Пүрүан
Сайд Пүрүан (1850-?) (Хятад: 溥釒閏) нь Монголын Ховд хотод сангийн хэрэмд байрлан сууж байсан, Манж Чин улсын сүүлийн амбан сайд юм.
Пүрүан нь Өрхийн хэлтсийн Би Тие Ши, Өрхийн хэлтсийн дарга, Эрүүгийн хэлтсийн Вайлан, Ерөнхий сайдын Тэнгисийн цэргийн албаны Жан Жин, Нейсюэтангийн гишүүн, Дали сүмийн Шаокин, Засгийн газрын бакалавр зэрэг албан тушаалыг хашиж байсан. 1908 оны 4-р сард "Улаан тугтай Хань улсын цэргийн ерөнхий командлагч байхдаа Ховд дахь амбан сайд, цолтой ерөнхий командлагчийн орлогчоор томилогдож, 1911 онд Ховдын амбангийн зөвлөх Пү Бо "Жачин гамшигт тусалсан тухай мэдээлэв. Нийтийн туганд 356 ядуу хүн, жанжин туганд 11 хүн байв. Тэднийг таван мөнгөн зоосоор шагнана" гэжээ. Мянга мянган лианыг дараагийн шатанд илгээв. 7-р сард Ховдын яамны сайд Жунгруй, зөвлөх Пүжи нар Оросын Владивосток дахь Ерөнхий консул Гүй Фаныг шагнахаар Бээжинд ирэхийг тушаажээ. 1911 онд Халх Монгол тусгаар тогтнолоо зарлаж олноо өргөгдсөн Монгол Улсыг байгуулахад ганцхан хаан Галжан Намузиле Монголтой нэгдэлгүй Ховдын амбан сайдын мэдэлд үлдсэн байна.
Пүрүан нь Монголын тусгааар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байсан бөгөөд Ховдын Сангийн хэрмийг бэхлэн Шинжаанаас туслах хүч иртэл батлан суухыг эрмэлзсэн байна.
Богд хаант Монгол улсын нутаг дэвсгэрээс гарах тухай шаардлагыг хүргэж ирсэн Төмөржин зэрэг Засгийн газрын элч 2 хүнийг тарчилгаан зовоож алах тушаал өгсөн этгээд бөгөөд Баруун хязгаарыг манж-хятадын мэдэлд байлгахын тулд бүх төрлийн арга хэмжээг авсан байна. Гэвч 1912 оны 8 сарын 5-6-нд болсон Ховдыг чөлөөлөлөх байлдаанаар монголчуудад олзлогджээ. Түүнийг бусад олзлогдогсдын хамт Хаант Орос улсын нутгаар дамжуулан Хятад руу буцаасан байна.[1]
Уран зохиол засварлах
- С.Удвал. Их хувь заяа. роман.
- Б.Ринчен. Үүрийн туяа. роман.
- Хатанбаатар (кино). Уран сайхны кино. 1981 он
Эшлэл засварлах
- ↑ Ховд хотыг Манжийн эрхшээлээс чөлөөлсний 100 жилийн ойд зориулсан эрдэм шинжилгээний хурал (1912 оны 5 дугаар сарын 24-26. Ховд хот). Эрхлэн хэвлүүлсэн: Б.Нямдорж, Г.Пүрэвдорж. Ховд хот 2012.