Гуам
Гуам нь Номхон далайн баруун хэсгийн Микронезийн дэд муж дахь АНУ-ын хараа хяналтын нутаг дэвсгэр юм. Гуамын нийслэл нь Хагатна бөгөөд хамгийн олон хүн амтай хот нь Дедедо юм.АНУ-ын хамгийн баруун цэг ба нутаг дэвсгэр бөгөөд Далайн тивд Гуам бол Марианы арлуудын хамгийн том, хамгийн өмнөд хэсэг бөгөөд Микронезийн хамгийн том арал юм.
| Гуам
Guam(Guåhan) | |
|---|---|
| АНУ-ын хараа хяналтын нутаг дэвсгэр | |
 Туг
| |
| Төрийн дуулал:
"Гуамын ард иргэдээ босохтун"
"Одод түгсэн туг"
| |
_(small_islands_magnified).svg)
Гуамын байршил (Улаанаар тэмдэглэсэн нь) | |
| Sovereign state |  АНУ
|
| Испаниас салан тогтносон | 1898 оны 12-р сарын 10 |
| Нийслэл | Хагатна |
| Том хот | Дедедо |
| Албан ёсны хэл | |
| Угсаатны бүлэг
(2010) |
|
| Шашин
шүтлэг (2010) |
|
| Ард иргэд | Гуаманыхан |
| Засгийн газар | Ерөнхийлөгчийн,холбооны
бүгд найрамдах улсын хараат улс |
| •Ерөнхийлөгч | Жо Байден |
| •Захирагч | Лу Леон Герреро |
| • Засаг дарга | Жош Тенорио |
| Хууль тогтоох байгууллага | Гуамын хууль тогтоох байгууллага |
| АНУ-ын Конгресс | |
| • Төлөөлөгч | Жеймс Мойлан |
| Газар нутаг | |
| •Нийт | 540 км2 |
| Хамгийн өндөр цэг | 407 м |
| Хүн ам | |
| •2021 оны тооцоо | 168,801 (177-д) |
| • Нягтаршил | 299/км2 |
| GDP (PPP) | 2016 тооцооллоор |
| •Нийт | $5.8 тэрбум |
| • Нэг хүнд ноогдох | $35,600 |
| GDP (нэрлэсэн) | 2019 тооцооллоор |
| •Нийт | $6.3 тэрбум |
| •Нэг хүнд ноогдох | $37,387 |
| Хүн амын хөгжлийн индекс (2017) |  0.901
Маш өндөр |
| Мөнгөн тэмдэгт | АНУ доллар (US$) (USD) |
| Цагийн бүс | UTC+10:00 |
| Огноо | сс/өө/жжжж |
| Жолооны тал | Зүүн |
| Утасны код | +1-671 |
| Нэрний товчлол | GU |
| Домайн нэр | .gu |
Гуамчуудын уугуул иргэд бол Малай, Филиппин, Тайвань, Полинезийн Австронезийн ард түмэнтэй холбоотой Чаморро юм. Гэхдээ ихэнх хөршөөсөө ялгаатай нь Чаморро хэл нь Микронез эсвэл Полинез хэл гэж ангилдаггүй. Үүний оронд Палауан хэл шиг энэ нь Малайо-Полинезийн хэлний гэр бүлийн бие даасан салбарыг бүрдүүлдэг.2022 оны байдлаар Гуамын хүн ам 168,801 хүн байжээ.Чаморрос бол хамгийн том угсаатны бүлэг боловч олон үндэстний цөөнх юм.Нутаг дэвсгэр нь 210 хавтгай дөрвөлжин миль (540 км2; 130,000 акр) бөгөөд хүн амын нягтрал нэг хавтгай дөрвөлжин миль (299/км2) тутамд 775 хүн амтай.Чаморрочууд Гуам болон Мариана арлуудад ойролцоогоор 3500 жилийн өмнө суурьшсан. Португалийн аялагч Фернан Магеллан Испанид алба хааж байхдаа 1521 оны 3-р сарын 6-нд тус аралд зочилсон Европын анхны хүн байв. 1668 онд Гуам Испанийн колоничлолд орсон.Гуам нь 16-18-р зууны хооронд хамгийн чухал боомт байсан. Испанийн Манила галлеонууд Испани-Америкийн дайны үеэр АНУ 1898 оны 6-р сарын 21-нд Гуамыг эзэлсэн. 1898 оны Парисын гэрээний дагуу Испани 1899 оны 4-р сарын 11-ний өдрөөс эхлэн Гуамыг АНУ-д шилжүүлэв.
Дэлхийн 2-р дайны өмнө Гуам нь Микронезийн Уэйк арал, Полинез дахь Америкийн Самоа, Хавай, Филиппин зэрэг Номхон далай дахь Америкийн таван харьяаны нэг нь байсан.1941 оны арванхоёрдугаар сарын 8-нд Сувдан эрэг рүү дайрснаас хойш Гуам арлыг хоёр жил хагасын турш япончууд эзлэв.Эзлэн түрэмгийллийн үеэр Гуамчууд албадан хөдөлмөр эрхэлж, шоронд хоригдож,эрүүдэн шүүж, цаазлуулж байжээ. Америкийн цэргүүд 1944 оны 7-р сарын 21-нд тус арлыг эргүүлэн эзэлсэн бөгөөд энэ өдрийг “Чөлөөлөгдсөн өдөр” болгон тэмдэглэдэг. 1960-аад оноос хойш Гуамын эдийн засгийг аялал жуулчлал, АНУ-ын арми голчлон дэмжиж ирсэн бөгөөд Гуам бол стратегийн томоохон бүс нутаг юм.
Гуам нь НҮБ-аас бүртгэлтэй 17 өөртөө засах газар нутгийн нэг бөгөөд 1983 оноос хойш Номхон далайн хамтын нийгэмлэгийн гишүүнээр элссэн байна.