Африк

**Африк**
Нутаг дэвсгэр	30.221.532 км²
Хүн ам	≈ 1,38 тэрбум
Нягтшил	30,51 хүн/км²
Улс орон	55
Цагийн бүс	UTC-1 (Кабо-Верде - UTC+4 (Маврики, Сейшелийн арлууд)

Африк тив нь Еврази, Америк тивийн дараах дэлхийн гурав дахь том тив бөгөөд 30,221,532 км² талбайтай (дэлхийн нийт гадаргуугийн 6.0%, хуурай газрын 20.4% ^[2]). 2021 оны 9-р сарын байдлаар 1,380,000,000 орчим ^[3] хүн амтай (дэлхий хүн амын 18,2%), 54 тусгаар улс оршдог тив юм. Хойд талаараа Газар дундын тэнгис, зүүн хойд талаараа Суэцийн суваг, Улаан тэнгисээр, зүүн өмнөд талаараа Энэтхэгийн далай, баруун талаараа Атлантын далайгаар хүрээлэгдэнэ.

Африк тивийн нийт нутгийн 90% нь ой, цөл бөгөөд үлдэх 10% нь хөдөө аж ахуйд тохиромжтой. Уг тивд заан, арслан, анааш зэрэг олон ховор зүйл амьтад байх бөгөөд 2,000 гаруй төрлийн загастай.

Африк тивд анх хүн үүссэн гэж зарим судлаачид үздэг.

Африк тивд 54 тусгаар улс, хүлээн зөвшөөрөөгүй 6 улс байдаг. Тэдний ихэнх нь олон жилийн турш Европын улсуудын колони байсан бөгөөд зөвхөн XX зууны 50-60-аад онд тусгаар тогтнолоо олж авч эхэлсэн юм. Үүнээс өмнө зөвхөн Египет (1922 оноос хойш), Этиоп (Дундад зууны үеэс), Либери (1847 оноос хойш), Өмнөд Африк (1910 оноос хойш) тусгаар тогтносон байжээ;

Өмнөд Африк, Өмнөд Родезид (Зимбабве) уугуул иргэдээ ялгаварлан гадуурхсан апартеидын дэглэм 1980, 1990 -ээд он хүртэл үргэлжилсэн ажээ. Өнөөдөр Африкийн олон орныг цагаан арьстнуудыг ялгаварлан гадуурхдаг дэглэмүүд удирддаг. Freedom House судалгааны байгууллагын мэдээлснээр сүүлийн жилүүдэд Африкийн олон оронд (жишээлбэл, Нигери, Мавритани, Сенегал, Конго (Киншаса), Экваторын Гвинейд) ардчилсан ололт амжилтаасаа авторитаризм руу ухрах хандлага ажиглагдаж байгаа ажээ.

Тивийн умард хэсэгт Испанийн (Сеута, Мелилла, Канарын арлууд), Португалийн (Мадейра) гэсэн газар нутаг байдаг.

Улс орнууд засварлах

Африкийн бүсчлэл

Сансараас авсан зураг.

Африк

Африкийн хэлнүүд:

Afroasiatic (Semitic-Hamitic)

Austronesian (Malay-Polynesian)

Indo-European

Khoisan

Niger-Congo:

Bantu

Central and Eastern Sudanese

Central Bantoid

Eastern Bantoid

Guinean

Mande

Western Bantoid

Nilo-Saharan:

