Фульхенсио Батиста
Фульхенсио Батиста буюу бүтэн нэр Рубен Фульхенсио Батиста-и-Зальдивар (испани. Rubén Fulgencio Batista y Zaldívar, 1901 оны 1-р сарын 16-нд төрсөн — 1973 оны 8-р сарын 6-нд нас барсан) — Кубын эрх баригч: 1933—1940 онуудад цэргийн удирдагч, 1940—1944 болон 1954—1959 онуудад Ерөнхийлөгч, 1952—1954 онуудад түр хугацааны Ерөнхийлөгч. 1933 болон 1952 онд цэргийн эргэлт зохион байгуулагч. 1956 оны 1-р сарын 1-нд Кубын хувьсгалын үр дүнд огцорсон.
Намтар засварлах
1901 оны 1-р сарын 16-нд Кубын Ольгуин мужийн Банес хотод төрсөн. Түүний эцэг эх нь Испанийн эсрэг тусгаар тогтнолын төлөөх тэмцэлд оролцож явсан Белисарио Батиста Палермо, Кармела Салдивар Гонзалес нар байв. Эх нь түүнд Рубен гэж нэр өгч Салдивар овог өгсөн ч аав нь хүүгээ Батиста овог нэрээр бүртгүүлэхийг хүсээгүй байна. 1939 он хүртэл Бэйнс хотын шүүхийн бүртгэлд түүнийг Рубен Салдивар хэмээн бичсэн байжээ. Тэгээд 1939 онд Фульхенсио Батиста нэрээр ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж байжээ.
Ядуу гарал үүслийн улмаас Батиста бага наснаасаа ажилд орох шаардлагатай болж чихрийн нишингийн талбайд ажиллаж байжээ. Батиста бие даан боловсрол эзэмшиж, шөнийн сургуульд сурч, ном их уншдаг байсан гэдэг. Тэрээр 1921 онд Гавана руу явж Кубын армид элссэн юм.
1933 онд Хавана хотын Их сургуулийн оюутнууд, профессоруудын төлөөлөгч Рамон Грау ерөнхийлөгч болж, Батиста хуулийн дагуу Кубын армийн ерөнхий штабын даргын албан тушаалыг хурандаа цолтой авч, үндсэндээ төрийн эрх мэдлийг гартаа оруулжээ. Офицеруудын корпусын ихэнхийг албадан тэтгэвэрт гараж бусдыг цаазалсан гэдэг.
Энэ хугацаанд Батиста өөрийн дэглэмтэй тэмцэх олон оролдлогыг хэрцгийгээр дарж байсан.
Рамон Грау ерөнхийлөгчөөр ердөө 100 гаруй хоног ажилласаны дараа 1934 оны 1-р сарын 15-нд Батиста түүнийг огцрохоос өөр сонголт үлдээгээгүй байна. Граугийн дараа Карлос Мендиета 11 сар захирч байсан; дараа дараагийн ерөнхийлөгчид албан тушаалдаа үүнээс ч бага хугацаа зарцуулсан: Хосе Барнет - 5 сар, Мигель Мариано Гомес - 7 сар. Эцэст нь 1936 оны 12-р сард Федерико Ларедо Бру ерөнхийлөгч болж, Кубын ерөнхийлөгчөөр бүтэн 4 жил ажилласан. Чухамдаа энэ бүх хугацаанд (1933-1940) тус улсын эрх мэдлийн багагүй хувийг тус улсад Америкийг баримталсан дэглэм тогтоосон Фулхенсио Батиста гартаа байлгаж байсан ажээ. Батиста америкчуудад Кубын бодит удирдагчийн хувьд маш сайн тохирсон бөгөөд тэдний ашиг сонирхлыг хэрэгжүүлэхэд нь саад тотгор учруулахгүй байв. Түүгээр ч барахгүй америкчууд Рамон Грау социалист өөрчлөлт хийнэ гэж болгоомжилж байсан.
1940 онд Батиста Кубын ерөнхийлөгчийн албан тушаалыг албан ёсоор тус улсын тэргүүн болжээ.
1942 онд ЗХУ, Кубын хооронд Батиста дипломат харилцаа тогтоосон байна. Куба нь Гитлерийн эсрэг эвслийн нэг хэсэг байсан бөгөөд Герман, Итали, Японтой дайтаж байсан (1941 оны арванхоёрдугаар сараас). Батиста Кубад бүх нийтийн цэрэг татлагыг нэвтрүүлсэн, "Фашисмын эсрэг үндэсний фронт", "Куба-Америкийн холбоотны тусламжийн сан" байгууллагууд тус улсад үйл ажиллагаа явуулж байжээ. Кубын сайн дурынхан Европ, ЗСБНХУ-ын Германы эсрэг тулалдаанд, тэр дундаа Москвагийн тулалдаанд, хоёрдугаар фронтыг нээхэд оролцож байсан юм.
