Гренланд
Гренланд (Гренланд хэл: Kalaallit Nunaat, Дани хэл: Grønland) нь Умард мөсөн далай болон Атлантын далайн хооронд, Канадын Умард мөсөн далайн ольтригийн зүүн талд орших, Данийн вант улсын харьяа улс юм. Физик газарзүй, угсаатны зүйн хувьд Арктикийн арлын орон болох тус улс нь газарзүйн хувьд Хойд Америк тивийн нэг хэсэг боловч улс төр, түүхийн хувьд Европтой, ялангуяа Исланд, Норвеги, Данитай нягт холбоотой. 1979 онд Дани улс Гренландад өөртөө засах эрх олгосон бөгөөд 2008 онд тус орны иргэд Данийн вант улсаас тусгаар тогтнохын төлөө санал өгсөн аж. 2009 оны 6 сарын 21-нд хууль тогтоох, бодлого тодорхойлох эрхээ Гренландчууд авч, өөртөө засан тохинох эрх нь ихээхэн өргөжсөн. Ингэснээр Данийн төв засгийн газраас зөвхөн гадаад харилцаа, аюулгүй байдал, санхүүгийн бодлогын талаар л хамааралтай болжээ. Ойрын ирээдүйд бүрэн тусгаар тогтнохыг эрмэлзэж байгаа. Гренланд нь тивүүдийг эс тооцвол дэлхийн хамгийн том арал болно[12].
Гренланд | |
|---|---|
| Төрийн дуулал: "Nunarput, utoqqarsuanngoravit" (Гренланд) "Та бидний эртний нутаг" | |
| Уугуул иргэдийн дуулал: "Nuna asiilasooq" (Гренланд) "Их уртын нутаг" [a] | |
.svg) Гренландын байршил | |
| Бүрэн эрхт улс | Дани |
| Норвеги | 1262 |
| Дани-Норвегийн дахин колоничлол | 1721 |
| Данид шилжив | 1 сарын 14, 1814 |
| Өөртөө засах засаглал | 5 сарын 1, 1979 |
| Өргөжсөн автономи ба өөртөө засах эрх | 6 сарын 21, 2009[2][3] |
| Нийслэл ба томоохон хот | Нуук 64°10′N 51°44′W / 64.167°N 51.733°W |
| Албан ёсны хэл | Гренланд хэл[b] |
| Хүлээн зөвшөөрөгдсөн хэл | Дани, Англи, болон хэрэг болбол бусад хэл[b] |
| Угсаатны бүлгүүд (2020[5]) | |
| Шашин | Христ (Гренландын сүм) |
| Ард түмний нэршил |
|
| Төр засаг | Парламентын үндсэн хуульт хаант засаг доторх шилжүүлсэн засгийн газар |
| X Фредерик | |
| Жули Прист Вилче | |
| Муте Буруп Эгеде | |
| Ким Кильсен | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Инатсисартут |
| Үндэсний төлөөлөл | |
| 2 гишүүн | |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 2,166,086 км2 |
• Усны эзлэх талбай (%) | 83.1[c] |
| Хамгийн өндөр цэг | 3,700 м (12,100 фут) |
| Хүн ам | |
• 2022 тооцоо |  56,583[6] (210) |
• Нягтаршил | 0.028/км2 |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2011 тооцоо |
• Нийт | $1.8 тэрбум[7] |
• Нэг хүнд ноогдох | $37,000 |
| ДНБ (нэрлэгч) | 2019 тооцоо |
• Нийт | $3.0 тэрбум[8] |
• Нэг хүнд ноогдох | $53,000[9] |
| ОТББИ (2015) | ▬ 33.9[10] дунд |
| ХХИ (2010) | ▲ 0.786[11] өндөр · 61 |
| Мөнгөний нэгж | Дани крон (DKK) |
| Цагийн бүс | UTC±00:00 - UTC-04:00 |
| Огнооны формат | өө-сс-жжжж |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +299 |
| Шуудангийн код | 39xx |
| ISO 3166 код | GL |
| Домэйн нэр | .gl |
Тэмдэглэл засварлах
- ↑ Nuna asiilasooq нь бүс нутгийн сүлд дуулалтай ижил статустай боловч ерөнхийдөө зөвхөн Гренландад ашиглагддаг.[1]
- ↑ 2.0 2.1 Гренланд хэл нь 2009 оноос хойш Гренландын цорын ганц албан ёсны хэл юм.[2][4]
- ↑ 2000 оны байдлаар: 410,449 км2 мөсгүй; 1,755,637 км2 мөсөөр хучигдсан нутаг.
Нягтаршил: 0.14/км2 мөсгүй нутаг дэвсгэрт.
Эшлэл засварлах
- ↑ "03EM/01.25.01-50 Spørgsmål til Landsstyret: Hvornår fremsætter Landsstyret beslutning om Grønlands" [03EM/01.25.01-50 Questions to the Home Rule Government: When does the Home Rule Government make a decision on Greenland]. Government of Greenland. 7 October 2003. Archived from the original on 13 December 2014. Retrieved 13 December 2014.
- ↑ 2.0 2.1 (Дани хэлээр) TV 2 Nyhederne – "Grønland går over til selvstyre" (Memento 9. Наймдугаар сар 2023 цахим архивт) TV 2 Nyhederne (TV 2 News) – Ved overgangen til selvstyre, er grønlandsk nu det officielle sprog. Retrieved 22 January 2012.
- ↑ "Self-rule introduced in Greenland". BBC News. 21 June 2009. Archived from the original on 25 April 2010. Retrieved 4 May 2010.
- ↑ (Дани хэлээр) Law of Greenlandic Selfrule Archived 8 February 2012 at the Wayback Machine. (see chapter 7)
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedcia.gov - ↑ "Population of Greenland". Greenlandic Population as of 2022.
- ↑ Greenland in Figures 2013 (PDF). Greenland in Figures. Statistics Greenland. ISBN 978-87-986787-7-9. ISSN 1602-5709. Archived (PDF) from the original on 21 September 2013. Retrieved 2 September 2013.
- ↑ "Greenland | Data". data.worldbank.org. Retrieved 9 August 2021.
- ↑ "GDP per capita (Current US$) - Greenland | Data".
- ↑ "Gini Index coefficient". CIA World Factbook. Retrieved 16 July 2021.
- ↑ Avakov, Aleksandr Vladimirovich (2012). [[[:Загвар:GBurl]] Quality of Life, Balance of Powers, and Nuclear Weapons (2012): A Statistical Yearbook for Statesmen and Citizens]. Algora Publishing. p. 51. ISBN 978-0-87586-892-9.
{{cite book}}: Check|url=value (help) - ↑ Joshua Calder's World Island Info