын болон хааяа нэг салхи нь тэднийг хөдөлгөж буй салхитай ижил төстэй урсгалыг хөдөлгөдөг ба Кориолис эффект нь гол үүрэг гүйцэтгэдэг. Экманы спираль хурдны хуваарилалт нь урсгалыг хөдөлгөх салхины өнцөгт урсгахад хүргэдэг бөгөөд тэдгээр нь бөмбөрцгийн хойд хагаст цагийн зүүний дагуу, өмнөд хагаст цагийн зүүний эсрэг эргэлддэг ердийн спираль үүсгэдэг. Нэмж дурдахад далайн гадаргын урсгалын талбайнууд улирлын дагуу бага зэрэг хөдөлдөг; Энэ нь экваторын урсгалд хамгийн тод илэрдэг.
Далайн гүний сав газар ерөнхийдөө тэгш хэмийн бус гадаргын урсгалтай байдаг тул экваторын зүүн хэсэг рүү урсдаг салбар нь өргөн, сарнисан байдаг бол туйл руу урсдаг баруун хилийн урсгал харьцангуй нарийхан байдаг.
Халуун болон хүйтэн урсгал гэж бий.
Эдийн засгийн ач холбогдол засварлах
Далайн гадаргын урсгалын талаарх мэдлэг нь тээвэрлэлтийн зардлыг бууруулахад чухал ач холбогдолтой, учир нь тэдэнтэй хамт аялах нь түлшний зардлыг бууруулдаг. Салхины хүчээр ажилладаг дарвуулт хөлөг онгоцны эрин үед салхины хэв маяг, далайн урсгалын талаарх мэдлэг нь илүү чухал байсан. Үүний тод жишээ бол далайчдыг Энэтхэгт хүрэхэд удаан хугацаагаар саад болж байсан Агулхасын урсгал (Зүүн Африкийн дагуух) юм. Сүүлийн үед дэлхий даяар дарвуулт завины өрсөлдөгчид хурдыг барьж, хадгалахын тулд гадаргуугийн урсгалыг сайн ашигладаг. Далайн урсгалыг далайн эрчим хүч үйлдвэрлэхэд ашиглаж болох бөгөөд Япон, Флорида, Хавайн бүс нутгийг туршилтын төслүүдэд авч үзэх болно.
Байгаль, уур амьсгалд нөлөөлөх: засварлах
Далайн урсгал нь далайн хог хаягдлыг судлахад чухал ач холбогдолтой ба эсрэгээрээ. Эдгээр урсгал нь дэлхийн температурт нөлөөлдөг. Жишээлбэл, Атлантын далайн хойд хэсгээс баруун хойд Европ руу бүлээн ус авчирдаг далайн урсгал нь далайн эрэг дагуу мөс үүсэхийг аажмаар, аажмаар хааж, улмаар усан онгоц, усан зам, далайн боомт руу орох, гарахад саад учруулдаг тул далайн урсгал шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэдэг. урсаж буй бүс нутгийн уур амьсгалд нөлөөлж . Туйлын болон дэд туйлын бүс нутгаас урсаж буй хүйтэн далайн усны урсгал нь далайн экосистем дэх хэд хэдэн гол далайн амьтдын амьд үлдэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэдэг маш олон планктоныг авчирдаг. Планктон нь загасны хоол байдаг тул загасны элбэг дэлбэг популяци ихэвчлэн эдгээр урсгал давамгайлж байгаа газарт амьдардаг.
Далайн урсгал нь амьдралын олон хэлбэрийг тараахад маш чухал юм. Үүний нэг жишээ бол Европын могойн амьдралын мөчлөг юм.
Цөл үүсэхэд нөлөөлдөг урсгалууд: засварлах
Атакама, Намибын цөл зэрэг эргээс холгүй далайн хүйтэн урсгалын улмаас хэд хэдэн цөл хэсэгчлэн үүсдэг. Хүйтэн далайн урсгал нь агаарыг өнгөрөхөд чийг бага өгдөг, учир нь энэ нь амархан ууршдаг. Тэд мөн агаарыг хөргөж, чийгийг барихад илүү төвөгтэй болгодог. Эцэст нь, эдгээр урсгалын ойролцоо байнга манан үүсэх нь элбэг байдаг, учир нь тэдгээрийн шууд дээрх агаар нь шүүдэр цэгээ хүртэл хөргөж, чийгийн зарим хэсгийг нягтруулдаг.
Тус улсын хуурайшилт нь хойд зүгт урсдаг Бенгела урсгалын гол үүрэг бөгөөд өндөр даралтын системээр удирддаг баруун эрэгт хүйтэн агаар авчирдаг.
Хумбольдт нь Чили, Перу, Эквадорын уур амьсгалд ихээхэн хөргөлтийн нөлөө үзүүлдэг. Энэ нь Чилийн хойд хэсэг дэх Атакама цөл, Перугийн эрэг орчмын бүс нутаг, мөн Эквадорын өмнөд хэсгийн хуурайшилтыг голлон хариуцдаг.