1944 онд Батиста ерөнхийлөгчийн сонгуульд хуучны өрсөлдөгч Рамон Грау-д ялагдаж, 8 жил эрх мэдлээ алджээ.
Батиста Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялах ямар ч боломжгүй нь тодорхой болсон тул тэрээр 1952 оны 3-р сарын 10-нд Кубад цэргийн эргэлт зохион байгуулж, өөрт үнэнч армийн зарим хэсэгт түшиглэн засгийн эрхийг булаан авч, ерөнхийлөгч Карлос Приог засгийн эрхээс огцруулж, өөрийгөө 2 жилийн хугацаатай “Түр ерөнхийлөгч” гэж зарласан байна.
1952 оны 3-р сарын 27-нд АНУ-ын ерөнхийлөгч Харри Трумэн Батистагийн засгийн газрыг хууль ёсны гэж хүлээн зөвшөөрөв. Үүний дараахан Батиста 1940 оны Кубын Үндсэн хуулийг нийтээрээ хүлээн зөвшөөрсөн ч тус улс дахь үндсэн хуулийн баталгааг түр хугацаагаар түдгэлзүүлэх ёстой гэж мэдэгдэж байсан юм. Төрийн эрх мэдлийг дахин авсан Батиста Хавана хотод томоохон хэмжээний мөрийтэй тоглоомын газрууд нээжээ. Хавана нь "Латин Америкийн Лас Вегас" болж, тус улсын аялал жуулчлал, зугаа цэнгэлийн бизнес бүхэлдээ Америкийн мафийн мэдэлд орсон байна.
Батистагийн дарангуйллын эсрэг тэмцэл түүнийг засгийн эрхэнд эргэн ирсний дараа бараг л эхэлжээ. 1953 оны 7-р сарын 26-нд Фидель Кастро тэргүүтэй хувьсгалчдын жижиг бүлэг Монкада хуаран руу дайрчээ. Ийнхүү Кубын хувьсгал эхэлсэн. Халдагчдыг Кубын армийн дээд хүчин амархан ялж, босогчдын ихэнх нь алагдаж, үлдсэн хэсэг нь (Фидель Кастро зэрэг) баригдаж, шоронд хоригдов.
Түүний нэр хүнд буурч, ард түмний дунд сөрөг хүчний дэмжлэг нэмэгдэж байгаа нь ард түмний үймээн самуун, иргэний дуулгаваргүй байдалд хүргэсэн, мөн Вашингтоны санаа зовнилыг намжаахын тулд Батиста (тэр үед хоёр жилийн хугацаа нь дуусч байсан) "түр ерөнхийлөгч") өөрсдийн дэглэмийг хууль ёсны дүр төрхтэй болгохын тулд 1954 онд ерөнхийлөгчийн сонгууль явуулсан. Гэсэн хэдий ч сонгууль өрсөлдөөнгүй явагдсан. Өрсөлдөгчид байхгүй үед Батиста сонгуульд амархан ялж, 4 жилийн турш Кубын "хууль ёсны" ерөнхийлөгч болжээ. Сонгуулийн дүн ард түмний бухимдлын ээлжит давалгааг үүсгэж, тус улсад байдал хурцадсаар байв.
1957 оны гуравдугаар сарын 13-нд Ерөнхийлөгчийн ордон руу халдах оролдлогыг няцааж чаджээ.
1958 онд партизануудтай хийж байсан дайны үед Батиста ерөнхийлөгчийн сонгууль явуулсан боловч түүний эрх мэдлийн өдрүүд дуусч, Кастрогийн цэргүүд Хаванад ойртож байв.
1959 оны 1-р сарын 1-нд болсон Кубын хувьсгалын үеэр Батиста гэр бүл, ойр дотны хүмүүсийнхээ хамт Кубаас дүрвэн Колумбын Кампаас Сьюдад Трухильо (одоогийн Доминиканы Бүгд Найрамдах Санто Доминго) руу нисэв. Тэр даруй хэдхэн цагийн дараа Батистагийн ах, Гавана мужийн захирагч Франциско "Панчин" Батиста, дарангуйлагчийн дотны найз мафийн толгойлогч Меер Лански нар Кубыг мөн орхижээ. Фульхенсио Батиста Кубад түүнээс хойш хэзээ ч буцаж ирээгүй байна.
АНУ түүнийг өөрийн улсад оруулахгүй гэхэд Батиста Мексикт орогнол хүссэн боловч мөн сөрөг хариу аваад Доминиканаас Португальд очиж дараа нь Испанид орогнох болжээ.
Тэрээр 1973 оны 8-р сарын 6-нд испаний Гуадальмина тосгонд зүрхний шигдээсээр нас барсан байна. Мадрид хотын Сан-Исидро оршуулгын газар түүнийг оршуулжээ.