Kanuri

Nilotic

Songhai

Улс орны нэр, далбаа	Нутаг дэвсгэр (км²)	Хүн ам (2009 оны тооцоо) except where noted	Нягтшил (км²)	Нийслэл
Дорнод Африк:	6,384,904	316,053,651	49.5
Бурунди	27,830	8,988,091	322.9	Бужумбура
Коморос	2,170	752,438	346.7	Морони
Жибути	23,000	516,055	22.4	Жибути хот
Эритрей	121,320	5,647,168	46.5	Асмара
Этиоп	1,127,127	85,237,338	75.6	Аддис-Абеб
Кени	582,650	39,002,772	66.0	Найроби
Мадагаскар	587,040	20,653,556	35.1	Антананариво
Малави	118,480	14,268,711	120.4	Лилонгве
Маврики	2,040	1,284,264	629.5	Порт Луи
Майот (Франц)	374	223,765	489.7	Мамудзу
Мозамбик	801,590	21,669,278	27.0	Мапуто
Реюньон (Франц)	2,512	743,981(2002)	296.2	Сент-Дени
Руанда	26,338	10,473,282	397.6	Кигали
Сейшелийн арлууд	455	87,476	192.2	Виктори
Сомали	637,657	9,832,017	15.4	Могадишу
Танзани	945,087	41,048,532	43.3	Додома
Уганда	236,040	32,369,558	137.1	Кампала
Замби	752,614	11,862,740	15.7	Лусака
Зимбабве	390,580	11,392,629	29.1	Хараре
Төв Африк:	6,613,253	121,585,754	18.4
Ангол	1,246,700	12,799,293	10.3	Луанда
Камерун	475,440	18,879,301	39.7	Яунде
Төв Африкийн Бүгд Найрамдах Улс	622,984	4,511,488	7.2	Бангүй
Чад	1,284,000	10,329,208	8.0	Нджамена
Конго	342,000	4,012,809	11.7	Браззавилл
Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс	2,345,410	68,692,542	29.2	Киншаса
Экваторын Гвиней	28,051	633,441	22.6	Малабо
Габон	267,667	1,514,993	5.6	Либревилл
Сан-Томе ба Принсипи	1,001	212,679	212.4	Сан Томе
Умард Африк:	8,533,021	211,087,622	24.7
Алжир	2,381,740	34,178,188	14.3	Алжир
Египет	1,001,450	82,868,000	82.9	Кайро
Ливи	1,759,540	6,310,434	3.6	Триполи
Марокко	446,550	35,740,000	78.0	Рабат
Судан	2,505,810	41,087,825	16.4	Хартум
Тунис	163,610	10,486,339	64.1	Тунис
Баруун Сахар^[4]	266,000	405,210	1.5	Эль Аюн
Хойд Африк дахь Испани болон Португалын нутаг дэвсгэр:
Канарын арлууд (Испани)^[5]	7,492	2,154,905	226.2	Лас Пальмас, Санта Круз де Тенерифе
Сеута (Испани)^[6]	20	85,107	3,575.2	—
Мадейра (Португал)^[7]	797	245,000(2001)	307.4	Фуншал
Мелилья (Испани)^[8]	12	66,411(2001)	5,534.2	—
Өмнөд Африк:	2,693,418	56,406,762	20.9
Ботсвана	600,370	1,990,876	3.3	Габороне
Лесото	30,355	2,130,819	70.2	Масеру
Намиби	825,418	2,108,665	2.6	Виндхук
Өмнөд Африкийн Бүгд Найрамдах Улс	1,219,912	49,052,489	40.2	Блумфонтейн, Кейптаун, Преториа^[9]
Эсватини	17,363	1,123,913	64.7	Мбабане
Өрнөд Африк:	6,144,013	296,186,492	48.2
Бенин	112,620	8,791,832	78.0	Порто-Ново
Буркина Фасо	274,200	15,746,232	57.4	Уагадугу
Кабо-Верде	4,033	429,474	107.3	Прайа
Кот-д'Ивуар	322,460	20,617,068	63.9	Абижан,^[10] Ямусукро
Гамби	11,300	1,782,893	157.7	Банжул
Гана	239,460	23,832,495	99.5	Аккра
Гвиней	245,857	10,057,975	40.9	Конакри
Гвиней-Бисау	36,120	1,533,964	42.5	Бисау
Либери	111,370	3,441,790	30.9	Монровиа
Мали	1,240,000	12,666,987	10.2	Бамако
Мавритан	1,030,700	3,129,486	3.0	Нуакшот
Нижер	1,267,000	15,306,252	12.1	Ниамей
Нигери	923,768	149,229,090	161.5	Абужа
Сент Хелена, Тристан да Кунья (Нэгдсэн Вант Улс)	410	7,637	14.4	Жэймстаун
Сенегал	196,190	13,711,597	69.9	Дакар
Сьерра Леон	71,740	6,440,053	89.9	Фритаун
Того	56,785	6,019,877	106.0	Ломе
Африк Нийт	30,368,609	1,001,320,281	33.0

Түүх засварлах

Европын колоничлол засварлах

1913 он

Бельги

Герман

Испани

Франц

Их Британи

Итали

Португал

Тусгаар улс орнууд

Эшлэл засварлах

↑ бүх улсаар хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй Баруун Сахарын хамт
↑ Sayre, April Pulley. (1999) Africa, Twenty-First Century Books. ISBN 0-7613-1367-2.
↑ "World Population Prospects: The 2004 Revision" НҮБ (Department of Economic and Social Affairs, population division)
↑ НҮБ-ийн 46 гишүүн хүлээн зөвшөөрдөг боловч НҮБ-д элсүүлэгдэж байгаагүй, өмнөд хэсэг нь де факто Мароккогийн захиргаан доор байдаг 1 улс: Баруун Сахарын Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс
↑ The Spanish Canary Islands, of which Las Palmas de Gran Canaria are Santa Cruz de Tenerife are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco and Western Sahara; population and area figures are for 2001.
↑ The Spanish exclave of Ceuta is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
↑ The Portuguese Мадейра are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.
↑ The Spanish exclave of Melilla is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.
↑ Блумфонтейн шүүх , Кейптаун хууль тогтоох, Преториа гүйцэтгэх.
↑ Ямусукро нь албан ёсны нийслэл боловч, Абижан нь де факто .

[1] бүх улсаар хүлээн зөвшөөрөгдөөгүй Баруун Сахарын хамт

[Sayre-2] Sayre, April Pulley. (1999) Africa, Twenty-First Century Books. ISBN 0-7613-1367-2.

[3] "World Population Prospects: The 2004 Revision" НҮБ (Department of Economic and Social Affairs, population division)

[Баруун_Сахар-4] НҮБ-ийн 46 гишүүн хүлээн зөвшөөрдөг боловч НҮБ-д элсүүлэгдэж байгаагүй, өмнөд хэсэг нь де факто Мароккогийн захиргаан доор байдаг 1 улс: Баруун Сахарын Бүгд Найрамдах Ардчилсан Арабын Сахар Улс

[5] The Spanish Canary Islands, of which Las Palmas de Gran Canaria are Santa Cruz de Tenerife are co-capitals, are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco and Western Sahara; population and area figures are for 2001.

[6] The Spanish exclave of Ceuta is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.

[7] The Portuguese Мадейра are often considered part of Northern Africa due to their relative proximity to Morocco; population and area figures are for 2001.

[8] The Spanish exclave of Melilla is surrounded on land by Morocco in Northern Africa; population and area figures are for 2001.

[9] Блумфонтейн шүүх , Кейптаун хууль тогтоох, Преториа гүйцэтгэх.

[10] Ямусукро нь албан ёсны нийслэл боловч, Абижан нь де факто .

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]