Вааран эдлэл
Вааран эдлэл
засварлах
Вааран эдлэл гэдэг нь шавар болон бусад түүхий эдийг ашиглан сав суулга, хэрэгцээт зүйлсийг хийж, өндөр температурт шатааж бат бөх хэлбэртэй болгодог урлалын нэгэн төрөл юм. Вааран эдлэл хийдэг газрыг мөн " вааран эдлэлийн газар" гэж нэрлэдэг. Олон улсын ASTM-ын тодорхойлсноор: “шавар эдлэл нь шатаагдсан, шавар агуулсан бүх төрлийн керамик эдлэлийг хамардаг ба бүтцийн болон дулаан тусгаарлагч бүтээгдэхүүнээс бусад төрлүүдийг” хэлнэ. Вааран эдлэлийг голчлон хоолны хэрэгсэл, гоёл чимэглэл, ариун цэврийн хэрэгсэл, цахилгаан тусгаарлагч зэрэгт өргөн ашигладаг.
Вааран эдлэл бол хүний хамгийн эртний бүтээлүүдийн нэг бөгөөд Неолитийн үеэс өмнө буюу хэдэн арван мянган жилийн өмнө үүссэн. Жишээ нь, Чех улсаас олдсон Венусын баримал МЭӨ 29,000–25,000 оны үед хамаарагддаг бол хамгийн эртний шавар сав суулга Хятадын Жянши мужаас олдсон бөгөөд МЭӨ 18,000 оны үед хамаардаг. Мөн Япон, Оросын Алс Дорнод, Африк, Өмнөд Америк, Ойрхи Дорнод зэрэг олон газраас эртний шавар эдлэлүүд олдсон байдаг.
Вааран эдлэл хийхдээ эхлээд шаврыг хүссэн хэлбэрт оруулаад, дараа нь галаар шатааж бат бөх болгодог. Энэ үйл явц нь 600–1600 °C-ын халуунд явагдаж, сав суулга нь хатуулаг чанартай, удаан эдэлгээтэй болдог. Зарим шавар эдлэл нь зөвхөн хэрэгцээт зориулалттай бол зарим нь урлагийн бүтээл гэж үзэхүйц гоёмсог хийцтэй байдаг.